2023-02-06 Capsules

• BSP apothekersassistenten
• MBO
• Studiejaar 1

Het bereiden van capsules

Benodigdheden:

- grondstoffen

- mortier

- capsules

- capsuleerapparaat

Een nieuw station

1e les blok 1. 

Wie begint deze week voor het eerst in het apotheek?

Programma & Lesdoelen

- Uitleg capsules

- Uitleg maken van capsules

- Uitleg statistiek van capsules

Lesdoelen:

- Je kunt uitleggen welke stofeigenschappen van belang zijn voor een goed poedermengsel

- Je weet op welke wijze een capsuleerapparaat werkt

- Je kunt het verschil tussen de hoge- en lage dosismethode uitleggen.

- Je kent het verschil in bereiding van de verschillende FNA capsules.

- Je weet op welke wijze je capsules uit tabletten kunt maken.

- Je weet op welke wijze je de eindcontrole van het gewicht dient te berekenen

KD = Kwalificatiedossier

Kerntaak 1 Voert geïndividualiseerde farmaceutische patiëntenzorg uit

W1 - Neemt de zorgvraag aan

W2 - Voert medicatiebewaking uit

W3 - Verzorgt uitgifte van medicijnen

W4 - Geeft instructie over medicatiegebruik

W5 - Verwerkt patiëntgerelateerde informatie en administratie

Kerntaak 2 Verleent niet-receptgestuurde zorg aan de patiënt

W1 - Adviseert over gezondheid en preventie

W2 - Geeft zelfzorgadvies

Kerntaak 3 Biedt productzorg

W1 - Stelt voorgeschreven geneesmiddelen beschikbaar

W2 - Stelt op maat gemaakte geneesmiddelen beschikbaar

W3 - Zorgt voor logistiek en beheer

Kerntaak 4 Werken aan kwaliteit en deskundigheid

W1 - Werkt aan de eigen deskundigheid

W2 - Werkt aan bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg

W3 - Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af

Welke verschillende toedieningsvormen kun je noemen?

Welke capsule heeft een lokale werking?

Een inhalatiecapsule en loperamide ( =prodrug) Inactieve farmaca, pas werkzaam na omzetten in darmkanaal waar het zijn werking heeft. 

Wat is het doel van de poedermengregels ?

1. grondstoffen van gelijke grootte mengen
2. grondstoffen in gelijke delen mengen
3. grondstoffen tot een homogeen mengsel mengen
4. grondstoffen zo snel mogelijk mengen

Poedermengregels

1. Juiste fijnheidsgraad. Indien nodig de stof vooraf fijnwrijven. (< 1 g overmaat gebruiken)  

2. Eerst hulpstof in de mortier, voordat de werkzame stof wordt toegevoegd. 

3. Stapsgewijs mengen, meng steeds in de ideale mengverhouding tot homogeen. Begin steeds met de kleinste hoeveelheid die is voorgeschreven, behalve bij sterk gekleurde stoffen en smaak- en geurcorrigentia (zie onder pu/nt 4 en 5). 

4.Sterk gekleurde stoffen inpakken,  tussen twee laagjes hulpstof mengen. Homogeniteit van het mengsel kan visueel gecontroleerd worden aan de hand van de kleur.

5.Smaak- en geurcorrigentia moeten als laatste toegevoegd worden, omdat deze vluchtig zijn.

Capsules maken

Benodigdheden:

- grondstoffen

- mortier

- capsules

- capsuleerapparaat

Stromingseigenschappen

Goede stromingseigenschappen van het poedermengsel, leiden tot kwalitatief goede capsules. 

• anders verlies van grondstoffen
  
• minder goede homogene verdeling
  
• veiligheid bereider
  
• vlotte bereiding

Beoordeel je poedermengsel in de mortier!

Vulstoffen & hulpstoffen

Capsules bevatten een  mengsel van één of meer werkzame stoffen met een vulstof en soms nog een hulpstof. 

