03 VWO5 Zi&Zin pag. 39 t/m 42 hoofdstuk 3 deel 2

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Ethiek en moraal

Inleiding 

Korte terugblik vorige week

Vorige week

• Uitleg bij het boek en het PTA (zie Teams map) 
• Indeling in tweetallen ter voorbereiding op de presentaties
• Oriëntatie op de onderwerpen voor een Essay en het schrijfproces (In de Teams map van je klas te vinden)

Wat gaan we deze les doen?

• Behandelen van de pagina's 39 t/m 42 uit het boek


• Definitieve keuze voor het onderwerp  invullen in de Excel lijst (zie Teams chat 15 september jl.)
• Vooruitkijken naar de pagina's 43 t/m 46

Huiswerk voor de vorige les

- Lezen pagina's 39 t/m 42 (H3)

- Maken: opdrachten 1 t/m 9 hoofdstuk 3

Heb je nog vragen over de lesstof 

of

 

begrijp je bepaalde lesstof nog niet? 

Huiswerk voor volgende week

- Nogmaals: 

- Lezen pagina's 43 t/m 46 (H3)

- Maken: opdrachten 10 & 21 hoofdstuk 3

Nogmaals: de lesdoelen

• Je kunt het verschil tussen ethische optiek en visie uitleggen
• Je kent het verschil tussen "normen" en "waarden" 
• Je kunt uitleggen wat ethiek is en een voorbeeld geven van een "ethische discussie"
• Je kunt een ethisch dilemma oplossen aan de hand van het argumentatiemodel

De grote moraalenquête

Uitleg: Wat is ethiek?

Ethiek betekent letterlijk 'goede handeling'. Mensen die zich bezighouden met ethiek, houden zich bezig met de volgende dingen:

• Keuzes maken (wat is het beste?)
• Wat is goed en wat is kwaad?
• Levensvragen (mag je liegen of niet?) óf vragen uit het dagelijks leven (wel of geen FairTrade producten kopen?)

Het ethisch dilemma

Een ethisch dilemma is een dilemma waarbij er voor beide kanten goede argumenten te bedenken zijn.

Ethische dilemma's

Lastig kiezen hoor...

Het Trolleyprobleem

Ethische dilemma's in het nieuws

Het trolley probleem?

Mag je een klein aantal mensen doden om een hele groep mensen te beschermen?

Dit is een moreel dilemma!

Het Trolley probleem

Wat doe je?

Trolley

De trolley is op volle snelheid en er is geen mogelijkheid om hem te stoppen.

Persoon 2-6

Deze onbekede personen kunnen niets doen. Ze liggen op het spoor en zijn overgeleverd aan jouw keuze.

Persoon 1

Deze onbekende persoon kan niets doen. Hij ligt op het spoor en is overgeleverd aan jouw keuze.

Jij

Jij bent de enige die verandering kan brengen in de richting van de trolley. Je kan hem niet afremmen, maar je hebt 2 keuzes:

1. Je doet niets. De trolley rijdt door en 5 onbekende personen komen om.
2. Je gebruikt de wissel, de trolley buigt af naar links en 1 onbekend persoon komt om.

Scenario 1

Trolley

De trolley is op volle snelheid en er is geen mogelijkheid om hem te stoppen.

Persoon 2-6

Deze onbekende personen kunnen niets doen. Ze liggen op het spoor en zijn overgeleverd aan jouw keuze.

Persoon 1

Je beste vriend(in) kan niets doen. Hij of zij ligt op het spoor en is overgeleverd aan jouw keuze.

Jij

Jij bent de enige die verandering kan brengen in de richting van de trolley. Je kan hem niet afremmen, maar je hebt 2 keuzes:

1. Je doet niets. De trolley rijdt door en 5 onbekende personen komen om. Je beste vriend(in) blijft leven.
2. Je gebruikt de wissel, de trolley buigt af naar links en je beste vriend(in) komt om. De andere 5 personen blijven in leven.

Scenario 2

Trolley

De trolley is op volle snelheid en er is geen mogelijkheid om hem te stoppen.

Persoon 2-6

Deze criminelen kunnen niets doen. Ze liggen op het spoor en zijn overgeleverd aan jouw keuze.

Persoon 1

Deze onbekende persoon kan niets doen. Hij ligt op het spoor en is overgeleverd aan jouw keuze.

Jij

Jij bent de enige die verandering kan brengen in de richting van de trolley. Je kan hem niet afremmen, maar je hebt 2 keuzes:

1. Je doet niets. De trolley rijdt door en 5 criminelen komen om. Persoon 1 blijft in leven.
2. Je gebruikt de wissel, de trolley buigt af naar links en 1 onbekend persoon komt om. De 5 criminelen blijven leven.

Scenario 3

Trolley

De trolley is op volle snelheid en er is geen mogelijkheid om hem te stoppen.

Persoon 2-6

Deze 5 onbekende personen kunnen niets doen. Ze liggen op het spoor en zijn overgeleverd aan jouw keuze.

Jij

Jij kan de trolley voor het eerst tot stilstand brengen. Je hebt twee opties:

1. Je doet niets. De trolley rijdt door en 5 onbekende personen komen om.
2. Je duwt de onbekende nogal stevige man van de brug, zodat de trolley tot stilstand komt. De 5 onbekende personen blijven in leven.

