H6 mens en milieu samenvatting

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

De aarde gebruiken

Hoeveel aardes hebben we nodig om jouw manier van leven vol te kunnen houden?

Met andere woorden: wat is jouw ecologische voetafdruk?

We gebruiken de aarde op 5 manieren:

1. Energie: voor verwarming, koken, licht, vervoer.

2. Voedsel: plantaardig en dierlijk voedsel

3. Water: om te drinken, te wassen en voedsel te bereiden (in Nederland gebruiken we ongeveer 128 L per persoon per dag).

4. Grondstoffen: voor alle spullen die we gebruiken, zoals katoen, ijzer, hout, aardolie, steen.

5. Afval: huishoudelijk afval, papier, plastic, afvalwater en afvalgassen

https:

Ecologische voetafdruk

Als iedereen op de wereld zou leven zoals de mensen in Nederland, zouden we 3,5 aarde nodig hebben.

Hoe kunnen we zorgen dat we de aarde niet uitputten?

Mensen moet weer aanvullen wat ze gebruiken, net zoals de natuur doet in de:

Voedselkringloop en de kringloop van verbranding en fotosynthese

Dit zijn gesloten kringlopen; ze kunnen steeds maar doorgaan.

Kringlopen zijn een oplossing om duurzamer om te gaan met de aarde

1. Je kunt van de volgende begrippen de definitie geven en aan de hand van enkele voorbeelden uitleggen wat het begrip
inhoudt: 

     a. Hoe produceren boeren veel voedsel?

         • Monocultuur / intensieve veehouderij (bio-industrie) /
           mest (dierlijk en kunst) / krachtvoer / plaag /

           gewasbeschermingsmiddelen / antibiotica / fokken /
           veredeling / genetische modificatie

     b. Waarom zijn er zo veel regels voor boeren? 

         • Mestoverschot / overbemesting / vermesting / waterbloei
            / ammoniak / verzuring / mestinjectie / selectieve      

1. Je kunt beschrijven op welke 4 manieren boeren veel voedsel produceren.

1. Veel van hetzelfde produceren

= monocultuur

Akkerbouw:

- makkelijk in te zaaien / onderhouden / oogsten

- minder verschillende machines nodig

intensieve veehouderij / bio-industrie

stallen op 1 manier inrichten -

1 soort voer en verzorging nodig -

1. Je kunt beschrijven op welke 4 manieren boeren veel voedsel produceren.

2. Opbrengst verhogen

= mestgebruik en krachtvoer

planten en dieren groeien 

hierdoor sneller

akkerbouw:

kunstmest: witte korrest met mineralen

dierlijke mest: poep en plas van dieren

veehouderij

voer met extra eiwitten en mineralen: krachtvoer

1. Je kunt beschrijven op welke 4 manieren boeren veel voedsel produceren.

3. Schade en ziekte voorkomen

= gewasbeschermingsmiddelen en antibiotica gebruiken

akkerbouw:

- giftige stoffen 

- doden plaagorganismen 

intensieve veehouderij / bio-industrie

antibiotica in veevoer -

doodt de ziekteverwekkende bacteriën -

1. Je kunt beschrijven op welke 4 manieren boeren veel voedsel produceren.

4. Super gewassen en supervee

= veredeling / fokken, 

genetische modificatie

Zo worden er rassen met gunstige 

eigenschappen gemaakt.

akkerbouw:

- veredeling: 

snel groeiend ras met 

een groot  groeiend 

ras kruisen.

intensieve veehouderij / bio-industrie

fokken -

sterk ras (gezond) kruisen met een 

ras met hoge melkproductie.

genetische modificatie

0

3. Je kunt de regels voor mestproductie en bemesting die voor boeren gelden benoemen en uitleggen waarom ze deze regels moeten volgen 

 

Regels:

• Boeren mogen niet méér mineralen op het land brengen dan hun gewassen op kunnen nemen.
• Boeren mogen de mest niet over het land verspreiden, maar moeten het met een machine in de grond spuiten = mestinjectie

deze regels).

