Behaviorisme

• M
• MBO
• Studiejaar 2

Vandaag

Vandaag

Behaviorisme 

eerst nog even een terugblik

Psychoanalyse

Behaviorisme

Module 6 week 3

Inhoud

Uitgangspunten

Habituatie (gewenningsleren)

Klassieke conditionering

Operante conditionering

Straffen en belonen

Modelleren

Methodieken behaviorisme

Kanttekeningen

Gedrag bepaald door onze omgeving

.

Onbeschreven blad 

Tabula Rasa: is het idee dat mensen worden geboren als onbeschreven blad

– zonder kennis, vaardigheid en persoonlijkheid –

 en volledig afhankelijk zijn van waarneming en ervaring om de geest te vormen.

.

Gedrag is aanleerbaar

.

Door te oefenen en te trainen moet de iemand uiteindelijk zonder nadenken een bepaalde handeling uit kunnen voeren.

Leerprocessen

1. Habituatie (gewenningsleren)
   
2. Klassieke conditionering
   
3. Operante conditionering
   
4. Belonen en straffen
   
5. Modelleren
   

1. Habituatie

Geleidelijk wennen aan herhaaldelijke terugkerende prikkels.

• Dagelijks komen onnoemelijk veel prikkels op ons af
  
• Prikkels worden geselecteerd op relevantie
  
• Prikkels die selectie doorkomen, zijn na verloop van tijd niet meer belangrijk, en worden opzij geschoven
  

Sensitisatie

• Overgevoelig voor prikkels
• Opwekken van een gevoel bij een bepaalde prikkel

Iemand met een trauma van een

oorlogsgebied is bang voor

vuurwerk. Het geluid doet denken

aan de oorlog.

2. Klassieke conditionering

Behaviorisme gelooft dat gedrag aan te leren is door middel van conditionering.

Dit omvat een proces waarin het gedrag van een mens verandert als gevolg van ervaringen die hij opdoet.

Watson en Pavlov de belangrijkste grondleggers.

Little Albert (Watson)experiment met baby Albert (1920)

Albert ziet de witte muis. Geen angstreactie.

 

Albert hoort een hard geluid en schrikt. Reactie = angst

Albert ziet de witte rat en hoort weer het harde geluid. Reactie = angst (dit wordt meerdere malen herhaald)

Albert ziet alleen de witte rat en begint direct te huilen. De reactie op de witte rat = angst

Voorbeelden: 

Een peuter die met zijn hand een hete kachel aanraakt, zal verschrikt terugdeinzen en de volgende keer kachels vermijden. En stel dat de peuter de hete kachel aanraakt en op datzelfde moment de deurbel klinkt, dan bestaat de kans dat de volgende keer dat de deurbel klinkt het kind schrikt. De peuter kan de deurbel in verband brengen met de hete kachel. Uiteraard dooft deze associatie vanzelf uit als blijkt de deurbel geen verband houdt met de hete kachel.

Uitleg

Harde geluid = stimulus (prikkel)

 

Schrikreactie = respons (reactie)

Het organisme (mens of dier) heeft dan geleerd om deze 2 stimuli te Verbinden = associëren

Ivan Pavlov

Tijdens het bestuderen van de spijsvertering bij honden, merkte hij dat honden al begonnen met kwijlen op het moment dat ze voedsel zagen. 

 

Pavlov bedacht dat honden blijkbaar twee gebeurtenissen aan elkaar koppelen: voetstappen horen en eten.

Een stimulus (prikkel) die steeds vooraf gaat aan het eten, zorgt ervoor dat een hond gaat kwijlen in reactie op deze stimulus. 

Ook wanneer de stimulus bijvoorbeeld het klinken van een bel is.

Uitleg

Klassieke conditioneren

Als bijvoorbeeld een slaapkamer ook gebruikt wordt als werkkamer, kan het zijn dat je de slaapkamer niet meer ziet als een plek om te slapen. Door een geschikte slaapkamer alleen te gebruiken voor slapen, gaat je de ruimte  associëren met slapen. Ook een vast bedtijdritueel en vaste tijden voor naar bed gaan en opstaan helpen om goed slaapgedrag te bevorderen.

