H8 Sociale ongelijkheid en armoede

1. Sociale ongelijkheid p157

Mexico publicis : Erase the difference : 

Insta : Ugurgallen - Turks fotograaf :

Bij sociale ongelijkheid
denk ik direct aan...

1. Sociale ongelijkheid p157

Sociale posities = onze plaats binnen de groep of samenleving, bv. jullie zijn momenteel 'leerling, kind...'
sociale ongelijkheid = ongelijk gewaardeerd : status of rijkdom  =>  boven – ondergeschikte relatie

=> 8 mei PROJECTDAG : Akindo - Biehal - Vincentius

1. Sociale ongelijkheid p157

1.1 Sociale ongelijkheid

* Ongelijke verdeling schaarse, algemene gewaardeerde zaken => economisch, cultureel, sociaal kapitaal

* Ongelijke waardering en behandeling (discriminatie) o.b.v. maatschappelijke positie en levensstijl

1. Sociale ongelijkheid p157

oef 1 p157 Casussen + sociale ongelijkheid

1. Cultureel kapitaal : ongelijke verdeling onderwijs/opleiding => kennis
2. Economisch kapitaal : ongelijke verdeling van het inkomen of vermogen
3. Sociaal kapitaal : ongelijke verdeling van sociale relaties

1. Sociale ongelijkheid p157

1.2 Sociale ongelijkheid meten

1.2.1 Inkomens- en vermogensongelijkheid

• Inkomensongelijkheid = Ongelijke verdeling nationale inkomen over bevolking
• Vermogensongelijkheid = breder => Iemands totale bezit aan geld en goederen

1. Sociale ongelijkheid p158

1.2.1 Inkomens- en vermogensongelijkheid

In kaart brengen -> tools : Gini-coëfficiënt

Verdeling inkomens in land = Verdeling welvaart

0: perfecte gelijkheid    <--->  1: één iemand volledig inkomen

= onrealistische situatie

                  => Ideale situatie: tussen 0 en 0,5

1. Sociale ongelijkheid p158

1. Sociale ongelijkheid p158

1.2.1 Inkomens- en vermogensongelijkheid

Gini-index

 = Gini-coëfficiënt -> Uitgedrukt als percentage

             => Maal 100

Oef 2 p158 Bekijk de Gini-indexkaarten op p158 onderaan 

1. Sociale ongelijkheid p159

Oef 2 p158 Bekijk de Gini-indexkaarten op p158

Hoe inkomensverdeling in ons land in 2019?

• De Gini-index van ons land ligt tussen de 20 & 30

1. Sociale ongelijkheid p159

Wat kan je besluiten als je ons land vergelijkt met ...?

• In vergelijking met andere landen (zelfs in EU) is de inkomensongelijkheid in België laag.

1. Sociale ongelijkheid p159

Oef 2 p158 Bekijk de Gini-indexkaarten op p158 - 159 

Hoe evolueert de ongelijkheid wereldwijd van 1990->2019?

• De inkomensongelijkheid is wereldwijd gedaald.

1. Sociale ongelijkheid p159

Evolutie: lijkt goed nieuws -> MAAR : inkomen verschilt van vermogen

Sterk verband hoge inkomens –> grote vermogens

Link is niet perfect : België = inkomensongelijkheid niet zo groot, maar vermogensongelijkheid is wel toegenomen : 

1. Sociale ongelijkheid p159

Bv. België: toename vermogensongelijkheid 10% meest rijke huishoudens = bijna even groot als overige 90%

1. Sociale ongelijkheid p160

1.2.2 Kansenongelijkheid

Inkomens- en vermogensongelijkheid => resultaten => gevolg van mix :

• Kansen geboorte
• Gemaakte keuzes
• Toeval
  

 Gelijke kansen = moeilijker te meten => Toch: beleidsdoel

Oef 3 Moet de overheid vooral werk maken van gelijke kansen of van gelijke inkomens?

Gelijke kansen

Gelijke inkomens

1. Sociale ongelijkheid p160

1.2.2 Kansenongelijkheid

Oef 3 p160 Moet een overheid vooral werk maken van gelijke kansen of van gelijke inkomens? 

• Confronteer jouw mening mondeling met die van je klasgenoten.
  