Vulstof: 

- Microkristallijne cellulose = Avicel® 

- Lactose → wanneer de capsules opgelost dient te worden

- Primojelcapsulevulmengsel FNA → bij corticosteroïdencapsules (FNA)

Hulpstof: 

- Colloïdaal siliciumoxide = Silica colloidalis anhydricum = Aerosil®  (1mg per capsule) 

Capsules 

Voordeel van capsules

Maskeren van een nare smaak of geur

Capsules worden meestal gemaakt van gelatine (hard)            'ribbeltje' in body + cap

Capsulewand zwelt op, breekt open in het maag-darmkanaal, zodat het gnm  opgenomen kan worden. 

Droge plaats + kamertemperatuur bewaren             relatieve luchtvochtigheidsgraad 35-60%

< luchtvochtigheidsgraad = bros en breken

> luchtvochtigheidsgraad = kleverig en plakken

Gelatine wordt gemaakt van huiden en/of botten van veelal runderen of varkens. Rundergelatine is vrij van BSE (=gekkekoeienziekte)

Een capsule is een bakje met een deksel die je vult.

Het gewicht van het geneesmiddel is bekend

Vullen verder aan met vulstof op volume

Wat is zwaarder 1 kg lood of 1 kg veren?

1 kg lood

1 kg veren

geen verschil

Het vullen van capsules gaat dus niet op gewicht maar op volume

Vulwaarden van capsules

Deze vulwaarden zijn terug te vinden op de Kennisbank

KNMP kennisbank  

- Bereiding   

- LNA procedures bereiding   

- Inhoud

- Toedieningsvormen

-Capsules en Poeders

Capsules worden op volume gevuld. 

Met welk hulpmiddel wordt volume gemeten?

1. Bekerglas
2. Erlenmeyer
3. Maatcilinder
4. Spuit

Capsulevul- en sluitapparaat

Afdekplaat: bovenkant van capsules in de bovenste plaat vasthouden.

Opdrukknop: verwijderen van de bovenkant van de capsules, bovenste plaat wordt gelicht. 

Bovenste plaat: bevat de bovenkant van de capsules (cap)

Klemplaten: bevatten de lange onderkant van de capsules (body)

Schroeven: door de schroeven vast te draaien, schuift die onderste plaat naar achteren, waardoor de body's van de capsules geklemd komen te zitten tussen de twee klemplaten.  

Bodemplaat: daar rusten de capsules op in het apparaat. 

Let op: zorg ervoor dat de bovenrand van de body gelijk ligt met

de bovenkant van de bovenste klemplaat!

Want anders......

 Bodemplaat is niet goed afgesteld

1) Steken de capsules uit en kun je je poedermengsel niet goed verdelen over de capsules. Je hoort een raspend geluid. 

2) Je capsules liggen te diep in het apparaat, waardoor je kans hebt op een ongelijke verdeling van het poedermengsel. Je kunt poedermengsel te kort komen. 

Berekenen van de benodigde hoeveelheden

Tips voor capsulevulapparaat

• Vlakke ondergrond.
  
• Drie werkbladen, met dezelfde nummers, op juiste volgorde en wijze in elkaar.
  
• Plak met het juiste plakband het gedeelte af dat niet gevuld hoeft te worden → op tweede klemplaat.
  
• Vul het apparaat, alledrie de werkbladen, met benodigde aantal capsules.
  
• Controleer na het verwijderen van de hoedjes of de capsules gelijk liggen met de bovenkant van de tweede klemplaat (niet te diep, niet te hoog!)
  
• Vul de capsules gelijkmatig, denk om de hoeken, niet ‘tikken’ met stof op capsules die gevuld worden.
  
• Sluit het apparaat, schroeven voorkant los, druk capsules goed in elkaar en controleer bodemplaat op stof.
  

Kijk in het FNA voor de verschillende soorten capsules. 