3. Operante conditionering: De wet van het effect

• Is een leerproces waarbij een bepaalde gedraging wordt gevolgd door een beloning of een straf.
• Als je na een bepaalde gedraging steeds een beloning krijgt, is de kans groot dat je datzelfde gedrag in de toekomst weer zult vertonen.
• Krijgt je echter een straf na het gedrag, dan wordt die kans kleiner.
• Een beloning kan zowel het krijgen van iets positiefs zijn, als het wegblijven van iets negatiefs.
• En een straf kan zowel het krijgen van iets negatiefs zijn, als het wegblijven van iets positiefs

Bijvoorbeeld Kind eet het bord leeg wanneer hij toetje krijgtOperant conditioneren

Skinner

Skinner onderzocht operante conditionering met behulp van een door hemzelf ontworpen instrument Skinner Box voor ratten of duiven die, door (eerst toevallig, later doelgericht) op een hendel te drukken of door erop te pikken, zichzelf voedsel of water leren toedienen, een stroomstoot leren vermijden of andere handelingen leren verrichten (operante conditionering).

Bekrachtiging & straf

Bekrachtiging & straf

Bekrachtiging 

• Positieve bekrachtigers je wordt beloond door iets te doen. Positief wil zeggen dat er iets wordt toegevoegd aan de omgeving.
  

Bij mensen kunnen we denken aan geld als beloning, maar ook aan complimenten of meer vrijheden zoals gedetineerden krijgen bij goed gedrag.

Negatieve bekrachtigers 

Is een poging om pijn of straf te vermijden. Negatief wil zeggen dat er iets wordt weggehaald uit de omgeving. 

In het dagelijkse leven kunnen we denken aan het voorbeeld van de puber die zijn kamer opruimt om gezeur van zijn moeder te voorkomen.

Positieve straf

Het gaat bij straf om een verandering in de omgeving teneinde bepaald gedrag laten afnemen. Positieve straf is het toedienen van een onaangename stimulus, zoals een tik op de vingers een afkeurende blik of harde woorden. 

Negatieve straf

Is het wegnemen van een aangename stimulus, zoals het inhouden van zakgeld, de computer afnemen of het ontnemen van de vrijheid na het plegen van een misdrijf. Straf heeft de bedoeling om gedrag te doen verdwijnen.

Consequenties uitdoven

Negeren en uitdoven

Dit speelt als een persoon het verband al heeft geleerd tussen zijn gedrag en consequentie. Negeren wordt toegepast met het doel gedrag af te leren.

   

Confrontatie en uitdoven 

De persoon wordt geconfronteerd met het gedrag, waardoor het uitdooft. Dit wordt vooral toegepast bij angst.

Hebben onmiddellijke consequenties meer effect dan consequenties op lange termijn?

Eigen praktijk

• Hoe pak je bepaald gedrag aan bij cliënten?
  
• Welke maatregelingen nemen jullie om gedrag te veranderen bij cliënten?
  

5. modeleren 

Modelleren

leren door imitatie: Sociaal-leren

In de hulpverlening bij jij, als mz’er, het voorbeeld voor jouw

cliënten. Cliënten nemen over wat jij doet.. Hoe ervaar je dit?

Uitleggen en voorbeeld

1. Habituatie (gewenningsleren)
   
2. Klassieke conditionering
   
3. Operante conditionering
4. Modelleren
   

Methodieken Behaviorisme

1. Gedragsanalyse
   
2. Registratieopdrachten
   
3. Exposuretechnieken - Exposure in vivo (exposure= blootstellen aan datgene waar je angstig voor bent.
   
4.  - Exposure in vitro (oefenen in gedachten)
   
5. Beloningssystemen
   
6. Sociale vaardigheidstrainingen
   

Kanttekeningen

• Tabula Rasa (blackbox): er zijn ook factoren binnen het individu die van belang zijn, zoals motivatie en geheugen.
  
• Toepassing van leerwetten in de praktijk
  

Culturele verschillen

Wat wordt nog steeds als positief gezien:

• Nadruk op objectiviteit bij gedragsobservaties
  
• Uit onderzoek blijkt dat gedragstherapie zoals beschreven effectief is, zowel qua resultaten als kosten