Van de bergen naar de zee - start

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

https://youtube.com/shorts/cjYd0cElVw8?si=I0iKeVKUAHdlYY_x

Van de bergen naar de zee 

 start

Waar denk je aan bij gebergtevorming?

Wat weet je over gletsjers?

Waarom loopt de Rijn van de bergen naar de zee?

Hoe ontstaan gebergten als de Alpen dan?

Pak je laptop erbij voor een aantekening! 

Als je wil mag je ook met de hand meetekenen. Steek je hand op voor een vel papier

De basis van gebergtevorming - platentektoniek

De aardkorst bestaat uit verschillende aardplaten, die door de convectiestromen in de mantel bewegen. De aardplaten kunnen langs elkaar bewegen (transform), van elkaar af bewegen (divergent) en naar elkaar toe bewegen (convergent). 

Afhankelijk van het type aardplaten kan er bij een convergente beweging een gebergte ontstaan. Dit gebeurt alleen bij twee continentale platen, die dik maar licht zijn. Wanneer een dunne, zware oceanische plaat tegen een continentale plaat botst duikt de zeeplaat de mantel in (subductie). Er kunnen dan wel vulkanen ontstaan. Bij het botsen van twee continentale platen duikt geen van de platen de mantel in. De aardplaten worden daardoor beetje bij beetje in elkaar gedrukt, en het gesteente beweegt omhoog. Op deze manier ontstaan kilometershoge plooiingsgebergten. 

Endogene en exogene krachten

Natuurlandschappen worden gevormd door natuurkrachten. 

Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee categorieën van natuurkracht: endogene krachten en exogene krachten. 

Endo = binnen. Endogene krachten zijn dus natuurkrachten van binnenuit de aarde, die altijd een resultaat zijn van platentektoniek. Door de platentektoniek kan een gebergte ontstaan. 

Exo = buiten. Exogene krachten zijn dus natuurkrachten van 'buitenaf' die de aardkorst bewerken. Het weer en plantengroei zorgen ervoor dat gesteente langzaam afbrokkelt (= verwering). Vooral in de bergen worden de losse stukken steen vervolgens door water weggespoeld, waardoor de bergen langzaam afslijpen (= erosie). Verwering en erosie zijn exogene krachten die de aardkorst van vorm doen veranderen. 

opdracht

1) Iedereen bedenkt 3 vragen over platentektoniek & exogene en endogene krachten 

2) Daarna wissel je in je twee of drietal de toetsen uit en ga je elkaars vragen proberen te beantwoorden.

klaar? begin met het huiswerk: 2 en 5 van 2.1

De Alpen is het grootste en hoogste gebergte van Europa. 

Het loopt door Frankrijk, Zwitserland, Italië, Liechtenstein, Oostenrijk, Duitsland en Slovenië. 

De Alpen is een jonggebergte. Het ontstond pas 30 miljoen jaar geleden. Een jonggebergte herken je aan de hoge toppen, diepe dalen en scherpe punten. 

Door welke beweging zijn de Alpen ontstaan?

Het ontstaan van de Alpen

100 miljoen jaar geleden     

tropische zee in Europa

kalksedimenten van schelpjes

80 miljoen jaar geleden 

Afrikaanse plaat beweegt richting Europa

sedimentgesteente begint te kreukelen 

30 miljoen jaar geleden 

sedimenten worden tegen Europa aangeduwd

De sedimenten plooien = plooiingsgebergte

huiswerk: 2 en 5 van 2.1

Experiment - het ontstaan van de Alpen

Elk tweetal krijgt 1 mars en 1 snickers 

De drietallen moeten onderling even tweetallen vormen. 

Volg mijn voorbeeld:

1) schuif de mars en snickers met de korte kant langzaam tegen elkaar aan

2) kijk goed wat er gebeurt! wat valt je op? schrijf dit op. 

3) wat zien we als we 'de platen' door midden snijden?