2. Armoede p160

2.1 Armoede, kansarmoede en aanverwante begrippen

• Kansenongelijkheid => meer inkomens- en vermogensongelijkheid
• Te grote inkomensongelijkheid => Minder gelijke kansen volgende generatie
  
  

=> deel samenleving : (kans)armoede

2. Armoede p160

Armoede = netwerk van sociale uitsluitingen (Jan Vrancken)

• Strekt zich uit over meerdere gebieden v/h individuele en collectieve bestaan
• Scheidt armen van algemeen aanvaarde leefpatronen samenleving
  

=>  Kloof : niet op eigen kracht overbruggen

2. Armoede p160

• Buitenkant = materiële -> meestal
                          zichtbaar
  
• Binnenkant = menselijke gevolgen -> minder zichtbaar
  

oef 4 p160 Geef 2 concrete voorbeelden :

• buitenkant : kledij, huisvesting, hygiëne, ...
• binnenkant : schaamte, eenzaamheid, uitsluiting, ...

2. Armoede p161

• Generatiearmoede = Ouders => kinderen

      * Beter omgaan met situatie -> Nooit anders gekend

      * Overlevingsstrategieën

• Nieuwe armoede = nog niet arm => armoede
     * Plots aanpassen -> moeilijker

2. Armoede p161

2.2 Aspecten van armoede

Oef 5 p161 Bekijk fragment Kristel Verbeke (7'22")

Waarover getuigt Kristel Verbeke in dit fragment?

• Ze is opgegroeid in een kansarm gezin.

Generatiearmoede of nieuwe armoede? Verklaar.

• Nieuwe armoede. Het was pas toen haar ouders uit elkaar gingen dat het leven in armoede begon.

2. Armoede p161

Voorbeelden binnen- en buitenkant van armoede.

• Buitenkant : De huur niet kunnen betalen.
  
• Binnenkant : Vaak eenzaamheid, veel verdriet, veel stress (bv. om een schoolrekening mee naar huis te moeten brengen), veel schaamte en stilzwijgen
  
  

=> 6 criteria => mate van armoede peilen : 

2. Armoede p161

Kringloop van armoede => ASPECTEN

1. Inkomen en schuld

• Gebrek geld/inkomen
• Schuldenlast : 

          * Gas- en elektriciteitsrekeningen

          * Gezondheidskosten

          * Schoolkosten

2. Armoede p161

Kringloop van armoede

2. Voeding 

• Gebrek evenwichtige, gevarieerde voeding
  

      => voldoende weerstand opbouwen 

      => Ontwikkeling kinderen

2. Armoede p162

Kringloop van armoede

3. Huisvesting 

• Slecht geïsoleerde huizen => elektriciteitsrekening stijgt
• Slechte levensomstandigheden

=> Sociale isolatie

=> Gezondheidsproblemen

2. Armoede p162

Kringloop van armoede

4. Gezondheidszorg

• Doktersbezoek – ziektekosten: uitgesteld
• Slechte gezondheidstoestand
          => Langdurige ziektes
          => Psychische stoornissen

 => 7 tot 8 jaar minder oud

2. Armoede p162

Kringloop van armoede

5. Onderwijs

• Vroegtijdig schoolverlaten
  

=> Geen/enkel diploma secundair: bijna drie keer meer kans armoede

2. Armoede p162

Kringloop van armoede

6. Werk

• Hefboom
• Inkomen
• Sociale contacten
• Maatschappelijke waardering

<-> sociale uitsluiting

2. Armoede p162

Oef 6 p162 Fragmenten mama Marleen - Welke aspecten?

• Werk : Marleen en haar man Sven zijn beiden al jaren werkloos. Straathoekwerker Joost weet daar wel verandering in te brengen.
  
• Inkomen en schulden : Na een maand zonder inkomen was het nodig € 100 te lenen om o.a. boodschappen te doen.

2. Armoede p162

Oef 6 p162 Fragment mama Marleen - Welke aspecten?

• Huisvesting : het behang bladdert van de muur.
  
• Gezondheidszorg : op het moment dat Marleen borstkanker blijkt te hebben, is het duidelijk dat er financiële keuzes zullen moeten worden gemaakt

2. Armoede p163

2.3 Kringloop of web van armoede 

Zie Google classroom -> link KLAAR :
binnen- & buitenkant kansarmoede +
armoedeweb

2. Armoede p163

2.3 Kringloop of web van armoede 

Kringloop armoede : toevoeging andere aspecten

 => Armoede : beïnvloeding 

verschillende aspecten 

leven = complex fenomeen

oef 7 p163 Bekijk tekening armoedeweb

2. Armoede p163

Welke elementen werden nog niet vermeld in 2.2?

