3.3 Leven aan de noordgrens.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Het Romeinse Rijk

3.3 Leven aan de noordgrens

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen wat de veroveringen van de Romeinen voor de volken in West-Europa betekenden.

Cleopatra

Cleopatra

• Regeert tijdelijk Egypte tot haar broer 18 jaar wordt..
• Wil macht niet meer af geven, ze wil farao zijn --> vijanden --> vlucht uit Egypte.
• Julius Caesar wil haar helpen en Cleopatra kwam weer op de troon.
• Onder keizer Augustus werd Egypte een onderdeel van romeins rijk

Cleopatra

• Egyptisch geschiedenis
• Grieks geschiedenis
• Romeinse geschiedenis

In welke periode ging Egypte bij het Romeinse rijk horen?

1. tussen 380-200 v. Chr.
2. tussen 200-133 v. Chr.
3. tussen 133 en 44 v. Chr.
4. 31 v. Chr en 11 na Chr.

Na verovering Hellenistisch koninkrijk

Romeinen krijgen interesse kunst, wetenschap, geschiedenis, filosofie

ontstaan grieks-romeinse cultuur

Wat weet jij eigenlijk
van de Romeinse tijd in Nederland?

Het Imperium Romanum

De Romeinen hadden in 200 v.C. hun macht uitgebreid

Zij noemden dit gebied hun Imperium Romanum

Een imperium is een rijk dat bestaat uit de oorspronkelijke staat (Rome) en andere veroverde staten

Rond 58 v, chr Romeinen ook in ons land!

Koninkrijk?

De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest,

hoewel daar erg weinig over bekend is.

En of het verhaal van Romulus en Remus waar is....?

In 117 na Christus was het Romeinse Rijk op zijn grootst. Toen besloten de keizers om geen gebieden meer te veroveren.

Mare Nostrum, onze zee. Zo noemden de Romeinen de Middellandse Zee.

Germania, zoals onze streek door de Romeinen werd genoemd, bestond uit: Germania Inferior (Laag Germanië) en Germania Superior (Hoog Germanië).

Gallia (Gallië), het huidige Frankrijk, werd door Julius Caesar veroverd. Zijn aanzien steeg hierdoor enorm. De hele oorlog kostte het leven aan meer dan een miljoen Galliërs, en nog een miljoen werden tot slaaf gemaakt. Caesar heeft de oorlog beschreven in het boek Verslagen over de Gallische Oorlog, waarin hij hier en daar wel een beetje overdrijft...vooral over zichzelf.

Met de verovering van Egypte hadden de Romeinen hun voedseltekort in delen van het Romeinse Rijk opgelost: het land werd de graanschuur van Rome.

In veel boeken over de Romeinen wordt regelmatig gesproken over: Imperium Romanum.

Wat zou dit betekenen?

1. Romeinse Leiders
2. Romeinse Tijd
3. Romeinse Vrede
4. Romeinse Rijk

De Germanen (bataven)

•  Ze moesten voedsel of vee las belasting betalen
• jonge mannen moesten in het romeins leger
  
  
• 
  
• De Germanen die in dit gebied kwamen wonen werden Bataven genoemd.

Romeinen in Nederland

• De Romeinse tijd (58 v. Chr. - ±400 n. Chr) is een belangrijke periode voor ons gebied. 
• Zo nemen de Romeinen ijzer mee, dat handig is als gereedschap, maar ook het schrift. 
• Hiermee eindigt ook bij ons de prehistorie en begint de historie.

Wanneer kwamen de Romeinen in onze streken?

1. 158 v. Chr.
2. 58 v. Chr.
3. 58 n. Chr.
4. 158 n. Chr.

Alle wegen leiden naar Rome

In hun hele rijk leggen de Romeinen verharde wegen (via) aan. 

Hierdoor kan niet alleen het Romeinse leger snel in alle uithoeken van het rijk zijn, maar ook handel wordt hierdoor makkelijker.

En inderdaad: alle wegen leiden écht naar Rome!

