1. wwspelling 2F VIS1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Wat we deze les gaan doen

Aan het eind van de les:

- weet je weer wat een persoonsvorm is

- weet je wat het onderwerp is

- weet je hoe je de pv en het onderwerp kunt vinden

- ken je het verschil tussen stam en ik-vorm

- weet je waarvoor je de stam gebruikt

- weet je waarvoor je de ik-vorm gebruikt

- weet je wat er bedoeld wordt met onregelmatige werkwoorden 

Hoe zat het ook alweer met de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd? 

*Zet je laptop aan en voer de LessonUp-code in!

de persoonsvorm

Wat is dat ook alweer?

De persoonsvorm is altijd een werkwoord [wat is een werkwoord?] 

Je vindt de persoonsvorm (pv) door drie vragen te stellen aan de hele zin:

   1.  in welke tijd staat de zin? [zet de zin in de vt] 

   2. in welke 'voud' staat de zin: enkelvoud of meervoud? [zet de zin in het mv]

   3. hoe ziet de zin eruit als ik er een vraag van maak? [maak de zin vragend]

de persoonsvorm

De drie manieren om de pv te vinden: 

Kijk naar deze zin: Hij zit in de klas.

   1. in welke tijd staat de zin? [zet de zin in de vt] 

   2. in welke 'voud' staat de zin: enkelvoud of meervoud? [zet de zin in het mv]

   3. hoe ziet de zin eruit als ik er een vraag van maak? [maak een vragende zin]

Schrijf de antwoorden op van deze drie vragen. 

                                                  

                                                  Nu komt een filmpje over onderwerp en persoonsvorm.

                                         Daarna gaan we bezig met het (vinden van het) onderwerp.

het onderwerp

Om de persoonsvorm goed te schrijven moet je die weten te vinden. Daarvoor moet je ook het onderwerp weten te vinden. Hoe doe je dat ook alweer? Dat scheelt: met de drie vragen om de pv te vinden, vind je ook het onderwerp!

Weet je de drie vragen nog?

het onderwerp

Pak jouw antwoorden erbij van deze zin: Hij zit in de klas.

Antwoorden: 

1. TIJD: Hij zat in de klas. De persoonsvorm verandert van tijd!

2. 'VOUD': Zij zaten in de klas. Twee woorden veranderen! De pv en het onderwerp.

3. VRAGEND: Zit hij in de klas? Er verschuiven twee woorden! De pv staat vooraan en het onderwerp staat er meteen achter.

                                         Nu komt een filmpje over onderwerp en persoonsvorm.

                                         Daarna gaan we bezig met theorie over werkwoordspelling 

persoonsvorm tt

de stam en de ik-vorm

hele werkwoord                stam [ww  -en]                        ik-vorm 

           lachen                                  lach                                            lach

           werken                                 werk                                          werk

           kijken                                    ...                                                 ...

           vinden                                   ...                                                 ...

           onthouden                           ...                                                 ...

 

De stam gebruik je als steuntje. Je gebruikt de ik-vorm. 

IK-VORM

Hoor je een dubbele klinker in het hele werkwoord,

dan heeft de ik-vorm óók een dubbele klinker

hele werkwoord           stam           ik-vorm

           lopen                      lop                  loop

           klagen                    klag                klaag

           weten                     wet                 weet

           sturen                     stur                stuur

IK-VORM

Eindigt de stam van een heel werkwoord op een [v] of een [z], 

dan verandert dat in de ik-vorm naar een [f] of [s]:

        werkwoord             stam              ik-vorm

           blijven                      blijv                blijf

           kleven                      klev                kleef  → waarom niet klef?

           reizen                       reiz                 reis

           

persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud

1/3. Wanneer gebruik je de ik-vorm?

Als ik het onderwerp is:       

Ik loop door de aula [de stam van dit werkwoord is ...]
Ik kijk naar de docent

Ik ken jou nog van vroeger

persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud

2/3. Wanneer gebruik je de ik-vorm?

Als achter de persoonsvorm 'je' staat (1) en (2) je kunt 'je' veranderen in 'jij', dan gebruik je de ik-vorm ook: 

Wandel je/jij door de school?

Zie je/jij haar morgen weer?

Heb je/jij morgen weer les?            

