4.4 kerk en staat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Kerk en staat

paragraaf 4.4

In de late middeleeuwen vond het begin van staatsvorming en centralisatie plaats en werden steden in toenemende mate zelfstandig.
Aan deze twee ontwikkelingen lag een onderlinge afhankelijkheid van koningen en steden ten grondslag. Leg dit uit.

Kerk en staat

paragraaf 4.4

Leerdoelen

Aan het einde van de les weet je:

- hoe het conflict tussen pausen en Duitse keizers zich ontwikkelde

- hoe de kerk haar geestelijke macht in de samenleving vergrootte 

Leerdoelen

KA: het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben

Conflict tussen keizer en paus: de investituursstrijd 

Investituur = het benoemen van bisschoppen 

Mag alleen de paus of ook de koning/keizer bisschoppen benoemen?

Wat is de tweezwaardenleer ook alweer?

Tweezwaardenleer

het zwaard = symbool van het uitoefenen van de macht en verwijst tevens naar een vermelding van twee zwaarden in de Bijbel

Hendrik IV

De Duitse koning Hendrik IV benoemde bisschoppen. Hij deed dat vooral bij (rijke) familieleden. 

• de paus excommuniceerde hierdoor de koning
  
• Hendrik verloor snel macht hierdoor
  
• Gang naar Canossa: Hendrik IV moet boete doen.

1122: Concordaat van Worms --> einde aan de investituursstrijd 

Compromis: koning mocht geen bisschoppen meer benoemen, maar ze wel wereldlijke macht geven. 

De gang naar Canossa

7 vrijwilligers nodig!

Leg uit welk argument paus Bonifatius geeft
voor het primaat van de geestelijke macht.
Verwijs naar de bron

Leg uit welk argument keizer Frederik Barbarossa
geeft voor het primaat van de wereldlijke macht
Verwijs naar de bron

Aan de slag

Eerst (10 min): puzzel middeleeuwen

Dan: lezen 4.4 (15 min)

Klaar:  werkboek 4.4 vraag 1, 5 en 14

Wat werd er in 1122 afgesproken met het Concordaat van Worms?
Kortom, wie heeft er gewonnen?

Investituur

• Investituur: een plechtige benoeming
• Om de macht te vergroten, benoemden Duitse keizers vanaf de 10e eeuw bisschoppen als vazal
• Meer trouwer aan de keizer dan de paus en geen gevaar van erfzonen (vanwege het celibaat)