Kijk bij LNA procedures voor de keuze van bereidingsmethode

Problemen bij bereiden zijn de zeer slechte stromingseigenschappen en het

plakt erg. 

zeer slechte stromingseigenschappen-> Primojelcapsulevulmengsel

plakt erg -> Inpakken

Bereidingsmethoden LNA

• Hoge dosis → GNM > 50 mg/caps
  
• Lage dosis →   GNM ≤  50 mg
• Lage dosis met oplosmethode → GNM < 5 mg, alleen volgens protocol
• Capsules uit tabletten

Teken mee 

Oplosmethode:  moet worden overwogen bij <5 mg farmacon per capsule, en geen andere werkzame bestanddelen. De oplosmethode kan slechts beperkt worden toegepast, namelijk bij farmaca, waarvoor een geschikt oplosmiddel voorhanden is: het farmacon lost er goed in op en het moet voldoende vluchtig zijn en weinig toxisch. Voorbeelden zijn aceton en methyleenchloride. (In tabel 3 staan uitgewerkte voorbeelden voor colchicine, diazepam en ethinylestradiol). Is een dergelijk oplosmiddel niet voorhanden, overweeg dan de inpakmethode of eventueel het gebruik van tabletten als grondstof. Gebruik de oplosmethode alleen als deze voor het te verwerken farmacon is onderzocht of onderzoek de werkwijze zelf. 

Stappenplan voor capsules

Kwaliteitscontrole capsules

1. Uiterlijk, geen deuken in de capsule  of poeder aan de buitenkant
2. Afwijking van het gewicht, grens is 3%
3. Spreiding = relatieve standaarddeviatie 

       RSD <3% vanaf 300 mg  

       RSD <4% tot 300 mg

Homogeniteit van de inhoud is ook een belangrijk aspect, wat je tijdens de bereiding dient te waarborgen.  

Beoordeel of de capsules goed gesloten zijn en niet ingedeukt, allemaal. Met deuk dien je te verwerpen.

Voor controle selecteer je 10 capsules, hoeken en midden aselectief.

Juiste verpakking, goed gesloten kunststof of glazen flacon.

Etiket vermelden niet openmaken, heel doorslikken tenzij anders is voorgeschreven. Bij grotere capsules zittend of staand innemen met veel water (glas).

Bewaartermijn 1 jaar tenzij FNA

Op welke wijze wordt het theoretisch gewicht van een capsules berekend?

Op welke wijze wordt het praktisch gewicht van een capsules berekend?

Theoretische & praktische gewicht

Theoretische gewicht van één capsules in mg (e)→  het totaal van alle grondstoffen (inclusief hulpstoffen) in  grammen (d) ÷ het aantal capsules (n)

 e= (1000 x d)÷ n

Praktische gewicht van één capsules in mg (c), betreft dus alleen de inhoud van de capsule!  →

 - gemiddelde gewicht van 1 lege capsule (b) (weeg er dus 10, dat totaal ÷ 10) 

 - weeg 10 gevulde capsules afzonderlijk en bereken het gemiddelde gewicht van 1 capsule (a)

 c = a - b

De letters tussen haakjes verwijzen naar de formule die gebruikt worden op een CBV

Berekenen van de benodigde hoeveelheden

Afwijking van het gewicht van de capsules

P-T= x 100%  of zoals het op het CBV staat

  T

Deze controle alleen is niet genoeg, want….

is het optreden van weinig verlies een garantie voor een gelijkmatige verdeling?

(poll volgende dia)

V= (c-e) x100% → grens 3%

         e

dus (306,2 – 307,67 mg) = × 100 % = 

– 0,478  %  

(–1,47 : 307,67 x100%=)

Nee daarom dus ook de gewichtsspreiding als controle

Is een optreden van weinig verlies een garantie voor en gelijkmatige verdeling?

Ja

Nee

Spreiding = relatieve standaarddeviatie 

De relatieve standaarddeviatie (=rsd) ookwel variatiecoëfficiënt van de gewichten van de inhoud van 10 capsules. 

 RSD <3% vanaf 300 mg

 RSD <4% tot 300 mg

rsd= (s ÷ c)x 100%

De rsd kan handmatig op rekenmachine uitgerekend worden.