Gevolgen overbemesting:

• meer mineralen in de grond dan planten en akkers nodig zijn = milieuproblemen
• mineralen zakken de bodem in en komen in het grondwater terecht = vermesting
  --> sommige planten soorten groeien te snel en overwoekeren andere soorten
  --> waterbloei (waterplantjes als alg en kroost groeien zeer snel)
• verzuring van de bodem door ammoniak in dierlijke mest

0

4. Je kunt het proces van waterbloei in 6 stappen beschrijven.

1. Er komen extra mineralen uit mest in de sloot terecht.
2. Daardoor groeien waterplantjes zoals alg en kroost extra snel.
3. Door al die kroost en algen groeit de sloot in korte tijd dicht.
4. Na een tijdje sterven de algen en de plantjes.
5. De resten van kroos en algen zijn voedsel voor bacteriën, en die gebruiken veel zuurstof.
6. Er komen steeds meer bacteriën. Daardoor ontstaat zuurstof tekort, waardoor de waterdieren doodgaan.

1. Je kunt de regels voor gewasbeschermingsmiddelen die voor boeren gelden benoemen en uitleggen waarom ze aan deze

     eisen moeten doen 

Regels:

1. De middelen moeten selectief zijn: doden zoveel mogelijk alleen de plaagorganismen.
2. De middelen moeten biologisch afbreekbaar zijn: bacteriën en schimmels kunnen het afbreken.

1. 
   

Gevolgen

Als het niet selectief is: andere organismen worden ook gedood.

Als het niet biologisch afbreekbaar is: het gif blijft te lang in de bodem. Planten nemen het gif op. Dieren die de planten eten krijgen het gif ook binnen. De gifstoffen worden opgeslagen in het vetweefsel of de lever en zo wordt het gif steeds hogerop in de voedselketen doorgegeven. Bovenin de keten ontstaat dan gifophoping. De dieren die bovenaan in de keten staan,  krijgen zoveel gif binnen, dat ze ook doodgaan.

accumulatie
= ophoping van schadelijk niet goed afbreekbare stoffen

Biologisch afbreekbaar afval

Afval dat wordt afgebroken door bacterien en schimmels

Niet biologisch afbreekbaar afval

Afval dat niet door bacterien en schimmels wordt afgebroken.

Afval verwerken

• Recycelen (composteren)
• Hergebruik 
• Verbranden
• Storten

Schoon water

Drinkwater gemaakt van oppervlakte water, grondwater of duinwater

Oppervlaktewater: water uit rivieren en meren
Grondwater: regenwater  dat diep in de grond is gezakt
Duinwater: rivierwater dat eerst in de duinen wordt gepomt(filtert)

Het water gaat eerst naar een waterzuiveringsbedrijf

Water direct uit de natuur drinken?

• Niet schoon genoeg
• Giftige stoffen en bacterien (kun je niet zien)
• Kun je ziek worden (Voedselinfectie)
  

Drinkwater uit de kraan

In de EU moeten landen voldoen aan strenge eisen

• Kraanwater in de EU is geschikt als drinkwater

Sommige landen geen strenge eisen

• Kunnen dan micro-organismen inzitten

• Hiervan kun je ziek worden
• Deze landen beter flessen water kopen
  

Welke afvalstoffen komen in de lucht?

Door verbranding fossiele brandstoffen komen afvalgassen vrij: koolstofdioxide,

 zwaveldioxide, stikstofoxiden ==> zorgen voor luchtvervuiling 

Vrijkomen van afvalgassen noem je uitstoot.

Gevolgen van luchtvervuiling

1. Fijnstof in de lucht: kleine deeltjes stof en roet

2. Smog: afvalgassen en fijnstof blijft hangen op dezelfde plaats

3. Verzuring: verzuring kan ook ontstaan door zwaveloxiden en stifstofoxiden

Waarom is CO2 een probleem?

Verstoorde koolstofkringloop

Verbranden van fossiele brandstoffen waardoor er veel koolstof vrij komt in de vorm van koolstofdioxide (CO2). Meer dan planten kunnen opnemen en kunnen omzetten in ...

Hoe heet dit proces ook al weer? 

De koolstofkringloop is dan verstoord.

broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect