Examentrainer Planten en hun aanpassingen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Deze examentrainer...

De kandidaat kan:

– de namen van organismen opzoeken en de delen waaruit ze zijn samengesteld

– de relaties noemen en toelichten die ze onderling en met hun omgeving hebben

Bouw van een plant

Een plant bestaat uit de volgende delen:

- Wortels 

- Stengels 

- Bladeren 

- Bloemen 

Wortels

In de wortels van een plant worden water en mineralen opgenomen. 

De wortels van een plant bestaan uit hoofdwortels, zijwortels en wortelharen. De hoofd- en zijwortels dienen voor transport en opslag van voedingsstoffen.

Wortelharen

Het opnemen van water en mineralen vindt plaats in de wortelharen. 

Het water en de mineralen stromen naar de houtvaten. Hiervandaan stroomt het naar boven.

Vaatbundels

In een stengel zitten lange dunne buisjes, vaten. Groepjes vaten bij elkaar noem je een: vaatbundel .

Vaatbundels beginnen in wortels -> dan naar de stengels -> dan door de bladeren

Vaatbundels zorgen voor: vervoer van voedingsstoffen en water

Vervoer van stoffen via de Vaatbundels.

Vaatbundels bestaan uit:

-Houtvaten: binnenkant, omhoog, water en mineralen

-Bastvaten: buitenkant, blad naar alle andere delen, water en glucose

Ontstaan van houtvaten en bastvaten 

Houtvaten:

- Ligging in de bladeren aan de bovenzijde

- Ligging in wortel en stengel aan de binnenkant

- Transport van water en mineralen

- Transport van wortel naar blad

Bastvaten:

- Ligging in de bladeren aan de onderzijde

- Ligging in wortel en stengel aan de buitenkant

- Transport van water en assimilatieproducten

- Transport van blad naar alle delen

Welk type vaatbundel vervoert water en mineralen?

1. Houtvaten
2. Bastvaten

Een plant wordt verpot. Hierbij wordt de aarde voorzichtig van de plant geschud, maar niet geveegd. Leg uit waarom dit zo is.

Bij welke vaatbundel gaat het transport door levende cellen?

1. Houtvaten
2. Bastvaten

Bij fotosynthese wordt door de plant nieuwe zuurstof en glucose gemaakt.

Ofwel: water + CO2 + zonlicht -> glucose + zuurstof

Functie van bladeren: Fotosynthese

Bouw van een blad

huidmondjes voor fotosynthese

Huidmondjes

• Om uitwisselen van zuurstof en koolstofdioxide mogelijk te maken zitten er kleine openingen in de opperhuid van de bladeren.
• Deze huidmondjes kunnen open en dicht gedaan worden
• Als ze altijd open zouden staan zou de plant te veel water kunnen verliezen
• Achter de huidmondjes zit sponsachtig weefsel waardoor veel cellen in contact komen met de binnengelaten lucht
• De twee cellen van een huidmondje hebben bladgroen waarmee ze glucose maken die nodig is voor de enrgie voor het openen en sluiten

Een huidmondje bestaat uit twee sluitcellen.

1

De cellen uit het sponsweefsel wisselen zuurstof en koolstofdioxide uit met de lucht

2

Organische en anorganische stoffen

Stoffen in de natuur zijn te verdelen in organische en anorganische stoffen.

Verschil organische en anorganische stoffen

 

Organische stoffen zijn altijd door een organisme gemaakt: 

bijv. koolhydraten, vetten, eiwitten. 

Anorganische stoffen komen in de natuur en in organismen voor: bijv. water, mineralen, zuurstof en koolstofdioxide. 

Kringloop van verbranding en fotosynthese

Vraag:

Benoem de organische en anorganische stoffen. Wat valt op?

Waardoor kan een plant lucht bij de bladgroenkorrels krijgen?

1. Door het huidmondje
2. Door de longen
3. Door de vaatbundel
4. Door de stengel

Geef de reactievergelijking van de fotosynthese.

Geef de reactievergelijking van de verbranding van glucose

De vorming van organische stoffen door assimilatie

De functies van assimilatieproducten

• Als brandstof
• Als bouwstof
• Als reservestof:

Aan het eind van de zomer rooien boeren de aardappels, suikerbieten en uien.
Leg uit waarom ze dit niet al eerder doen.