S= standaarddeviatie = de mate van spreiding van getallen rondom het gemiddelde van deze getallen. C = praktisch gewicht

De standaardafwijking is gedefinieerd als de wortel uit de variantie

Gelukkig is er ook MB-weeg, waar de meeste bereidingsapotheken gebruik van maken.

Rekenen met capsules

Eindcontrole CBV

MB weeg

MB weeg 

Verkeerde capsule maat

MB weeg

MB weeg 

Totale hoeveelheid ingevoerd

Afgerond gemiddelde. 

Capsules uit tabletten

Aanpassen aan handelspreparaat met gebruik van tabletten.

                        

• De werkzame stof niet op voorraad of niet verkrijgbaar is.
• Er een afwijkende sterkten gemaakt moet worden.

Wanneer??

Hoe maak je capsules uit tabletten?

• Bepaal het gemiddeld gewicht van een tablet door 10 tabletten af te wegen 

     →  gewicht 10 tabletten/10

• Bereken hoeveel werkzame stof je nodig hebt
  

     →  sterkte caps x aantal caps

• Bereken hoeveel tabletten er nodig zijn
  

     → hoeveelheid werkzame stof/sterkte tabl

• Bereken hoeveel tabletmassa je af moet wegen
  

     → aantal benodigde tabletten x gemiddeld tabletgewicht

• Bepaal de welke bereidingsmethode je moet gebruiken door de hoeveelheid tabletmassa per capsule te berekenen
  

     → hoeveelheid tabletmassa / aantal caps

Stel vast hoeveel tabletten nodig zijn voor de vereiste hoeveelheid werkzame stof. Neem een overmaat van tenminste één tablet meer dan de berekende hoeveelheid, maar gebruik minimaal 10 tabletten.

Welke tabletten NIET geschikt

Je hebt verschillende soorten tabletten:

 - bruistablet

- dragee

- maagsapresistente tablet

- tablet met gereguleerde afgifte

- zuigtablet

Alleen ‘gewone’ tabletten, waaronder ook dragees zijn in principe geschikt om tot poeder te worden fijngewreven. 

Van maagsapresistente tabletten, tabletten met gereguleerde of verlengde afgifte en bruistabletten gaan de eigenschappen doorgaans verloren als zij worden fijngewreven. 

Houd rekening met problemen bij fijnmalen vooral bij tabletten met een coating=dragees

Wrijf altijd 1 tablet extra fijn als overmaat

Wrijf altijd tenminste 10 tabletten fijn

Dus heb je 1 tablet nodig -> wrijf er 10 fijn

Dus heb je 8 tabletten nodig -> wrijf er 10 fijn

Dus heb je 10 tabletten nodig -> wrijf er ??? fijn

Dus heb je 12,5 tablet nodig -> wrijf er ??? fijn

Uitgerekend met tabletten

Je krijgt het volgende recept:

In voorraad heb je alleen tabletten enalapril van 5 mg.

R/ Enalapril 1 mg da 60

      s. bdd1t

mflac caps

• Bepaal het gemiddeld gewicht van één tablet. Weeg 10 tabletten:
  

   → gewicht van 10 tabletten/10             is 0, 800 g = 800 mg. 800mg/10 st = 80 mg per tablet

• Bereken hoeveel enalapril je nodig hebt voor dit recept:
  

   → sterkte caps. x aantal caps              1mg x 60 stuks = 60 mg enalapril nodig

• Bereken hoeveel tabletten enalapril 5 mg je nodig hebt voor 60 mg.
  

   → hoeveelheid werkzame stof/ sterkte tablet            60 mg/5mg = 12 tabletten nodig, plus 1 extra, je gaat dus 13 tabletten fijnwrijven

• Bereken hoeveel je van de fijngewreven tabletten moet afwegen:

  → aantal benodigde tabletten x gemiddeld gewicht van één tablet            12 tabletten x 80 mg = 960 mg

• Bepaal de bereidingswijze, lage- of hoge dosismethode:

  → hoeveelheid af te wegen fijngewreven tabletmengsel /aantal caps            960mg /60st = 16mg per capsules dus lage dosis bereidingsmethode

Stappenplan capsules maken

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

Stap 7

Rekenen met capsules

Voer de volledige eindcontrole uit aan de hand van de onderstaande gegevens.