Limes

• Na de dood van Ceasar veroveren de Romeinen de laatste gebieden van hun enorme rijk. 
• Ze maken vaak gebruik van natuurlijke grenzen zoals: zeeën, rivieren, bergen en woestijnen.
• Maar als het nodig is bouwen ze een versterkte grens met wachttorens en forten. Zo'n grens heet limes. 

De Limes in Nederland

• In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. 
  
  
• Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

• Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Bij Nijmegen (Noviamagus) en Xanten (Castra Vetera) lagen castra. Een castra is een groot fort, meestal voor een legioen. Dit was een leger van ongeveer 6000 soldaten.

Bij Utrecht (Trajectum) lag een castellum. Een castellum is een klein fort, meestal voor een cohort. Dit was een leger van ongeveer 600 soldaten.

De wachttoren die je bij de vorige slide zag, stond bij Vechten (Fectio)

De Tubanten (Tubanti) waren Germanen die in het oosten van het huidige Nederland woonden. De naam kom je tegenwoordig in dit gebied nog regelmatig tegen: de naam Twente is er van afgeleid, net als de naam van de regionale krant Tubantia.

De Bataven woonden in het gebied rond de grote rivieren. Dit gebied heet tegenwoordig de Betuwe, en vermoedelijk komt de naam van de Bataven

De limes was een natuurlijke grens

1. Waar
2. Niet waar

Voorbeelden van natuurlijke grenzen zijn:

1. Bergen, rivieren en forten
2. Forten, woestijnen en zeeën
3. Rivieren, woestijnen en zeeën
4. Forten, woestijnen en bergen

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het castellum Leiden-Roomburg

Castellum

Zo heeft een Castellum (fort) uitgezien.

Vanuit hier bewaakten de Romeinse soldaten de grens.

Reconstructie van het mini-castellum bij Den Haag 

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het mini-castellum bij Den Haag 

Romaniseren

• Romeinen verhuizen en nemen hun cultuur mee
  
  
• Mensen steeds meer ‘gewend’ aan de Romeinse cultuur > munten, tempels, badhuizen, theaters, producten. 
  
  
• Vooral rijke ‘barbaren’ steeds meer als Romein leven > overnemen van de cultuur > Romanisering. 
  

Romanisering

Het overnemen van de klassieke cultuur door contact met de Romeinen (taal, kleding, cultuur) heet romanisering

Reconstructie van een Villa Rustica

Aan de slag

Maak van 3.3 opdracht 38 t/m 45

of in learnbeat 3.3B opdracht 1 t/m 8

Zoek een plaatje waarop je iets laat zien wat de Germanen kennen door de Romeinen.

Ulpia Noviomagus

Modern reconstruction of the Roman city of Ulpia Noviomagus (Nijmegen) as it appeared in the 1st century AD.

You may notice that the layout of the city is very similar to that of a Roman fortress.

In fact all fortresses and cities in the Roman empire were built according to the same strict layouts. 

De Arena van Nîmes (Frankrijk) is een amfitheater, gebouwd tussen 50 en 100 na Chr. en geïnspireerd op het Colosseum in Rome.

Het wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt voor concerten en stierengevechten.

Bataafse Opstand

• In 69 n. Chr. > Bataven o.l.v. Julius Civilis in opstand tegen Romeinen. 
  
  
• Hoewel Bataven in eerste instantie overwinningen (Trajectum werd door
   brand verwoest) behalen > worden uiteindelijk een jaar later verslagen.
  
  
• Julius Civilis onderhandelde met Romeinen > de oude afspraken hersteld.

De samenzwering van Julius Civilis, geschilderd door Rembrandt van Rijn

Aan de slag

Maak van 3.3 opdracht 46,47,48,50

of in learnbeat 3.3B opdracht 9,10,11,13

huiswerk

 3.3 maken vraag:

Havo/vwo boek: 36, 37, 39, 44, 45, 46, 50, 53

VWO boek: 36, 37, 43, 45, 47, 52, 53, 54