Erfelijkheid B les 5.3 en 5.4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Biologie 

Variatie in genotype 

leerdoelen basisstof 5.3 

Variatie in genotype

- Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

- Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

- Je kunt omschrijven wat kanker is.

Herhaling vorige les: 

Wat is het Genotype?

Wat was het verschil tussen genotype en fenotype

Als je je haar verft, wat verandert er dan?

1. Fenotype
2. Genotype

Waar bevindt zich het DNA?

1. in het cytoplasma
2. in de celkern
3. in de celwand
4. in de bladgroenkorrels

Hoeveel chromosomen heeft een mens?

1. 23
2. 22
3. 46
4. 44

Gelijke en ongelijke genenparen 

DNA-verwantschappen

- Bij een test worden genenparen die vaak ongelijk zijn onderzocht. 

- Bij ongelijke genenparen is goed te zien welk genenpaar van welke ouder afkomstig is.

- Bij een DNA-verwantschapstest moet de ouder de helft dezelfde genen hebben als het kind. 

Geslachtelijke voortplanting 

- geslachtscel komen enkelvoudige geven voor. Dus geen paren! 

- Bij twee ongelijke genen is het dus toeval welk gen er in de geslachtscel komt, zie afbeelding volgende slide. 

- bij het versmelten van twee geslachtscellen is er sprake van geslachtelijke voortplanting. 

- genotypen van de geslachtscellen zijn afhankelijk van toeval. 

- Bij geslachtelijke voorplanting is er bij de nakomelingen variatie in de genotypen. 

Mutatie 

- DNA kan worden beschadigd, door bijv. celdeling. 

- De informatie voor erfelijke eigenschappen wordt dan veranderd. 

- Deze plotselinge verandering in het genotype heet een mutatie.

 

Mutant

Mutatie in een lichaamscel is niet zichtbaar in het fenotype

Mutatie in een bevruchte eicel is meestal wel zichtbaar

Mutatie zichtbaar--> mutant

Is elke mutatie erg?

1. Ja
2. Nee

Huidkanker wordt veroorzaakt door een mutatie, in wat voor soort cel zit deze mutatie?

1. Lichaamscel
2. Geslachtscel

Mutagene invloeden 

ontstaan van kanker

Hoe ontstaat kanker?

Maken:

Opdracht 10, 11 en 12  

Basisstof 5: erfelijkheid en evolutie 

Natuurlijke selectie

 

Natuurlijke selectie:

Individuen met een bepaalde eigenschap (gelere slakken) hebben een grotere kans om te overleven (ze worden niet opgegeten door lijsters).

De individuen met deze eigenschap kunnen zich dus wel/vaker/meer voortplanten dan de individuen zonder deze eigenschap.

De nakomelingen krijgen in hun DNA deze eigenschap van hun ouders (geel zijn).

Uiteindelijk komen er dus meer individuen met die eigenschap.

natuurlijke selectie 

Hoe ontstaat een nieuwe soort?

1. Er is variatie (in ander voedsel eten dan gras)
2. Deze variatie is erfelijke variatie (alle jongen lusten ook ander voedsel)
3. Er treedt verschil op in natuurlijke selectie (alleen de jongen die ook andere dingen dan gras eten overleven en planten zich voort)
4. De twee groepen leven geisoleerd van elkaar (ze kunnen niet bij elkaar komen)

Na lange tijd zullen individuen van beide groepen niet meer met elkaar kunnen/willen voortplanten. Er is een nieuwe soort ontstaan.

Met welke letters zijn soorten aangegeven die uit soort 1 zijn ontstaan?

1. A, B, C, D, E
2. A, B, C, D
3. A, B
4. C,D

Op de afbeelding hiernaast zie je een vorm van

1. Selectie
2. Natuurlijke selectie
3. Seksuele selectie

Natuurlijke selectie is noodzakelijk voor evolutie

1. Waar
2. Niet waar

maken: 

5.4: De evolutietheorie

Beginnen met: Opdracht 1 t/m 8, havo ook opdracht 9  

Lesdoelen gehaald? 

Herhaling: Als je een 23e paar chromosoom XX is, welke geslacht heb je dan?

1. man
2. vrouw

Bij een mutatie in welk type cellen zijn de gevolgen het grootst?

1. Bij een mutatie in bloedcellen.
2. Bij een mutatie in geslachtscellen.
3. Bij een mutatie in huidcellen.

Bij welke deling worden chromosoomparen gescheiden?

1. Mitose
2. Meiose
3. Zowel mitose als meiose
4. Zowel niet in mitose als meiose

Mutagene invloeden vergroten de kans op mutaties (plotselinge verandering in de cel)
Welke mutagene invloed vergroot de kans op huidkanker?

1. Roken
2. Asbest
3. Zonnebaden

Waarvan spreken we als het gaat om het sterkste dier overleeft?

1. Isolatie
2. Natuurlijke selectie
3. Kunstmatige selectie

Wat is de beste omschrijving van evolutie?

1. Evolutie is een geleidelijke ontwikkeling, waarbij steeds ingewikkelder gebouwde organismen ontstaan.
2. Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.
3. Evolutie is het ontstaan van een nieuwe soort, doordat een andere soort uitsterft.
4. Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde doordat organismen zich aanpassen aan hun milieu.