begrijpend lezen les 3: herhalen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Nederlands
Begrijpend lezen
Les 3 HERHALEN
VWO 1
 P2 2023-2024

Voor de vakantie hebben we het gehad over...

... de 5 tekstDOELEN & tekstSOORTEN en tekstVORMEN 

... oriënterend lezen

... een alinea 

... een tussenkopje

... onderwerp en deelonderwerpen

... het leespubliek

Aan het einde van deze les...

... heb je nog een keer geoefend met deze begrippen.

... weet je wat je niet goed meer weet.

... heb je voor jezelf genoteerd wat je nog moet herhalen.

Tekstdoelen en tekstsoorten

Er mist nog een tekstdoel en -soort. 

Welke?

Tekstdoelen en tekstsoorten

opiniëren

dat je zelf een mening vormt

discussiestuk, beschouwing

Een tekstdoel is een werkwoord. Wat wil de schrijver met de doen?

Een tekstsoort is een zelfstandig naamwoord. Het is de vorm waarin de tekst staat.

De schrijver heeft een doel met de tekst. 

Natuurlijk zoekt een lezer ook naar teksten met een bepaald doel. 

Een journalist schrijft met een ander doel dan 

een copywriter van een reclamebureau.

Als je een betoog moet schrijven, schrijf je een

andere tekst dan als je een informerende tekst moet schrijven.

De schrijver heeft een doel met haar/zijn tekst. 

Natuurlijk zoekt een lezer ook naar teksten met een bepaald doel. 

Als je even wilt ontspannen, pak je misschien een stripboek, als je iets lekker wilt koken, zoek je een recept.

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Informatie opzoeken

Eerste indruk krijgen

Hoofdzaken eruit halen

Helemaal begrijpen

Leren 

Beoordelen: Is het waar / compleet?

- Zoekend lezen

- Oriënterend lezen

- Globaal lezen

- Grondig en intensief lezen

- Studerend lezen

- Kritisch lezen

➡️

➡️

➡️

➡️

➡️

➡️

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Zoekend || Oriënterend || Globaal || Grondig / intensief || Studerend || Kritisch

Informatie 

opzoeken  

Eerste indruk krijgen

Beoordelen: Is het waar / compleet?

Hoofdzaken eruit halen 

Helemaal begrijpen

Leren 

Oriënterend lezen

Handig voor langere teksten op een toets begrijpend lezen

   Je leest...

1. de titel
2. de eerste zinnen
3. de tussenkopjes
4. de laatste zinnen
5. anders gedrukte woorden (dikgedrukt of schuin)
6. illustraties (afbeeldingen)
7. de bronvermelding

Bij de toets: lees ook de vragen (voordat je gaat lezen)

Alinea's

• Een alinea bestaat uit meerdere zinnen die allemaal over hetzelfde onderwerp gaan.

• Geeft structuur / overzicht aan een tekst

Onderwerp

• Een tekst of een verhaal gaat ergens over.
• Dit noem je het onderwerp van een tekst ...
• en dit wordt in 1 of enkele woorden opgeschreven.

• Lees de tekst eerst oriënterend en stel dan de vraag:
• Waarover gaat de hele tekst over?

       

• > De eerste schoolweek <

Deelonderwerpen

• In een tekst kunnen verschillende dingen over het 

       onderwerp gezegd worden.

• Deze kleinere aspecten van het onderwerp zijn 

       deelonderwerpen.

• Meestal wordt er per alinea één deelonderwerp behandeld.

Een tekst of een verhaal gaat ergens over.

Dit noem je het onderwerp van een tekst. Let op: 1 of enkele woorden (geen zin).

Waarover gaat DE HELE TEKST over?

In een tekst kunnen verschillende dingen over het onderwerp (bijv. wintersport) worden gezegd worden. Meestal in alinea's. Dat zijn DEELonderwerpen (bijv. skigebieden, snowboarden of skiën)

Onderwerp & Deelonderwerpen   

Voorbeeld

• Tekst over wintersport.
• Onderwerp: Wintersport
• Deelonderwerpen: wintersportgebieden, sneeuwconditie, kosten, drukte tijdens schoolvakanties

AAN DE SLAG

Ga naar 

begrijpend lezen les 3: herhalen

Maak de opdrachten in de les of thuis (als je het niet afkrijgt)

De voorlaatste slide is een video over 'publieksgerichtheid'.

Kijk die met een koptelefoon/oortjes in de les of thuis.

Vul ook de allerlaatste vraag in (EXITPOLL).

