Les 2 Zenuwstelsel

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo b, vwo
• Leerjaar 1

Het zenuwstelsel

Lesdoelen

• Je kunt de onderdelen van het zenuwstelsel en hun functie beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen wat een reflex is.
  
• Je kunt uitleggen hoe het lichaam bewust en onbewust aangestuurd wordt.

Klokhuis filmpje Hersenen

https://hetklokhuis.nl/tv-uitzending/3171/hersenen

Centrale zenuwstelsel (CZS)

Bestaat uit :

• Hersenen
• Het ruggenmerg

Functies 

Grote hersenen:  Controlecentrum

• Maken het bewust handelen mogelijk. 
• Prikkels komen hier aan en worden 

verwerkt.

• Functies als denkvermogen, taal, geheugen, creativiteit en nieuwe dingen aanleren.

Kleine hersenen

Coördinatie en balans/ evenwicht.

 Gevoelig voor alcohol. 

Hersenstam

Bestuurt belangrijke levensfuncties: Ademhalen, slaap- waakcyclus, spijsvertering reguleren, kauwen, slikken, huilen, plassen.

Ruggenmerg

• Is onderdeel van het centrale zenuwstelsel, en bevindt zich in het kanaal van de wervelkolom .
• Hierdoor lopen alle zenuwen die van en naar de hersenen toe gaan.

Perifeer zenuwstelsel

Bestaat uit zenuwen die impulsen aan- en afvoeren vanuit het lichaam naar het centraal zenuwstelsel.

Bestaat uit:

Somatisch en autonoom zenuwstelsel

Somatisch zenuwstelsel

Soma = lichaam --> bewust

Stuurt alles aan waar we controle over hebben.

Lopen, praten, zwaaien

Autonoom zenuwstelsel

Auto = zelf --> onbewust/ automatisch

 Stuurt het hart en gladde spierweefsels (zoals maag-darmstelsel, bloedvaten, luchtwegen, voortplantingsorganen)

aan. 

Over dit gedeelte hebben wij geen controle.

Sympathische zenuwstelsel

• Sympathische zenuwen ->  actie -> interne gaspedaal 
•  Het houdt je actief en alert op mogelijke dreiging -> zo maakt het sympathisch zenuwstelsel in stressvolle situaties energie vrij om te handelen en activeert het de vecht-of-vluchtreactie in het brein
•  Overleving -> schakelt  functies in het brein en lichaam die hiervoor op korte termijn niet nodig zijn tijdelijk uit
•  Zo wordt de functie van onder meer je alvleesklier, darmen en spijsvertering tijdelijk geremd.
•  Tegelijkertijd spannen je spieren zich aan en gaan je hartslag en ademhaling omhoog – je bent klaar om te vechten of te vluchten.

Parasympatische zenuwstelsel

• Parasympatische zenuwen -> ontspanning, rust en herstel
• Het parasympatisch zenuwstelsel wordt geactiveerd zodra de dreiging of stressvolle prikkel voorbij is en je niet meer waakzaam hoeft te zijn. 
• Je hersenen kunnen dan weer ontspannen.
• Wanneer het parasympatisch zenuwstelsel de overhand heeft, ontstaat er weer ruimte voor je interne processen. 
• Je spieren ontspannen en hartslag en ademhaling vertragen. Ook kan voeding weer goed verteerd worden en zul je merken dat je geheugen ineens beter werkt. 

Ezelsbruggetje: Para- staat voor paracetamol, dus het parasympathische zenuwstelsel is voor ontspannen en relaxen.

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit...?

1. Zenuwen en ruggenmerg
2. Somatisch en autonoom zenuwstelsel
3. Ruggenmerg en somatisch zenuwstelsel
4. Ruggenmerg en autonoom zenuwstelsel

Het somatisch zenuwstelsel stuurt...

1. Waar we controle over hebben aan
2. Stuurt het hart en gladde spierweefsels aan
3. Autonoom zenuwstelsel aan
4. Niets aan

Vegetatieve zenuwstelsel is het zelfde als...

1. Somatisch zenuwstelsel oftewel onwillekeurige zenuwstelsel
2. Autonoom zenuwstelsel oftewel willekeurige zenuwstelsel
3. Autonoom zenuwstelsel oftewel onwillekeurige zenuwstelsel
4. Somatisch zenuwstelsel oftewel willekeurige zenuwstelsel

Hierdoor lopen alle zenuwen die van en naar de hersenen toe gaan....

1. Hersenen
2. Centrale zenuwstelsel
3. Ruggenmerg
4. Hersenstam

......bestuurt/en belangrijke levensfuncties zoals ademhalen, slaap- waakcyclus en spijsvertering regulering

1. Ruggenmerg
2. Grote hersenen
3. Kleine hersenen
4. Hersenstam

Reflex

Een reflex is een onwillekeurige reactie van de spieren op een prikkel.

Er vindt geen bewustwording in de hersenen plaats dus de route is kort.

Voorbeeld: Je brandt je aan een hete oven en trekt je hand terug. Later besef je pas wat je hebt gedaan.

Reflexboog

• Reflex ->  Deze verlopen via de reflexboog. 
• - Dit is een korte route van een impuls om zo snel mogelijk een reactie te veroorzaken.
• - De impuls gaat bij een reflex via het ruggenmerg direct naar een spier of klier, zonder dat het signaal bij de grote hersenen komt. 
• = Hierdoor wordt de reflex niet bewust meegemaakt. 
• - Doordat reflexen een snelle handeling veroorzaken, beschermen ze tegen gevaar. (Denk bijvoorbeeld aan hoe je jouw hand meteen terugtrekt wanneer je een hete ovenschaal aanraakt.)

Reflex video

https://youtube.com/shorts/5kNM47-hXPs?si=4vL4u0tlROrBQ0Ey

Opdracht

Teams -> les 2 zenuwstelsel

Lesdoelen

• Je kunt de onderdelen van het zenuwstelsel en hun functie beschrijven.
• Je kunt uitleggen wat een reflex is.
• Je kunt uitleggen hoe het lichaam bewust en onbewust aangestuurd wordt.