- aantal te maken capsules XXX; 

- hiervoor 6,01 g werkzame stof en 2,61 g hulpstof afgewogen; 

- 10 lege capsules wegen 0,598 g; 

- 10 gevulde capsules wegen achtereenvolgens;

 0,349 g, 0,346 g , 0,345 g, 0,345 g, 0,348 g, 0,338 g, 0,347g, 0,348g, 0,344g, 0,354g; 

Uitgerekend:

• Theoretisch gewicht in mg (e) van 1 capsules → e = (af te wegen stoffen (mg) + afgewogen vulstof (mg) / chargegrootte= ……..mg → = 6010 mg + 2610 mg / 30 =287,3 mg

• Gemiddeld leeggewicht in mg (b) → 10 lege capsules wegen 0,598 g = 598 mg 

                                                                               1 lege capsule weegt 598mg /10= 59,8 mg (b)

• Gemiddeld gewicht capsule in mg (a) → g omzetten in mg, de gewichten bij elkaar optellen  

 gemiddeld gewicht van één capsule = 3464 mg/10= 346.4 mg (a)

0349 mg +  346 mg + 345 mg + 345 mg + 348 mg + 338 mg +   347 mg + 348 mg + 344 mg + 354 mg = 3464mg

Uitgerekend vervolg:

• Gemiddeld gewicht van de inhoud in mg (c) →  c = a - b → 

a= 346,4 mg ( gem. gewicht van een capsule)
b= 59,8 mg (gem leeggewicht capsule)
c= 346,4 mg - 59,8 mg=286,6 mg Praktisch gewicht (c = gem gewicht van de inhoud)

• Verschil tussen gemiddeld en theoretisch gewicht v %=(c - e) / e x 100%=........%
  

c= 286,6 mg (gem gewicht inhoud = praktisch gewicht)
e= 287.3mg (theoretisch gewicht)

v= 286,6 mg-287,3 mg / 287,3 mg x 100%= -0.24%

EIS:

 EIS: v% moet liggen -3% en +3%;  akkoord / niet akkoord. 

Rekenen met capsules

Berekenen van de standaarddeviatie = S op de rekenmachine:

Het gemiddeld gewicht (a) en spreiding (s) berekenen met casio fx 82

Maak eerst het geheugen leeg:           SHIFT → CLR → 2 → =

Zet de rekenmachine op statistiek:   MODE → 2

Voer de data in: 123 M+; 124 M+; enz (dus cijfer vervolgens knop M+) → AC

Bereken:               SHIFT → 2

het gemiddelde:         1 → = (= gemiddelde )

de spreiding:               3 → = (= spreiding xσn-1 ) dit is S

Standaarddeviatie is de mate van spreiding van getallen rondom het gemiddelde van deze getallen.

Bij een getallenreeks wil je weten of alle getallen rondom het gemiddelde liggen of juist er ver vanaf. Bij een hoge spreiding liggen de getallen ver uit elkaar. 

Hoe hoger de range, verschil tussen laagste en hoogste getal uit de reeks, des te groter de standaarddeviatie. 

Uitgerekend RSD

• Standaardafwijking in mg (s) → op de rekenmachine → s=4,09 mg (afgerond op 1 decimaal)

• Relatieve standaardafwijking in % (rsd) → s/c x 100% 

s= 4,09 (standaarddeviatie) ,    c= 286,6 mg (gem gewicht inhoud) →                                                    rsd= 4,09 mg/ 286,6 mg x 100%=1,43 %

EIS:

 Relatieve standaardeviatie (rsd);

inhoud capsule tot 300 mg: rsd < 4 %; akkoord / niet akkoord / n.v.t.

inhoud capsule vanaf 300 mg: rsd <3 %; akkoord / niet akkoord / n.v.t.

Ik heb veel geleerd in deze les

😒🙁😐🙂😃