        

 TIP: Bij twijfel, gebruik loop (of die andere) → 

persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud

3/3. Wanneer gebruik je de ik-vorm?

En als laatste gebruik je de ik-vorm bij de gebiedende wijs (bevel, vaak met uitroepteken)

Houd stand!

Maak je huiswerk!

Meld je morgen!

                                                                             Hierna drie oefenvragen 

Geef de juiste persoonsvorm tt
'Ik (branden) van nieuwsgierigheid'

1. brand
2. brandt
3. brant

Geef de juiste persoonsvorm tt
'(worden) jij maandag 17?'

1. word
2. wordt

Geef de juiste persoonsvorm tt
'(melden) u aan!

1. meld
2. meldt

persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud

1/4. Wanneer gebruik je de hij-vorm?

Als hij, zij of het het onderwerp is. 

Je neemt de ik-vorm en plakt daar een [t] achter. 

Hij werkt vandaag    → de ik-vorm is 'werk', de hij-vorm is 'werk+t'

Zij loopt door het bos → de ik-vorm is 'loop', de hij-vorm 'loop+t'
Het regent 

persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud

2/4. Wanneer gebruik je de hij-vorm?

Bij dingen en dieren in het enkelvoud: 

De stoel staat in de keuken

De winkel is gesloten

Het bed ligt op de grond

De vogel kijkt naar mij

persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud

3/4. Wanneer gebruik je de hij-vorm?

Bij sommige onderwerpen in het enkelvoud:

Al het personeel ontvangt een bonus

De politie weet wat zij doet

De gemeente stelt een beleid op 

Let op: alle personeelsleden ontvangen een bonus; de mensen van de politie weten wat zij doen; de gemeenteraadsleden stellen een beleid op

persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud

4/4. Wanneer gebruik je de hij-vorm?

Als je of jij onderwerp is en vóór de persoonsvorm staat:

Jij let op de hond

Je helpt mij goed vandaag

..want als je je kunt veranderen in jij als het achter de persoonsvorm staat, dan moet je het in de ik-vorm schrijven

Wil je / jij dat doen? 

                                                                              Hierna drie oefenvragen

                                       Daarna de persoonsvorm tt in het meervoud

Geef de juiste pv tt enkelvoud
'Zij (beoordelen) het werkstuk'

1. beoordeeld
2. beoordeeldt
3. beoordeelt

Geef de juiste persoonsvorm tt
'Wat (gebeuren) er nu met hen?'

1. gebeurd
2. gebeurt
3. gebeurdt

Geef de juiste persoonsvorm tt
'Jij (begeven) je op glad ijs'

1. begeeft
2. begeefd
3. begeef

persoonsvorm tegenwoordige tijd

in het meervoud

Hier hoef je niet veel voor te doen: 

1.  Kijk of het onderwerp een meervoud is of in het meervoud staat.
2.  Zo ja, dan krijgt de persoonsvorm het hele werkwoord:

       Wij lopen

       Jullie fietsen

       Zij rennen

Kijk dus goed of het onderwerp enkelvoud of meervoud is om de pv goed te schrijven. 

                                                                                                                    Nu drie oefenvragen

                                                

De politie (staan) nu bij hem op de stoep

1. De politie is onderwerp en enkelvoud, dus 'staat'
2. De politie is onderwerp en meervoud, dus 'staan'
3. Hem is onderwerp en enkelvoud, dus 'staat'

De NS (hebben) weer problemen met bladeren op de rails

1. De NS is onderwerp en enkelvoud, dus 'heeft'
2. De NS is onderwerp en meervoud, dus 'hebben'
3. Problemen is onderwerp en meervoud, dus 'hebben'

De Nederlandse Spoorwegen (beoordelen) de aanvragen

1. De Nederlandse Spoorwegen is onderwerp en enkelvoud, dus 'beoordeelt'
2. De Nederlandse Spoorwegen is onderwerp en meervoud, dus 'beoordelen'
3. Aanvragen zijn onderwerp en meervoud, dus 'beoordelen'

evaluatie

Wat was moeilijk?

Wat was makkelijk? 

Heb je het goed kunnen volgen, of ging het (te) snel? 

Wat vond je inzichtelijk/handig?