KRUIDACHTIGE PLANT 

* stevig door water in vacuole wat tegen celwand aandrukt

Stevigheid door turgor

stevigheid door water

stevigheid door water ( vacuole)

stevigheid door houtvaten (dikke celwanden en cellulose)

stevigheid door vezels ( rondom vaatbundels)

Hoe krijgt een plant stevigheid? 

Wat is GEEN assimilatieproduct?

1. Glucose
2. Zetmeel
3. Suiker
4. Cellulose

Wat zijn naast koolhydraten nog meer assimilatieproducten vanuit glucose?

Voortplanting bij planten

- Ongeslachtelijk: door stekken, enten, 

wortelstokken en uitlopers, 

bollen en knollen 

- Geslachtelijk: door zaden

Wilma heeft een pot vol orchideeën. Ze vindt de pot te vol en breekt de plant op in 3 gelijke stukken. Ieder stuk poot ze netjes terug en deelt ze uit aan vriendinnen.
Hoe heeft deze plant zich voortgeplant? Leg je antwoord uit.

Kies uit het volgende lijstje de juiste onderdelen en sleep ze naar de goede plek.

Stamper

Meeldraad

Helmdraad

Kelkblad

Kroonblad

Stempel

Stijl

Kies uit het volgende lijstje de juiste onderdelen en sleep ze naar de goede plek.

Helmdraad

Stijl

Helmknopje

Meeldraad

Helmhokje

Vruchtbeginsel

Kies uit het volgende lijstje de juiste onderdelen en sleep ze naar de goede plek.

Stamper

Stijl

Stempel

Vruchtbeginsel

Helmdraad

Meeldraad

Bestuiving en bevruchting

Bestuiving is het overbrengen van stuifmeel van de meeldraad op de stamper. Dit kan door zowel insecten als de wind gebeuren.

Insectenbloemen

Insectenbloemen = bloemen waarbij insecten zorgen voor bestuiving.

• Grote, opvallend gekleurde kroonbladeren
• Stuifmeel is ruw en kleverig zodat het goed blijft plakken
• Maken relatief weinig stuifmeel
• Veel insecten bestuiven bloemen van 1 soort
  

Windbloemen

Windbloemen = wind zorgt voor bestuiving

• De wind waait het stuifmeel weg
• Kleine en onopvallende bloemen
• Stuifmeel komt per toeval op stempel andere bloem terecht
• Veel licht en glad stuifmeel
• Stempels zijn groot en veervormig

Windbloemen

De helmknoppen hangen meestal buiten de bloem. Het stuifmeel kan daardoor makkelijk weggeblazen worden.

De stempels zijn groot en vertakt. Steken ook meestal buiten de bloem uit -> grotere kans dat er stuifmeel op komt. 

Bevruchting

Als een stuifmeelkorrel op een stempel van een plant van dezelfde soort is gekomen, vormt die stuifmeelkorrel een buis: de stuifmeelbuis. Deze groeit door de stijl naar het vruchtbeginsel. Als de buis een zaadbeginsel bereikt, barst de buis open. Daar dringt het de eicel binnen en vindt er bevruchting plaats. De kern van de eicel en stuifmeelkorrel versmelten dan. Er kan dan een zaad ontstaan.

Het ontstaan van een zaad

Na de bevruchting verandert er veel in een bloem. De bevruchte eicel en het zaadbeginsel gaan groeien. Uit de bevruchte eicel ontstaat een kiempje. Dit is eigenlijk een plant-embryo. Uit het zaadbeginsel ontstaat een zaad. In elk zaadje bevindt zich een kiempje. Zaadbeginsels waar geen bevruchting plaats gevonden heeft, verschrompelen.

De kroon- en kelkbladeren vallen af, meeldraden en stamper verschrompelen. Soms zitten er overblijfsels aan de vrucht.

Verspreiding van zaden

- Zorgt ervoor dat zaden ver van de moederplant terecht komen -> minder kans op inteelt

- Grotere overlevingskans van de soort

Door de wind

Door dieren

Door weerhaakjes

-> blijft zitten in vacht van dieren

Door spanning op de vrucht:

barst open, zaadjes vliegen weg

Wat is het verschil tussen bestuiving en bevruchting?

Wat gebeurt er met een bloem na de bevruchting?

1. Niets, de bloem blijft bloeien
2. De bloem valt uit elkaar
3. Alleen de bloembladeren vallen af

Nederlanders verdrinken massaal hun cactussen. Wat is hier de oorzaak van en kun je een advies geven hoe je deze plant wel verzorgt?

Maken

Examentrainer 4KB

Thema 1