5.3 en 5.4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Leven in een Fabrieksstad 

paragraaf 5.3 

lesdoel

aan het eind van deze les:

• ken je de leef- en werkomstandigheden van arbeiders 

• kun je verklaren waarom fabriekseigenaren de leefomstandigheden niet verbeterden vanwege eigen belangen 

Drie uitvindingen:

1. Spinning Jenny
2. Schietspoel
3. Stoommachine van James Watt

⇒Wat is de juiste volgorde?
Let op: van vroeg naar laat

1. 1-3-2
2. 3-2-1
3. 2-1-3
4. 2-3-1

In welke beroepen begon de Industriele revolutie?

1. Handel en Nijverheid
2. Handel en Landbouw
3. Landbouw en textiel
4. Textiel en handel

Industrie

• 1781: James Watt verbetert stoommachine --> toepassing kledingindustrie
• Groeiende vraag naar arbeiders voor fabrieken
• Gevolg: ontstaan fabriekssteden (Liverpool, Manchester, dicht bij mijnen) --> urbanisatie
• Gebrek aan sociale wetten zorgen voor verschrikkelijke arbeids- en woonomstandigheden

Fabriekssteden

• Arbeiderswoningen staan dicht bij elkaar en bij fabrieken
• Géén riolering of watervoorziening, kleine woningen
• Gevolg: epidemieën en lage levensverwachting

Fabriekssteden

• Kapitalisme: winst maken
• Fabriekseigenaren willen zo goedkoop mogelijk produceren
• Gevolg: lage arbeidslonen, geen investeringen in veiligheid
• Daarnaast: géén wetten om de arbeiders te beschermen
• Door een overschot aan arbeiders en tekort aan werk konden zij geen eisen stellen...

Wat is industrialisatie?

1. Een periode van grote en snelle verandering door de komst van industrie.
2. Het ontstaan van industrie (fabrieken) in een gebied waar eerst vooral landbouw was.
3. Een speciale dans.
4. Mensen die in fabrieken werken.

Sociale wetten zijn ...

1. Wetten die de leef- en werkomstandigheden van arbeiders verbeteren.
2. Wetten die er voor zorgen dat arbeiders beter samenwerken.
3. Wetten die zorgen dat fabriekseigenaren meer rechten krijgen.
4. Wetten die de relatie tussen overheid en arbeiders vastleggen.

Zet de begrippen bij de juiste periode (vóór de industriële revolutie of industriële revolutie)?

Industriële revolutie

vóór de industriële revolutie

fabrieken

huisnijverheid

landbouw

stoommachine

slechte werkomstandigheden

stad

platteland

Europa op zoek naar Markten

Van handelspost naar imperium 

• 16e/17e eeuw: wereldeconomie ontstaat 
• Afrika/Azië: handelsposten aan de kust, binnenland bleef onbekend
• 19e eeuw: binnenlanden Afrika/Azië worden ook veroverd 

Kolonialisme VS Modern imperialisme

Kolonialisme

Tijd: 16e eeuw tot 19e eeuw

Doel: Handel drijven(vooral in kustgebieden)--> Economische winst behalen

- Hoofdzaakelijk handelsposten gesticht.

- Beperkte migratie naar kolonie

VS

Modern imperialisme:

Tijd: 1870-1914

Doel:  Het vergroten van het eigen territorium en uitbreiding van de eigen machtssfeer

(uitbreiden naar binnenland)

- Moederland dringt politieke en culturele structuren op

- Steeds meer migratie naar kolonie

De docent legt hier uit wat het verschil is tussen het oude kolonialisme(imperialisme) en het modern-imperialisme. Dit doet de docent aan de hand van deze dia en zegt dit nog beter uit te leggen aan de hand van de situatie die zich heeft voorgedaan in Afrika. 

Modern Imperialisme

• = Periode van 1800 - 1940 
• Waarin Europese landen zoveel mogelijk koloniën veroveren
• Om een imperium (=wereldrijk) te vormen

1 - Economisch nut van koloniën

• Bevolking moet  produceren voor Europese markt

            koffie, katoen, tabak, etc.

• Europeanen halen grondstoffen uit de koloniën voor hun industrie 

            tin, aardolie, rubber, etc.

• afzetmarkt voor Europese producten

oorzaak 2 - Nationalisme

• Nationalisme = voorliefde voor eigen volk-> Streven naar een eigen staat
• Een imperium zorgde voor macht en aanzien
• Prestigestrijd: wie heeft het grootste en sterkste imperium. 

      

De Frans-Duitse oorlog (1870- 1871)

• Van 'Duitse staatjes' naar Pruisen
• Oorlog 
• Frankrijk wordt vernederd -->  eerherstel voor Frankrijk 

Conferentie van Berlijn 

(1884 – 1885)

Verdeling van Afrika onder de Europese landen

De Conferentie werd Georganiseerd door de Duitse Bondskanselier Otto von Bismarck, het doel was het voorkomen van oorlog

oorzaak 3 - Cultuur

• Europeanen geloofden dat hun superioriteit biologisch was
• 'Witte Europeanen zou beter zijn dan andere huidskleuren'
• White man's burden - Europeanen moeten hun beschaving (bijvoorbeeld godsdienst, scholen, gezondheidszorg) gaan brengen 

Welke economische motieven waren er voor het modern imperialisme?

1. grondstoffen en afzetmarkten
2. arbeidskrachten en grondstoffen
3. slaven en afzetmarkten
4. grondstoffen en eindprodukten

Horen deze producten bij...

1. Kolonialisme
2. Modern imperialisme

Dit hoofdstuk gaat over de industriële revolutie. Waarom moest de agrarische revolutie plaatsvinden, vóórdat de industriële revolutie kon plaatsvinden?