les voor SO

Wat gaan we doen vandaag? 

- Welkom! 
- Planning
- Uitleg §2.2 afmaken
- Aantekening
- Opdracht wetenschappers
- Aan de slag! Test jezelf/ flitskaarten online
- Afsluiting

1 / 41
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 2

This lesson contains 41 slides, with interactive quiz, text slides and 4 videos.

time-iconLesson duration is: 80 min

Items in this lesson

Wat gaan we doen vandaag? 

- Welkom! 
- Planning
- Uitleg §2.2 afmaken
- Aantekening
- Opdracht wetenschappers
- Aan de slag! Test jezelf/ flitskaarten online
- Afsluiting

Slide 1 - Slide

Planning
Week
Lesstof
Week 49
par. 2 afmaken + aantekening herhaling
Week 50
SO par. 1 en 2
Week 51
Par. 3 

Slide 2 - Slide

§2.2 Cultuur en samenleving in de Republiek

Slide 3 - Slide

Leerdoelen
Je kunt uitleggen:
- Hoe de samenleving van de Gouden Eeuw eruitziet
- Wat kenmerkend is voor de cultuur van de Republiek en hier voorbeelden van benoemen
- Dat er in de 17de eeuw een wetenschappelijke revolutie plaatsvindt

Slide 4 - Slide

h2 les 1
Arm en rijk in de Gouden Eeuw
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
Dankzij de bloei van de handel was de 17e eeuw voor de Republiek een Gouden Eeuw. Maar niet iedereen profiteerde evenveel van deze welvaart.

Kleine bovenlaag van zeer rijke handelsfamilies. 
- handelskapitalisme
- investeren in polders (drooglegging -> landbouwgrond)
- kochten dure huizen en schilderijen
- veel politieke macht (burgemeesters, regenten)

Onder deze groep een veel grotere groep van winkeliers en ambachtslieden (scheepsbouwers, bierbrouwers enz.)
Zij verdienden soms ook goed genoeg om schilderijen te kopen.
Jan Steen, portret van Adolf en Catharina Croeser, bekend als de burgemeester van Delft en zijn dochter, 1655.

Slide 5 - Slide

Arm en rijk in de Gouden Eeuw
  • Veel migratie
  • Religieuze vluchtelingen uit andere landen
  • Armen uit andere gewesten die werk zochten

Slide 6 - Slide

Om werk te zoeken kwamen er veel mensen uit andere delen van Nederland, België en Duitsland naar Amsterdam toe. Daarom moest Amsterdam uitbreiden. 

Slide 7 - Slide

Arm en rijk in de Gouden Eeuw
Rijke kooplieden
-
Winkeliers & ambachtslieden
-
Loonarbeiders
-
Armen

Slide 8 - Slide

Arm en rijk in de Gouden Eeuw
Het dagelijkse leven

Slide 9 - Slide

h2 les 1
Arm en rijk in de Gouden Eeuw
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
De derde sociale groep bestond uit loonarbeiders, die voor een laag loon hard voor een baas moesten werken. Zij laadden en losten schepen, metselden huizen of werkten als zeeman voor de VOC.

Helemaal onderaan de mensen zonder werk, ouderen en zieken. De kerk en rijke handelaren zorgden soms voor hen, door af en toe brood en kleding te geven. Of turf voor in de kachel.

Veel inwoners van Holland, rijk en arm, waren afkomstig uit omringende landen. Deze migratie had twee redenen
- vluchtelingen (uit de zuidelijke Nederlanden
- armen die in in de Republiek werk zochten
Een weverswerkplaats in Haarlem, in 1656 geschilderd door Gillis Salomonsz. Rombouts. De man is bezig een linnen stof te weven, de vrouw windt een draad op. 

Slide 10 - Slide

Migratie
Veel inwoners van de Republiek komen uit het buitenland
Deze migratie heeft twee redenen:
Protestanten vluchten voor onderdrukking
Arme mensen hopen in de Republiek werk te vinden

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Slide

Een burgerlijke cultuur
In Europa kochten vorsten en de katholieke kerk kunst.
In de Republiek was er geen vorst en de kerken waren protestants.
De burgers kochten de kunst.
De cultuur werd bepaald door de burgers.

Slide 13 - Slide

h2 les 1
Kunst
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
De welvaart in de Gouden eeuw bracht ook de kunsten tot bloei.

Architectuur - Amsterdam groeide razendsnel. Kooplieden lieten grote grachtenpanden bouwen. In de zomer trokken ze naar buitenhuizen, net buiten de stad. Ook werden er prachtige tuinen aangelegd om te laten zien hoe rijk men was.

Schilderijen - rijke, maar ook minder rijke mensen versierden hun huizen met schilderijen. Schilders deden goede zaken en bereikten een hoog niveau. Beroemdste schilder uit die tijd is Rembrandt.

