V4 Thema 5 bs3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Basisstof 3: Ecosysteem

V4

Thema 5

Ecologie

Leerdoelen

5.3.1 Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken binnen een ecosysteem beschrijven.

5.3.2 Je kunt de energiestromen door een ecosysteem beschrijven.

Voedselrelaties

In een ecosysteem zijn er voedselrelaties: wie eet wie?

Dieren die elkaar opeten wordt predatie genoemd.

Vraat is het eten van planten door dieren. 

Voedselrelaties

Voedselrelaties geef je weer in een:

voedselketen of een voedselweb.

Pijlen zijn de energiestroom: Het overdragen 

van chemische energie in voedingsstoffen.

Voedselweb of voedselketen?

1. Voedselweb
2. Voedselketen

Energiestroom

Autotroof: Zetten anorganische stoffen om in organische stoffen --> assimilatie (producenten).

• Fotoautotroof: energie in licht wordt gebruikt voor koolstofassimilatie
• Chemoautotroof: energie wordt uit anorganische stoffen gehaald door oxidatie (elektronenoverdracht).

Welke stoffen zijn anorganisch? en welke zijn anorganisch?

Sleep de moleculen naar de juiste categorie.

anorganische moleculen

organische moleculen

water

glucose

zetmeel

zuurstof

aminozuur

eiwit

CO2

nitraat

DNA

stikstof (N2)

RNA

bladgroen

Energiestroom

Heterotroof: Afhankelijk van andere organismen om organische verbindingen te maken (consumenten).

In een voedselketen is sprake van trofische niveaus:

Producent --> consument 1ste orde --> consument 2de orde --> etc.

(1e trofische niveau) --> (2e trofische niveau) --> (3e trofische niveau) --> etc.

Energiestroom

Assimilatie: organische moleculen maken uit kleinere moleculen (alleen producenten)

•  CO2 + H2O --> Glucose (koolstofassimilatie = fotosynthese)

Voor zowel autotrofe en heterotrofe organismen:

• Glucose + andere stoffen --> eiwitten/koolhydraten/vetten/DNA (voortgezette assimilatie)

Energiestroom

Dissimilatie: de afbraak van organische moleculen

• Hierbij komt energie vrij, die wordt gebruikt voor assimilatie.
• Organische stoffen worden door reducenten afgebroken tot anorganische stoffen (=mineralisatie).

Sleep de termen naar de juiste beschrijvingen toe:

Deze organismen zetten de organische stoffen in detritus om in anorganische stoffen

Deze organismen assimileren organische stoffen

Deze organismen doen aan voortgezette assimilatie. Ze nemen organische stoffen op uit hun omgeving

producenten

consumenten

reducenten

Piramiden in een ecosysteem

Piramide van biomassa: geeft het drooggewicht van elk trofisch niveau weer. Heeft altijd een piramidevorm.

• Per trofisch niveau is er verlies van biomassa door dissimilatie en afsterving van weefsel.

Piramide van aantallen: geeft de aantallen van elk trofisch niveau weer. Heeft niet altijd een piramidevorm.

Biomassa

• BPP (Bruto Primaire Productie): alle biomassa in een ecosysteem die door producenten wordt gevormd.
• NPP (Netto Primaire Productie): de organische stoffen die niet worden gedissimileerd, en dus gebruikt kunnen worden voor de vorming van nieuwe weefsels.

Energiestroom

Hiernaast zie je een piramide. De breedte van de balk van het onderste trofische niveau is smaller dan de balk daarboven.
Welke verklaring daarvoor is het meest aannemelijk?

1. bomen creëren minder biomassa dan bladeters
2. Alle bomen bij elkaar wegen minder dan alle bladeters bij elkaar
3. de getoonde piramide is een piramide van aantallen
4. Dit is een piramide uit een ecosysteem waar niet veel bomen groeien

Huiswerk

Maak opdracht: 32 tm 50

Maak: Test jezelf BS3

Na deze sheet zijn er nog exta oefen vragen

Leg met behulp van dit voedselweb uit dat de kikker zowel een consument 2e orde als consument 3e orde is.

Het proces dat in de reactievergelijking is weergegeven is een voorbeeld van

1. assimilatie
2. dissimilatie

Welke groepen van organismen zijn in staat tot dit proces?

Let op: meerdere antwoorden kunnen goed zijn.

1. producenten
2. consumenten
3. afvaleters
4. reducenten

Bonenplanten verdedigen zich tegen vraat van spint (mijteninfectie) door bepaalde stoffen aan te maken. Deze stoffen worden terpenen genoemd. Deze terpenen lokken roofmijten aan die de spint-mijten vervolgens opeten. Daarnaast zorgen de terpenen ervoor dat buurplanten ook terpenen aanmaken.
Van welke voedselrelatie is er sprake tussen de bonenplant en de spint?
Van welke voedselrelatie is er sprakke tussen de spint en de roofmijt?

Bonenplanten verdedigen zich tegen vraat van spint (mijteninfectie) door bepaalde stoffen aan te maken. Deze stoffen worden terpenen genoemd. Deze terpenen lokken roofmijten aan die de spint-mijten vervolgens opeten. Daarnaast zorgen de terpenen ervoor dat buurplanten ook terpenen aanmaken.
Leg uit dat het functioneel is voor planten om de terpenen pas af te scheiden als ze worden bedreigd door herbivoren.

Leg uit waarom niet de volledige hoeveelheid biomassa die geproduceerd wordt door producenten in een ecosysteem (bruto primaire productie) beschikbaar is voor de consumenten eerste orde.