• Vrije tijd, hulpverlening, justitie, sociale contacten, gezin

Is er één punt vanwaar alle lijnen uitgaan? Wat betekent dat?

• De verbanden die in het schema getrokken zijn, gaan niet zomaar uit van één punt, maar lopen allemaal door elkaar. Er is dus niet zomaar één oorzaak voor armoede.

 

2. Armoede p163

Waarom wordt dit volgens jou ook het ‘web’ van armoede genoemd?

• Een probleem in een van deze domeinen van het leven heeft een invloed op andere domeinen. Dat zorgt ervoor dat armoede niet eenvoudig op te lossen is en men er dus niet zomaar kan aan ontsnappen.

2. Armoede p163

2.4 Klovenmodel (link KLAAR GC)

Bart Demyttenaere : vijf kloven tussen armen en rijken

1. Gevoelskloof : gebrek aan eigenwaarde + - zelfbeeld
2. Kenniskloof : gn juiste info kanalen
3. Vaardigheidskloof : fundamentele vaardigheden
4. Positieve krachtenkloof : vechtlust & helpen
5. Structurele kloof : uitsluiting

2. Armoede p164

oef 8 p164 Welke kloven Marleen & Sven?

• Kenniskloof : ze weten niet altijd hoe ze werken aan huis moeten aanpakken / op zoek moeten gaan naar werk
• Vaardigheidskloof : Marleen hft nt geleerd om met verse ingrediënten te koken
• Positieve krachtenkloof : Marleen heeft grote vechtlust.

3. Gevolgen p165

Sociale ongelijkheid = moreel bedenkelijk 

                                <-> stimulans om te investeren in :

                                                - menselijk kapitaal

                                                - mobiliteit

                                                - innovatie
=> te groot :  gevolgen => onderwijs  - levensverwachting - economische groei

3. Gevolgen p165

Oef 9 p165 Analyseer de onderstaande bronnen en omschrijf telkens een concreet gevolg van sociale ongelijkheid.

Onderwijs 

 

3. Gevolgen p165

Oef 9 p165 Analyseer de onderstaande bronnen en omschrijf telkens een concreet gevolg van sociale ongelijkheid.

Onderwijs (zie link GC Klasse : 12 brillen)

• Leerlingen uit gezinnen met een goede socio-economische achtergrond behalen gemiddeld hogere prestaties, hebben meer kans om in het aso te komen en hebben een kleinere kans om te blijven zitten.

 

3. Gevolgen p166

Levensverwachting

 

 

3. Gevolgen p166

Levensverwachting

• Sociale ongelijkheid leidt tot ongelijkheid in levensverwachting : 
  * mannelijke levensverwachting : 75,4 in de armste gemeentes -> 78,2 in de rijkste gemeentes
  * vrouwelijke levensverwachting van 81,6 (arm) tot 83,1 (rijk).
   

 

3. Gevolgen p166

Levensverwachting

•  Zo is ook de levensverwachting systematisch hoger in de rijke randgemeentes van Antwerpen en Gent dan in de armere gemeentes van het centrum.

 

3. Gevolgen p166

Economische groei

3. Gevolgen p166

Economische groei

• Hoge inkomensongelijkheid weegt op de economische welvaart. De Belgische economie groeide tussen 1990 en 2010 met iets minder dan 30 %. Maar als de ongelijkheid meer was verminderd, zou die groei nog groter zijn.
  

Projectdag donderdag 8 mei 2025

• Akindo
• Biehal + Kringwinkel + broodjesbar 
• Sint-Vincentius : voedselbank Lommel 

----------------------------

Opdrachten ter plaatse

Schriftelijke opdracht

Tip : ter voorbereiding kan je de vragen al eens doornemen

Projectdag donderdag 8 mei 2025

- Mogelijke interviewvragen aan een medewerker

 1. Wat doet een kringloopwinkel / voedselbank concreet?

 2. Was het een bewuste keuze om bij het OCMW / voedselbank / … aan de slag te gaan?

 3. Hebben jullie een zicht op hoeveel mensen in deze gemeente in armoede leven / dakloos zijn?

 4. Waar hebben de meesten van hen nood aan? .................