Oliecrisis van 1973 (HC NL Par 2 en 3)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Oliecrisis van 1973

Oorzaken van de Oliecrisis (1973)

• Uitbreken van een oorlog tussen Israël <> Syrië / Egypte:
  Westerse landen (o.a. NL) kiest kant Israël. 
• Steunen Israël met wapens + houden pro-Arabische verklaring tegen in de EG.  

De Oliecrisis (1973)

• Sterke verhoging olieprijs door Arabische landen
• Olieboycot van onder andere Nederland --> Oliecrisis. 

Gevolgen van de Oliecrisis (1973)

De oliecrisis maakte een eind aan de jarenlange economische groei --> NL had hierdoor nog "spaarpotje".

• Economie in de jaren '80 achteruit: werkloosheid en veel bijstandsgerechtigden.
• Overheidsuitgaven dreigden onbeheersbaar groot te worden: meer lenen --> staatsschuld liep op.

Autoloze zondag

Wat probeert de maker van de bron duidelijk te maken over de oliecrisis van 1973?

1. Dat de westerse landen graag wilden onderhandelen met de Arabische landen
2. Dat de Arabische landen de olie voor een hoge dollarprijs verkochten aan de westerse landen.
3. Dat de Arabische landen de westerse landen door hun olie onder druk zetten om "hun zin" te doen.
4. Dat de westerse landen de baas zijn in de Arabische landen als het op olie aankomt.

"Veranderende maatschappelijke verhoudingen: 1978 - 2008"

oorzaken voor de economische crisis

De verzorgingsstaat moest worden beperkt, omdat:

• Het was te bureaucratisch
• Het is te duur (relatief weinig werkenden) 
• Misbruik op grote schaal
• Net zo veel vacatures als werklozen
• Steeds meer ouders / minder jongeren

Grenzen aan de groei

• De paniek sloeg nogmaals toe, toen in 1979-1980, Nederland nogmaals werd getroffen door een oliecrisis.  (nu doordat in Iran een revolutie had plaatsgevonden)
  
• 1982 dieptepunt van deze crisis (13% bb werkloos en 13% arbeidsongeschikt).
• Helaas slaagden ze daar niet in, de snelle economische groei van voor 1973 keerde niet meer terug.

Regeringen o.l.v. premier Lubbers vanaf 1982-1994:

• Bezuinigen en belasten zwaarder: o.a. minimumloon ambtenarensalarissen werden gekort, tarieven OV stegen + dieselaccijns omhoog.
• Beperken de verzorgingsstaat: o.a. WAO verlagen, wetten zodat werklozen minder vaak werk konden weigeren, huursubsidie beperkt etc.
• Privatiseren staatsbedrijven: o.a. NS en PTT (Post) 

Poldermodel

• '80: Vakbonden genoodzaakt tot onderhandeling (i.v.m. steun regering + dalend ledental)
• Akkoord van Wassenaar (1982) :  gesloten door organisaties van werkgevers en werknemers -
  Vakbonden accepteren loonmatiging in ruil voor arbeidsduurverkorting + deeltijdbanen.
  
• Begin van het poldermodel (= overeenstemming tussen werkgevers- en werknemers bereiken door vaak te overleggen). 
• Garantie politieke en economische rust: lonen en prijzen beheersen + goede concurrentiepositie NL garanderen. 

Polderen: compromissen zoeken en flinke bezuinigen (op de verzorgingsstaat):

- strengere regels voor uitkeringen

- privatiseringen

- allemaal voor-

besproken

"in de polder"

Ondanks de economische groei gingen Ruud Lubbers en zijn opvolgers toch door met bezuinigingen op de verzorgingsstaat. Waarom denk je dat dit nodig was?

Globalisering: welk effect had dit op de crisis?

1. landen moesten elkaar steunen
2. de internationale handel stortte in elkaar
3. Europa richtte een steunfonds op
4. er ontstond een wereldwijde crisis

Wat zijn de gevolgen geweest van globalisering?

1. De snelheid van transport en comminicatie is in de tijd van televisie en computers enorm toegenomen
2. in 1989 gaven de val van het communisme en de Sovjet-Unie aan de globalisering een extra stimulans
3. na 1945 maakte het westen een sterke economische groei door
4. Globalisering gaat alleen over economie

Wat hoort niet in het rijtje van globalisering?

1. economische verbindingen
2. culturele verbiningen
3. internet/social media verbindingen
4. politieke verbindingen

de handel is achteruit gegaan door globalisering.

1. Waar
2. Niet waar

Wat is globalisering?

1. De groei van de totale wereldhandel
2. De verplaatsing van de wereldhandel
3. Steeds meer landen in de wereld die onderling gaan handelen
4. Dat alles meer globaal wordt in de wereld

Nadelen Globalisatie:

- door wegvallen grenscontroles en in- en uitvoerrechten meer buitenlandse cocurrentie

- verdwijnen van werkgelegenheid naar lidstaten met lagere lonen.

Vanaf begin jaren 90 stegen de lonen met 25% en overdadig consumeren weer meer de norm, maar ook toenemende inkomensongelijkheid.

- economische groei door wegvallen handelsbelemmeringen binnen EEG.

1992: verdrag van Maastricht (montaire unie en nieuwe naam: EU)

Sociale grondrechten

• 1983:  Overheid moet voor mensen zorgen. Sociale grondrechten vastgelegd.
• Voorbeeld: recht op onderwijs, werk,  en recht op rechtsbijstand.

Wat zijn sociale grondrechten?