2 De Gouden eeuw - 2 Cultuur en samenleving in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

h2 les 1

De Gouden Eeuw

2

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

2 - Cultuur en samenleving in de Republiek

1300-1450

1450-1540

1540-1585

1585-1700

Amsterdam heeft de positie van Antwerpen overgenomen

Amsterdam is groot in graan- en houthandel, maar minder belangrijk dan Antwerpen

Amsterdam is minder belangrijk dan Deventer

Amsterdam overtreft de OOst-Nederlandse Hanzesteden

Welke uitspraak is juist?

1. De handelsposten van de VOC lagen in Oost-Indië en Suriname
2. De VOC mocht van de Republiek oorlog voeren
3. De WIC moest concurreren met de VOC
4. Door de kaapvaart had de WIC meer succes dan de VOC

Afrikanen in Amerika

Goed gevulde pakhuizen

Graan en hout

Officieel toegestane zeeroverij

Van geweer naar slaaf naar suiker

Vooral winst uit handel (kopen, verkopen)

Vrij van concurrentie

Driehoekshandel

Handelskapitalisme

Handelsmonopolie

Kaapvaart

Oostzeevaart

Plantageslavernij

Stapelmarkt

h2 les 1

Arm en rijk in de Gouden Eeuw

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Dankzij de bloei van de handel was de 17e eeuw voor de Republiek een Gouden Eeuw. Maar niet iedereen profiteerde evenveel van deze welvaart.

Kleine bovenlaag van zeer rijke handelsfamilies. 

- handelskapitalisme

- investeren in polders (drooglegging -> landbouwgrond)

- kochten dure huizen en schilderijen

- veel politieke macht (burgemeesters, regenten)

Onder deze groep een veel grotere groep van winkeliers en ambachtslieden (scheepsbouwers, bierbrouwers enz.)

Zij verdienden soms ook goed genoeg om schilderijen te kopen.

Jan Steen, portret van Adolf en Catharina Croeser, bekend als de burgemeester van Delft en zijn dochter, 1655.

h2 les 1

Arm en rijk in de Gouden Eeuw

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De derde sociale groep bestond uit loonarbeiders, die voor een laag loon hard voor een baas moesten werken. Zij laadden en losten schepen, metselden huizen of werkten als zeeman voor de VOC.

Helemaal onderaan de mensen zonder werk, ouderen en zieken. De kerk en rijke handelaren zorgden soms voor hen, door af en toe brood en kleding te geven. Of turf voor in de kachel.

Veel inwoners van Holland, rijk en arm, waren afkomstig uit omringende landen. Deze migratie had twee redenen

- vluchtelingen (uit de zuidelijke Nederlanden

- armen die in in de Republiek werk zochten

Een weverswerkplaats in Haarlem, in 1656 geschilderd door Gillis Salomonsz. Rombouts. De man is bezig een linnen stof te weven, de vrouw windt een draad op. 

h2 les 1

Beantwoorden leerdoel

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Doe het zo:

Hoe zag de samenleving in de Gouden Eeuw eruit?

In de samenleving tijdens Gouden Eeuw profiteerde niet iedereen van de welvaart (rijkdom). Er waren verschillen tussen arm en rijk. De samenleving was in te delen in ongeveer vier groepen, namelijk; 

1. ..............

2. ...................

3. ....................

4. .........................

h2 les 1

Kunst

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De welvaart in de Gouden eeuw bracht ook de kunsten tot bloei.

Architectuur - Amsterdam groeide razendsnel. Kooplieden lieten grote grachtenpanden bouwen. In de zomer trokken ze naar buitenhuizen, net buiten de stad. Ook werden er prachtige tuinen aangelegd om te laten zien hoe rijk men was.

Schilderijen - rijke, maar ook minder rijke mensen versierden hun huizen met schilderijen. Schilders deden goede zaken en bereikten een hoog niveau. Beroemdste schilder uit die tijd is Rembrandt.

h2 les 1

Religie en wetenschap

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

In de Republiek leefden mensen met verschillende geloven.

Calvinistische kerk - belangrijkste kerk, werd ook voorgetrokken. Zo betaalde de Staten-Generaal voor de kostbare maak van een nieuwe Bijbelvertaling, de Statenbijbel (1637).

Andere kerken moesten het zelf maar uitzoeken, het liefst binnenshuis.

In de praktijk accepteerden de meeste mensen dat hun buren een ander geloof hadden. Er was godsdienstige verdraagzaamheid.

Lezende oude vrouw, Gerard Dou, ca. 1631 - ca. 1632

h2 les 1

Religie en wetenschap

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Ook in de wetenschap viel de Republiek op. In de zeventiende eeuw was er een wetenschappelijke revolutie gaande.

Overal werden spannende wetenschappelijke ontdekkingen gedaan.

Rationalisme en empirisme

h2 les 1

Opdracht

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

1. Pak je schrift

2. Geef in eigen woorden antwoord op de leerdoelen van deze les.

3. Vergelijk jou antwoorden met degene die naast je zit.

4. Vul eventueel je antwoorden aan.

Huiswerk:

- Maak een samenvatting op basis van de leerdoelen m.b.v. je leerboek (blz.