Week 10 Ziekte van spijsvertering

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Ziekten van spijsvertering

Ondervoeding

Een tekort aan energie- en voedingsstoffen

Volwassenen: 

onbedoeld meer dan 10% gewicht (of 6 kg) verliezen in zes maanden tijd, 

of 

meer dan 5% (of 3 kg) in een maand

of

 body mass index (BMI) van minder dan 18,5

bij ouderen BMI van minder dan 20

www.voedingscentrum.nl

Hoeveel zorgvragers in ziekenhuizen en andere zorgorganisaties zijn ondervoed?

1. 1 op de 20
2. 1 op de 12
3. 1 op de 8
4. 1 op de 4

Gevolgen ondervoeding

• Gewichtsverlies
• Verminderde voedselinname en gebrek aan eetlust
• Zwakheid, futloosheid:  spiermassa neemt af -> krachtsverlies -> valrisico
• Verhoogde eiwitafbraak: dit verhoogt de kans op infecties (bijvoorbeeld longontsteking) en doorliggen (decubitus).
• Sterfte: door ondervoeding neemt de kans op overlijden toe.

Wat als 'normaal eten' niet lukt

• Drinkvoeding: bevat extra voedingsstoffen en energie.
  
• Sondevoeding: vervanging of aanvulling
• Parenterale voeding: volledige voeding die via een infuus direct in de bloedbaan wordt gebracht.
  
• Dieetpreparaten: poedervormige producten waarmee normale voedingsmiddelen 'verrijkt' (met energie en voedingsstoffen) kunnen worden, zonder al te veel smaakverandering.

Screenen op ondervoeding

Maak de volgende opdrachten

Persoonlijke basiszorg niveau 4:

2 Hulp bieden bij de opname van voeding en vocht

2.4 Voeding bij ziekte

Verwerkingsopdracht 1 t/m 8

Thieme Meulenhoff

Pathologie niveau 3/4

Module 8: Ziekten van de spijsvertering

Braken

• In de hersenen bevinden zich twee zenuwcentra die de braakreflex in gang zetten. 
• Braken is in veel gevallen een verdedigingsmechanisme van het lichaam om schadelijke stoffen kwijt te raken.
• krampachtige beweging die tegengesteld is aan het normale slikmechanisme (antiperistaltiek +  buikspieren spannen zich sterk aan + het middenrif wordt vlakker + strotklepje (epiglottis) sluit)

Mechanisme van braken

Braakcentrum is een zenuwcentrum in hersenen.

Zenuwbanen zijn verbonden met evenwichtsorgaan en met de nervus vagus (= 10e hersenzenuw).

Nervus vagus = een lange zenuw die de hersenen verbindt met de organen in de borstholte en de buikholte, zoals de maag, darmen en lever.

Samenstelling van het bloed kan de receptoren van het braakcentrum prikkelen.

B.v. giftige stoffen in bloed kunnen receptoren prikkelen

Braakcentrum geeft signaal door aan...

- motorische zenuwstelsel: diepe ademteug, strotklepje sluit; buikspieren spannen sterk aan

- het sympathische zenuwstelsel: verhoogt polsslag, zweten.

- het parasympathische zenuwstelsel: verhoogde speekselvloed.

Tijdens de braakreflex ontspant de sluitspier van de maag naar de twaalfvingerige darm, waardoor de darminhoud de maag schoonspoelt en het sterke zuur deels neutraliseert. Tegelijkertijd ontspant ook de sluitspier naar de slokdarm, waardoor de maaginhoud samen met de darminhoud in één beweging naar boven wordt gestuwd.

Oorzaken van braken

• Afwijkingen van het maag-darmkanaal en de interne organen. 
• Acute infecties. 
• Vergiftigingen. 
• Afwijkingen van de hersenen. 
• Overmatige prikkeling van zintuigen. 
• Geneesmiddelen. 
• Hartafwijkingen. 
• Hormonale oorzaken. 

• Psychogene factoren. 

Rumineren

Door manipulatie van de tong en keel het voedsel weer naar boven, kauwt het opnieuw en slikt het weer door. 

Bij onrustige of sterk geprikkelde zuigelingen, bij verstandelijk gehandicapten en bij demente ouderen.  

Door inwerking van de zure maaginhoud op het slijmvlies kan de slokdarm ontstoken raken (refluxoesofagitis).

Regurgitatie of refluxziekte

Onvoldoende afsluiting van de maag naar de slokdarm.

‘Breukje in het middenrif’ (hernia diaphragmatica)

Het slijmvlies van de slokdarm wordt door het scherpe maagzuur aangetast.

Zuurbranden (pyrose)

Protonpompremmers, kortweg PPI’s of zuurremmers genoemd. Deze protonpompremmers, zoals omeprazol en pantoprozol, remmen de productie van maagzuur.

Normaal heeft de maag een sluitspier bij de ingang en de uitgang.

Een gezonde slokdarm is bedekt met een wit, parelmoerkleurig slijmvlies, het zogenaamde plaveiselepitheel. Bij een Barrett slokdarm is dit witte slijmvlies door inwerking van maagzuur vervangen door een roze, zalmkleurige bekleding. Het is alsof het slijmvlies van de maag in de slokdarm omhoog is gegroeid. Dit slijmvlies is extra gevoelig voor beschadiging door maagzuur. De veranderingen die daardoor in het weefsel ontstaan, kunnen na vele jaren leiden tot ontspoorde groei van cellen, waaruit slokdarmkanker kan ontstaan. 

Projectielbraken

Braken met enorme kracht over enige afstand

Oorzaak: verhoogde hersendruk, afsluiting pylorus (maaguitgang)

Retentiebraken (retentiemaag)

Afsluiting duodenum (twaalfvingerige darm) of pylorus (maaguitgang)

Halfverteerde voedselbrij bevat veel eiwitten -> rotten -> voedselresten+stank

Aspect braaksel

• bloed: roestbruin of koffiekleurig of helder rood (maagzweer, maagcarcinoom, slokdarmspataderen)
• gal: geelgroen (galstenen, leverziekten, ontstekingen van de alvleesklier en bij ontsteking van het buikvlies (peritonitis))
• feces: afsluiting darmen = ileus (darmgezwellen, ontstekingen, een knoop in de darmen )
• waterig slijm (ontsteking of zweer)

Gevolgen van braken

• verlies van vocht en mineralen -> dehydratie
• verstoring zuur-base evenwicht -> uiteindelijk te laag kaliumgehalte -> hartritmestoornissen
• beschadiging slokdarmslijmvlies
• aspiratiepneumonie

Het uitbraken van veel (maag)zuur geeft een verstoring van het zuur-base-evenwicht in het lichaam. Je noemt dit een metabole alkalose. Het lichaam wordt er minder zuur door, wat de nieren compenseren door bicarbonaat vast te houden en kalium (K+) uit te scheiden. Hierdoor kan het gehalte K+ in het bloed afnemen. Een te laag kaliumgehalte (hypokaliëmie) kan soms ernstige hartritmestoornissen veroorzaken. 

Behandeling braken(ernstig)

Aanvulling vocht, elektrolyten en voedingsstoffen.

 fysiologische zoutoplossing met 5 tot 10% glucose

extra kaliumchloride (KCL)

Vochtbalans bijhouden

Overstap naar voeding: water, thee, bronwater en heldere bouillon, crackers, biscuit, brood

Anti-emetica

Maak de volgende opdrachten

Pathologie niveau 3/4

8. Ziekten van spijsvertering

Braken en slikstoornissen

Verwerkingsopdrachten 1 t/m 11 + 14