Tekstdoel?

Welk tekstDOEL werd er afgebeeld?

Tekstdoel?

Welk tekstDOEL werd er afgebeeld?

Wat zijn voorbeelden van tekstDOELEN?

1. artikel, tijdschrift, krant
2. informeren, opiniëren, activeren, overtuigen
3. informerende tekst, activerende tekst, amuserende tekst
4. krant, tv, social media

Als het gaat om tekstdoelen, van wie is het dan het doel?

1. de docent Nederlands
2. de schrijver van de tekst
3. de lezer van de tekst
4. schrijver én lezer

Waarom is het goed om tekstdoelen te kunnen herkennen?

1. zo weet je wat de schrijver wil bereiken
2. om er meer van te kunnen begrijpen en te leren
3. dan word je niet te snel overtuigd of overgehaald
4. om teksten te beoordelen en er kritisch naar te kijken

Tekstsoorten

Doel van een reclametekst

1. Informeren
2. Je iets laten doen
3. Mening geven
4. Je iets leren

Welke 2 tekstvormen horen bij activeren?

1. advertentie
2. nieuwsbericht
3. klachtenbrief in krant
4. poster

Welke tekstvormen horen bij een uiteenzettende tekst?

1. reclame, nieuwsbericht in de krant, handleiding
2. gedicht, schoolboekentekst, recept
3. recept, handleiding, schoolboekentekst
4. handleiding, gedicht, recept

Welke tekstvormen kunnen kunnen horen bij het tekstdoel 'overtuigen'.

Kies twee antwoorden.

1. ingezonden brief
2. nieuwsbericht
3. recensie
4. roman

Maak de opdracht op de volgende slide:

Sleep de tekstSOORTEN naar de juiste tekstDOELEN.

Informeren

Overtuigen

Overhalen

Amuseren

Opiniëren

Activerende tekst

Informerende tekst

Uiteenzettende tekst

Beschouwende tekst

Betogende tekst

Amuserende tekst

Maak de opdracht op de volgende slide:

Sleep de tekstVORMEN naar de juiste tekstDOELEN.

Informeren

Overtuigen

activeren

Amuseren

opiniëren

Reclame

Nieuwsbericht

Recept

Column

Tekst met de mening van de schrijver in een tijdschrift

Jeugdroman

Maak de opdracht op de volgende slide:

Sleep de tekstSOORTEN naar de juiste tekstVORMEN

Notulen

Instructie

Sollicitatiebrief

Songtekst

Opiniestuk

Boekenpitch

Activerende tekst

Informerende tekst

Uiteenzettende tekst

Beschouwende tekst

Betogende tekst

Amuserende tekst

Wat is géén leesstrategie (= manier van lezen)?

1. oriënterend lezen
2. zoekend lezen
3. studerend lezen
4. activerend lezen

Welke leesstrategie gebruik je als je de betekenis van een woord opzoekt in het woordenboek?

1. oriënterend
2. grondig/intensief
3. zoekend
4. studerend

Welke leesstrategie gebruik je als je een fictieboek of schoolboektekst helemaal leest.

1. oriënterend
2. grondig/intensief
3. zoekend
4. studerend

Als ik iets op internet zoek, gebruik ik de leesstrategie:

1. Oriënterend lezen
2. Zoekend lezen
3. Globaal lezen
4. Grondig/intensief lezen

Ik moet leren voor een toets, welke leesstrategie pas ik toe?

1. Zoekend lezen
2. Studerend lezen
3. Oriënterend lezen
4. Globaal lezen

Bij oriënterend lezen, ben je een tekst meer aan het scannen. Wat lees dan wel goed?

Wat is een deelonderwerp?

1. Het onderwerp van een tekst
2. Het onderwerp van een alinea

Om het onderwerp van een tekst te vinden, stel je de vraag:

1. Wat vindt de schrijver van de tekst?
2. Waar gaat deze tekst over?
3. Wat vind ik van de tekst?

Belangrijk! Het onderwerp van de tekst noteer je in...?

1. Een paar woorden.
2. Een hele zin.
3. In twee of meer zinnen.

Welke zin is meestal de KERNZIN van een alinea? (de zin waarin de belangrijkste informatie staat)

1. de eerste zin
2. de laatste zin
3. de eerste of de laatste zin
4. het tussenkopje

Exitpoll
Wat vind je nog lastig?

Tekstdoelen, tekstsoorten en tekstvormen

publiek van een tekst

Oriënterend lezen

Onderwerp en deelonderwerp

Alinea