4H thema 7 BS 8 2023

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Energie

4 havo

Thema 7

Basisstof 8

Vandaag

Leerdoelen

• Je kunt het belang van het broeikaseffect beargumenteren
• Je kunt de oorzaken en gevolgen van het versterkte broeikaseffect benoemen

Programma

1. Voorbeeldvraag stikstof kringloop
2. Wat weten we nog van de kringlopen?
3. Uitleg: Het (versterkte) broeikaseffect
4. Wat gebeurt er met de aarde met 1, 2, 3, 4, 5 en 6 graden opwarming?
5. Zelf werken

Bekijk binas tabel 93F. Bij welk proces ontstaat er CH4 (methaan)? Is er bij dit proces zuurstof nodig?

1. Aerobe dissimilatie, zonder zuurstof
2. Aerobe assimilatie, met zuurstof
3. Anaerobe dissimilatie, met zuurstof
4. Anaerobe dissimilatie, zonder zuurstof

Bekijk binas tabel 93G. Welke stof kan na stikstofbinding veel in de industrie worden uitgestoten?

1. NO3-
2. NO2-
3. NOx
4. NH3

Leg uit waarom de verbranding van fossiele brandstoffen wel bijdraagt aan een versterkt broeikaseffect terwijl de verbranding van bio-ethanol verkregen uit plantaardige resten dit niet doet. Gebruik Binas 93F

Balans uitstoot/opname 

broeikasgassen

Nodig voor temperatuur

op aarde

--> zonder: gemiddelde

temp op aarde -18 i.p.v.

+15graden C

Binas 34:

samenstelling

atmosfeer

Het versterkte broeikaseffect

• Door extra uitstoot van broeikasgassen (emissie) --> verstoring balans uitstoot/opname --> extra warmte tegengehouden --> de temperatuur op aarde extra stijgt.
• Broeikasgassen zijn met name koolstofdioxide (CO₂), waterdamp (H₂O) en methaan (CH₄).
  
• Vooral het CO_2-gehalte stijgt fors in de atmosfeer
  

Oorzaken

• Verbranding fossiele brandstoffen (opgeslagen koolstof uit organische resten)
• Veeteelt
•  (An)aerobe afbraak organische stoffen bodem --> veroorzaakt door opwarming  aarde (toendra) en droogleggen bodem (veengrond)
• Ontbossing (minder opslag koolstof)

Gevolgen

Niet alle gevolgen zijn bekend.

Bijdrage aan klimaatverandering:

• Temperatuurverhoging --> smelten ijskappen polen --> stijging zeespiegel
• Extremer weer --> langere droogtes --> landbouw? Extremere buien --> landverschuivingen. Meer orkanen --> economische schade en direct gevaar mensen
• --> veranderingen in ecosystemen: noordwaarts trekken soorten (tropische ziektes), uitsterven meer soorten.

Enkele gevolgen daarvan als er geen maatregelen worden genomen ...

Oplossingen?

• Geen fossiele brandstoffen meer gebruiken --> biomassa gebruiken
  
• Alternatieve, duurzame energiebronnen zijn overal op aarde aanwezig, raken niet op en zorgen niet voor die extra CO_{2 in de atmosfeer. Voorbeelden: zon, wind, water, aardwarmte, biomassavergisting (organisch restafval).} 

• Uitstoot methaan rijstvelden en veeteelt verminderen: bijv. door aanpassing voedsel
• Stoppen met tropische regenwouden platbranden/kappen
• Productie biobrandstoffen: vergisting van plantaardig restmateriaal

Voor al deze oplossingen is draagvlak maatschappij belangrijk: hoeveel gaat het mensen kosten?

Leg uit waarom de verbranding van fossiele brandstoffen wel bijdraagt aan een versterkt broeikaseffect terwijl de verbranding van bio-ethanol verkregen uit plantaardige resten dit niet doet. Gebruik Binas 93F

Extra: opdr. 63a, b en c (antwoorden uit je huiswerk).

Zelf werken

Lezen

BS 7 (blz. 170 t/m 174)

Maken

BS 6 opdr. 68 t/m 72

Laatste 5 minuten: Kun je in tweetallen

• het belang van het broeikaseffect beargumenteren?
• de oorzaken en gevolgen van het versterkte broeikaseffect en mogelijke oplossingen daarvoor benoemen?

Als je dit niet kunt moet je dit uitzoeken en noteren!

Klaar? 

• Test jezelf B7 en 8 maken, examenopdrachten blz 185 opdr 1 tm 3

Bekijk het plaatje hiernaast. Leg uit dat het verdwijnen van de ijskappen op de polen leidt tot nog meer broeikaseffect.

Bestudeer nogmaals de koolstofkringloop (binas 93F). Noteer hieronder natuurlijke processen die bijdragen aan het broeikaseffect.

www.milieucentraal.nl

Vandaag

Leerdoelen

• Je kunt enkele voors en tegens van de stelling uit Khalid en Sophie 14 mrt 2023 benoemen
• Je kunt de ontstaan van fossiele brandstoffen uitleggen

Programma

1. Kijken programma en kort nabespreken
2. dia's ontstaan fossiele brandstof
3. dia biobrandstof
4. Zelf werken examentraining blz 185 opdr 4tm 8
   

ontstaan fossiele brandstof

winning fossiele brandstoffen

Voor de ontdekking van fossiele brandstof (turf, bruinkool, steenkool, aardolie, teerzand en aardgas) gebruikte men alleen maar biobrandstoffen zoals hout, houtskool, gedroogde uitwerpselen, plantaardige olie of dierlijk vet, die wereldwijd nog steeds gebruikt worden als energiedrager.

De originele auto's van Henry Ford waren gemaakt om op biobrandstof te rijden. Al in 1900 werd door de Otto Company een dieselmotor ontwikkeld die liep op pure plantaardige olie, namelijk pindaolie.[2]

Voordat petroleum, geraffineerd uit aardolie, algemeen beschikbaar kwam was walvistraan een veel gebruikte olie voor olielampen.

Vergisting (= verbranding zonder zuurstof, dus anaeroob: globale reactievergelijking

koolhydraten ---> alcohol (ethanol) + CO2 +water (bioethanol)

koolhydraten -----> methaan + CO2  + water  (biogas)

ethanol en methaan zijn energierijke stoffen (in tegenstelling tot CO2)