§1.3 Patronen: de politieke en sociale wereldkaart

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

Wat gaan we doen vandaag?

• Welkom!
  
• Leerdoelen
• Uitleg §1.3
• Opdrachten maken
• Leerdoelen checken
• Gezamenlijke afsluiting 

Herhaling

• Bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding
• Verklaren van de spreiding
• Diffusie

Leerdoelen

• Welke indicatoren je moet gebruiken om welvaart, welzijn, demografische, politieke en sociaal-culturele kenmerken te meten
• Hoe het wereldbeeld er voor die indicatoren uitziet.
• Hoe je die indicatoren kunt gebruiken om landen met elkaar te vergelijken en om de wereld in te delen in groepen van landen
• Hoe je een land dat behoort tot het centrum, tot de semiperiferie en tot de periferie kunt herkennen en typeren op economisch, demografisch, sociaal en politiek terrein.

Leven in vrijheid

•  Vroeger en nu
• 9 november 1989
• Samenwerking van machtsblokken
• Neemt de vrijheid dan ook toe?

Leven in vrijheid

• 2015: 195 onafhankelijke staten volgens de VN
  
•  In te delen volgens het democratisch gehalte

Demate waarin het politieke stelsel (bestuur) van een land democratisch is

Democratie

• Vrije verkiezingen, dus veel invloed op het bestuur
• Voornamelijk westerse  landen
• Jonge democratieën hebben een lange weg te gaan

Beperkte democratie

• Bevolking wordt sterk gecontroleerd door de bevolking
  
• Wel stemrecht, alleen gecontroleerde partijen
• Afrika, Latijns-Amerika en voormalig Sovjet unie

Dictatuur

•  Autoritair bestuur
• Geleid door een dictator of klein groepje heersers
• Weinig kans voor mensenrechten
• Afrika, Azië (china) en het Midden-Oosten

Regel 1: Sinds 1990 neemt aantal democratische landen toe.

Regel 2: Het democratisch gehalte in rijke landen is in het algemeen hoger dan in arme landen.

Regel 3: Onderwijs kan bijdragen aan het democratisch gehalte van een land.

Van bipolair naar multipolair

•  Voorheen bipolair systeem: twee grote machtsblokken, de VS en de Sovjet-Unie
• Tegenwoordig multipolair systeem: met de VS, Rusland, China en de EU

Van bipolair naar multipolair

•  Kleinere gebieden bieden tegenwicht
• Samenwerkingsverbanden
• ASEAN
• Op een lager schaalniveau strijden landen om macht en economische invloed

Een organisatie van tien landen in Zuidoost-Azië (Association of SouthEast Asian Nations)

Van bipolair naar multipolair

• In het Midden-Oosten strijden landen als Israël, Iran en Turkije om macht.
• Brazilië heeft macht in Zuid-Amerika
• Conclusie: democratisch gehalte is toegenomen 

Onderwijs, de motor tot ontwikkeling

• Welzijnsindex
• Analfabetisme
• Minder armoede
• Betere gezondheidszorg
• Betere positie vrouwen

Onderwijs, de motor tot ontwikkeling

• 1 op de 8 kinderen gaat niet naar school
  
• Een grotere groep verlaat vroegtijdig het onderwijs
  
• Algemeen gezien gaan wel meer kinderen naar school

De 5 geografische dimensies

1.  Fysische dimensie -> Natuur, landschap, klimaat
2. Economische dimensie -> Handel, vestigingslocatie, globalisering, BBP
3. Demografische dimensie -> grijze druk, sterftecijfer, 
4. Sociaal - culturele dimensie -> analfabetisme, gezondheidszorg
5. Politieke dimensie -> dictatuur, corruptie, democratie

6 verschillende schaalniveaus

1.  Lokaal, stad of dorp
2. Regionaal, gemeente of provincie
3. Nationaal, land
4. Continentaal, een continent of meerdere landen
5. Mondiaal, de wereld
6. Fluviaal schaalniveau, het stroomgebied van een rivier

Wat is het democratisch gehalte van Noord Korea

1. Democratie
2. Beperkte democratie
3. Beperkte dictatuur
4. Dictatuur

Wat is het democratisch gehalte van Engeland

1. Democratie
2. Beperkte democratie
3. Beperkte dictatuur
4. Dictatuur

Wat is het democratisch gehalte van Vietnam

1. Democratie
2. Beperkte democratie
3. Beperkte dictatuur
4. Dictatuur

Sleep de schaal op volgorde van groot naar klein!

Wereld

Continent

Land

Provincie

Plaats

Continentale schaal

Regionale schaal

Mondiale schaal

Lokale schaal

Nationale schaal

De wereld ging van twee grootmachten naar meerdere grootmachten, daarmee is het nu...

1. Bipolair
2. Multipolair

Geef een economische verklaring waarom analfabetisme niet goed is voor de ontwikkeling van een land

Opdrachten maken!

• Jullie gaan de opdrachten van §1.3 maken (verkorte leerroute en de atlas opdrachten)
• Dit mag je samen maken
• Heb je een vraag? Steek je hand omhoog voor hulp!
• Ben je klaar? Oefen de begrippen op Knowt of lees de 5 geografische dimensies nog eens door

Atlas gebruik

Algemene legenda (voorin)

- Legt uit wat alle kleuren, symbolen en lijnen op kaarten zonder legenda betekenen

Inhoudsopgave (voorin)

- Lijst met alle kaarten verdeeld op schaalniveau

Topografisch register (achterin)

- Lijst van namen van steden, dorpen, bergen en rivieren op alfabetische volgorde

Trefwoorden register (achterin)

- Lijst van alle thema's met bijpassende kaarten, over bijvoorbeeld neerslag en koffie

Bladwijzer (achterin)

- Overzicht van alle globale atlaskaarten

Afsluiting!

Huiswerk volgende les: Lezen §1.4