Hegel en de burgerlijke samenleving

• Filosofie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3,4

Hegel en de burgerlijke samenleving

Spoorboekje

1. Erkenning

2. Erkenning en de samenleving

3. De burgelijke samenleving

Leerdoelen

- De leerling kan uitleggen wat een rechtstaat is en waarom de machtenscheiding een belangrijk aspect van de rechtstaat is
- De leerling kan aangeven wat volgens Hegel het belang van de burgerlijke samenleving is
- De leerling kan uitleggen waarom openbaarheid belangrijk is als het gaat om vrijheid van meningsuiting
- De leerling kan zelfstandig reflecteren op het belang en de grenzen van de vrijheid van meningsuiting

1. Erkenning

- Casus: Meneer Hexspoor loopt door de gang op het Corderius en leerling groet niet terug

- Zijn we wel zulke rationele mensen? Je kan er toch een hele dag mee zitten

- Hegel: erkenning (anerkennung) is heel erg belangrijk deel van het sociale en persoonlijke leven van een mens

- Denk bijvoorbeeld aan de protesterende boeren of aan als je niet geaccepteerd wordt door een groep

1. Erkenning

- Context: Kant en de verlichting

- Hegel als een reactie op Kant.

Kant: de mens is een redelijk wezen en de rede is een gegeven.

Hegel: de geschiedenis is redelijk en de rede ontwikkelt zich door de tijd heen.

- Geschiedenis is een proces waarbij de mens bewust wordt van zichzelf en de werkelijkheid.

- Absolute weten: zelfbewust worden van de mens gebeurt in de kunst, in religie en uiteindelijk in de filosofie

- Methode: dialectiek.

Onbepaaldheid

Bepaaldheid

Bepaaldheid van onbepaaldheid en bepaaldheid

1. Erkenning

Onbepaaldheid:                                  ik loop door de gang

Bepaaldheid:                                        ik kom een klasgenoot tegen

Bepaaldheid van onb. en bep.:    ik zeg 'hoi' (of niet)

2. Erkenning en de samenleving

- Systeem van behoeften:

Onbepaaldheid:                        ik wil iets te eten

Bepaaldheid:                              ik wil die tosti

Bepaaldheid van on en b.     iemand maakt tosti

3. De burgerlijke samenleving

- Erkenning krijgt vorm in praktijken, gewoonten en instituties

- Erkenning en de staat: bijv. anti-europese sentimenten, want ik herken me niet in een Italiaan of ik herken me niet in de beslissingen die door de EU worden genomen

- Burgerlijke samenleving: buffer tussen het individu en de staat. Burgers ontwikkelen praktijken, gewoonten en instituties

3. Burgerlijke samenleving

- Maatschappelijke middenveld: niet gouvernmentele non-profit organisaties, die actief zijn in het publieke leven. Bijvoorbeeld: kerken, vakbonden, milieubeweging, werkgeversverenigingen, pressiegroepen etc.

- Vaak gesubsideerd door de overheid

- Hegel: onderscheidt burgerlijke samenleving (Burgerliche gesellshaft) van de staat. Komt tot stand door een dialectische proces:

1. Familie

2. De staat

3. Burgerlijke samenleving

Volgende les

- Maak vraag 1 t/m 4 over de trias politica en de openbaarheid (Zie week 22)

- Werk alvast aan het samenvatten van Nozick in 200 woorden (opdracht 6)