Slide 14 - Slide

Kunst
Door de welvaart is er in de Republiek genoeg geld voor kunst
Amsterdam groeit zo met mooie huizen en de grachtengordel
Maar mensen met een beetje geld kopen ook schilderijen
De bekendste schilder is Rembrandt van Rijn

Slide 15 - Slide

Smal
Grachtenpanden zijn vaak smal, omdat belasting wordt betaald voor de breedte van de gevel
Hijsbalken
Hijsinstalaties werden gebruikt om goederen vanaf de straat naar de pakzolder te hijsen
Pakzolder
In veel grachtenpanden woonden kooplieden. Hun woonhuis werd deels gebruikt om goederen in op te slaan. 
Bel-etage
Hier bevonden zich de belangrijkste kamers van het huis. Zoals een ontvangstruimte, werkkamer en eetkamer. Deze etage ligt net boven straatniveau voor het geval de gracht overstroomd.
Souterrain
Het souterrain ligt op straatniveau. Het is daarom geen kelder. Wel heeft het souterrain erg lage plafonds. Hier bevond zich de keuken en de kamers voor het personeel. 

Slide 16 - Slide

Een burgerlijke cultuur
In Europa kopen vorsten en de katholieke kerk kunst
In de Republiek is geen vorst en een protestante kerk
De burgers kopen de kunst
De cultuur wordt bepaald door de burgers

Slide 17 - Slide

Soorten schilderijen
Portretten
Schuttersstukken
Stadsleven
Landschappen
Het alledaagse leven

Slide 18 - Slide

Het melkmeisje

Johannes Vermeer

Ca. 1660

Slide 19 - Slide

Kunst & wetenschap
  • Grote vraag naar schilderkunst. 

  • Landschappen, stadsgezichten en portretten.

  • 'Normale' mensen kochten kunst.

  • Ongebruikelijk vergeleken met andere landen.  

Slide 20 - Slide

 Kunst en wetenschap

Slide 21 - Slide

Wetenschappelijke revolutie
In de Gouden Eeuw neemt de wetenschap grote sprongen
Zulke grote sprongen dat we spreken van een revolutie
Men laat zich niet meer tegenhouden door de kerk
Mensen gaan zelf en logisch denken

Slide 22 - Slide

Wetenschappelijk revolutie
- Eind 15e eeuw
- Europa
- Oud wereldbeeld vervangen door nieuw wereldbeeld
Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Aarde_(planeet) 

Slide 23 - Slide

Wetenschappelijke revolutie
16e eeuw: Copernicus (aarde draait om de zon)
17e eeuw: Galilei (bewijzen dat de aarde om de zon draait)
                      Antonie van Leeuwenhoek (microscoop, bacteriën)
                      Christiaan Huygens (slingeruurwerk)
Uitnodiging  voor de Académie Royale des Sciences van Lodewijk XIV (de Zonnekoning)

Slide 24 - Slide

Slingeruurwerk
Christiaan Huygens

Slide 25 - Slide

Anthonie van Leeuwenhoek
  • De microscoop: Hiermee kun je rode bloedcellen en bacteriën zien (voor het eerst). 


Slide 26 - Slide

Slide 27 - Video

Wetenschap kost geld

  • Er is geld beschikbaar
  • De universiteit Leiden wordt opgericht
  • De lens wordt uitgevonden
  • Dit alles samen zorgt voor opbloei van de wetenschap.

Slide 28 - Slide

Antoni van
Leeuwenhoek

Slide 29 - Slide

Slide 30 - Video

Calvinistische invloed

Gereformeerden in Nederland laten de bijbel vertalen in het Nederlands.. Deze bijbel heet de Statenbijbel. 

De Nederlandse taal wordt beinvloed door de Statenbijbel. Zoals uitdrukking.



Slide 31 - Slide

h2 les 1
Religie en wetenschap
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
In de Republiek leefden mensen met verschillende geloven.

Calvinistische kerk - belangrijkste kerk, werd ook voorgetrokken. Zo betaalde de Staten-Generaal voor de kostbare maak van een nieuwe Bijbelvertaling, de Statenbijbel (1637).

Andere kerken moesten het zelf maar uitzoeken, het liefst binnenshuis.

In de praktijk accepteerden de meeste mensen dat hun buren een ander geloof hadden. Er was godsdienstige verdraagzaamheid.
Lezende oude vrouw, Gerard Dou, ca. 1631 - ca. 1632

Slide 32 - Slide

Verdraagzaamheid
- Protestantse (calvinisme) geloof belangrijkst in de Republiek

- Maar ook andere geloven werden geaccepteerd 

- Kunstenaars en geleerden profiteerden van deze verdraagzaamheid

Slide 33 - Slide

h2 les 1
Religie en wetenschap
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
Ook in de wetenschap viel de Republiek op. In de zeventiende eeuw was er een wetenschappelijke revolutie gaande.

Overal werden spannende wetenschappelijke ontdekkingen gedaan.

Rationalisme en empirisme

Slide 34 - Slide

Spinoza 
  • Door de wetenschap ging Spinoza twijfelen aan bestaan van God
  • Was niet de bedoeling
  • Zijn boek werd verboden 

Slide 35 - Slide

Slide 36 - Video

Slide 37 - Video

h2 les 1
Opdracht
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
1. Pak je schrift
2. Geef in eigen woorden antwoord op de leerdoelen van deze les.
3. Vergelijk jou antwoorden met degene die naast je zit.
4. Vul eventueel je antwoorden aan.

Huiswerk:
- Maak een samenvatting op basis van de leerdoelen m.b.v. je leerboek (blz.

Slide 38 - Slide

Waar was het nuttig voor?
Scheepsvaart
Medische kennis
Kanonskogels vuren
Biologie
Leegpompen meer

Slide 39 - Drag question

Aantekening

Slide 40 - Slide

Opdracht wetenschappelijke revolutie

Slide 41 - Slide