Persoon 1

Deze onbekende,nogal stevige persoon staat op de brug uit te rusten.

Scenario 4

Trolley

De trolley is op volle snelheid en er is geen mogelijkheid om hem te stoppen.

Persoon 2-6

Deze personen kunnen niets doen. Ze liggen op het spoor en zijn overgeleverd aan jouw keuze.

Persoon 1

Deze persoon kan niets doen. Hij ligt op het spoor en is overgeleverd aan jouw keuze.

Jij

Jij bent de enige die verandering kan brengen in de richting van de trolley. Je kan hem niet afremmen, maar je hebt 2 keuzes:

1. Je doet niets. De trolley rijdt door en 5 onbekende personen komen om.
2. Je gebruikt de wissel, de trolley buigt af naar links en 1 onbekend persoon komt om.

Je beste vriend

Ethiek

Ethiek en moraal

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Ethiek is onderdeel van filosoferen. Grondlegger: Socrates, Athene (469 v.Chr.)

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Ethiek is onderdeel van filosoferen. Grondlegger: Socrates, Athene (469 v.Chr.)

Optieken

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Ethiek is onderdeel van filosoferen. Grondlegger: Socrates, Athene (469 v.Chr.)

Christelijke ethiek

Elk mens is door God gewild
bepaald doel

Normen en waarden veranderen bijna niet.

Want God verandert niet.

Wat is moraal?

Hoe noem je een wijze les in een verhaal?

1. Moreel.
2. Wijze les.
3. Moraal.
4. Diepere betekenislaag.

Welke factoren beïnvloeden moraal?

Optieken

-Medisch: gezondheid en uiterlijk

- Juridisch: wetten, rechten van de mens

-Economisch: geld, verzekerd of niet

Ethische Optieken

• Dit is een invalshoek hoe je Ethiek kan kijken --> dit heeft directe invloed op het handelen van de mens 
• Visie --> standpunt die we uiteindelijk innemen binnen een optiek

Ethishe optiek --> Goed

• Kern is --> De mens hoort goed te handelen
• menswaardigheid  is een keywoord 

Ethische optiek --> Behoren

• Ethiek zelf houdt ons een norm voor --> we behoren  te goed te handelen
• Ethiek kent geen vrijblijvendheid
• Het zijn 'moet uitspraken'  kennen dus een vorm van uthopie --> zo dien de werkelijkheid eruit te zien --> is uitspraak  is dan ook de feitelijke situatie zoals die nu is. 

Twee ethische visies

We kennen twee ethische visies

1. Gevolgenethiek 

2. Beginselethiek 

Drie ethische theorieën

Het utilisme

De plichtethiek

De deugdenethiek

Gevolgen Ethiek

Het gaat niet om het handelen zelf maar om het gevolg --> handeling mag dus goed of fout zijn --> zolang het gevolg positief is 

Twee grote stromingen zijn:

• Hedonisme 
• Eudemonisme 
• Utilisme 

Beginselethiek

•  Ander woord beginsel--> recht of principe
• Bij een ethisch probleem moet gekeken worden naar één of meerdere beginselen (rechten, principes)

Voorbeelden beginselethiek

recht op privacy

recht op gelijkwaardigheid

recht op leven

recht op eerbied van het leven 

recht op de waardigheid van de mens

etc.

Drie ethische theorieën

Het utilisme

De plichtethiek

De deugdenethiek

https://www.youtube.com/watch?v=UQ0bRHFvOM0

Hoe kun je vanuit één optiek toch verschillende visies krijgen? leg dit uit

Utilisme

Een handeling is moreel juist als als ze bijdraagt aan het vergroten van het geluk van zoveel mogelijk mensen.

Het gaat dus om het gevolg van de handeling.

Plicht ethiek

Hier gaat het om je innelijke plicht om iets goeds te doen.
bv je geweten verplicht je om iets te doen.

Bij twijfel: vraag je af of jouw manier van handelen een algemen wet zou moeten worden.
Het gaat hier niet om de gevolgen van de handeling , maar om de poging/handeling zelf.
je handelt als een autonoom mens

De deugdenethiek is de oudste vorm van ethiek.

• Deze ethiek vertelt je hoe je als mens moet zijn.
  
• Als je een goed mens bent bezit je deugden (kwaliteiten) en een goed mens doet automatisch het goede.

Wat betekent (denk je) het woord "utilisme"?

1. zingeving
2. doel
3. moreel handelen
4. nuttig

Welk begrip hoort niet bij utilisme

1. meerderheid
2. geluk / genot
3. eigenbelang
4. Bentham

Kan volgens het utilisme een 'leugentje om bestwil' toegestaan zijn?

1. Ja, zolang je door te liegen het totale nut in de wereld vergroot.
2. Nee, liegen is altijd verkeerd ook al is je motief juist.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Goed of Fout 

Goed

Fout

Bij institutionalisering van levensbeschouwing heeft alles te maken met het feit dat mensen tegenwoordig veel minder dan vroeger bereid zijn zich met een organisatie te verbinden. 

Nietzsche maakt een onderscheid in drie soorten onderwijs. 

Zo veel mogelijk kennis en cultuur leidt tot zoveel mogelijk productie en  consumptie – leidt tot zoveel mogelijk welvaart.

De maatschappij moet volgens Nitzsche beschaving, cultuur en gevoel voor kunst bijbrengen.