Grammatica zinsdelen - Voorzetselvoorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Sommige werkwoorden hebben altijd een vast voorzetsel bij zich:

houden.... van

rekenen.... op

verlangen.... naar

wennen.... aan

bestaan.... uit

Dat geldt ook voor sommige bijvoeglijke naamwoorden:

tevreden zijn.... met

bang zijn.... voor

gek zijn.... op

Zinsdelen die met zo'n vast voorzetsel beginnen, benoemen we als voorzetselvoorwerp.

Een voorzetselvoorwerp is dus

vast voorzetsel + rest

Dit drankje bestaat uit cola en rum.

We hopen op een mooie zomer.

Roodkapje is bang voor de boze wolf.

Ik ben tevreden met het resultaat.

Ze lijken in hun rol soms op een lijdend voorwerp. Ze 'ondergaan' wat het werkwoord zegt. Alleen begint een lijdend voorwerp nooit met een voorzetsel. 

Vergelijk:

Romeo bemint Julia.            (lijdend voorwerp)

Romeo houdt van Julia.      (voorzetselvoorwerp)

 

Ook lijken ze soms op een bijwoordelijke bepaling. Merk op dat bij een voorzetselvoorwerp het voorzetsel figuurlijk gebruikt wordt en bij een bwb letterlijk. 

Vergelijk:

Hij wacht op het perron.     (bijwoordelijke bepaling)

Hij wacht op antwoord.       (voorzetselvoorwerp)

Lang niet alle voorzetsels bij een werkwoord of bijvoeglijk naamwoord zijn vast. Twijfel je?

Probeer of je het kunt vervangen door een ander voorzetsel:

Je mag roken in/achter/naast de kantine.

Hij is altijd grappig voor/na/in de les.

Ger sprong in/op/voor de auto.

De sleutel ligt onder/op/naast de mat.

Even oefenen!

Onze hond is bang voor de cavia.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Mijn vader staat voor de deur.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Hij rekent op een beloning.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Ze verlangde naar de ontmoeting.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Mijn docent schrijft op een blaadje.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

De taxi stopt achter het station.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Dat ijs smaakt naar kokos.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Ik heb veel plezier in mijn werk.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

We hebben plezier in het pretpark.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Ik kan het voorzetselvoorwerp herkennen

😒🙁😐🙂😃