Uiteenzetting les 1: Uiteenzetting, Achtergrondartikel, Bouwplan

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Tekstdoelen en tekstsoorten

Tekstdoelen
en
tekstsoorten?

Tekstdoelen 

Elke tekst wordt geschreven met een bepaald doel --> de schrijver wil iets bereiken.

We onderscheiden vijf tekstdoelen:
1. Activeren

2. Amuseren

3. Informeren

4. Opiniëren

5. Overtuigen

Informeren

Informeren: de schrijver wil dat je iets te weten komt.
Denk aan een achtergrondartikel, een studieboek of een verslag. Bijvoorbeeld:

Tekstsoorten bij een informerende tekst

Achtergrondartikel, bijsluiter, column (soms), familiebericht, folder, gebruiksaanwijzing, handleiding, instructie, nieuwsbericht, notulen, rapport, recensie, recept, studieboek, uiteenzetting, verslag 

Aan het einde van deze les

... weet je hoe periode 3 eruit ziet.

... heb je jouw voorkennis over schrijfvaardigheid uit klas 1 opgehaald.

... weet je in grote lijnen hoe de schrijfopdracht van jaar 2 er uitziet.

... weet je wat de verschillen zijn tussen een uiteenzetting en een betoog.

Wat gaan we doen in periode 1?

Wat?                                                                                      telt ...x mee  

Schrijven (uiteenzetting)

          - Schrijven met bronnen-                             

Literaire mindmap 

           - Fictiebegrippen  op boek naar keuze)

Begrijpend lezen (langere teksten)  

           - Op Niveau Blok 1 t/m 5 -                

3x

1x

3x

Wat weet je over schrijven uit klas 1?
Welke begrippen ken je nog?

Schrijven in leerjaar 2

In een uiteenzetting geeft de schrijver uitleg over een onderwerp. De schrijver legt bijvoorbeeld uit hoe iets in elkaar zit, hoe iets werkt of hoe iets gebruikt moet worden. Bij het schrijven van een uiteenzetting geef je nooit je eigen mening.

Tekstsoort: uiteenzetting

Tekstdoel: Informeren

Achtergrondartikel (uiteenzetting)

Bij een achtergrondartikel is het niet de vraag: Wat is er gebeurd?

Maar: Hoe is het gebeurd? (Waarom? En wat zijn de gevolgen?)

Voorbeeld: Op Prinsjesdag wordt het financiële beleid van het kabinet voor het nieuwe jaar bekend gemaakt. (doel: informeren)

• In een nieuwsartikel (doel:informeren) hierover wordt beschreven wat er met Prinsjesdag bekend is gemaakt.
• In een achtergrondartikel (uiteenzetting, doel: informeren) hierover wordt beschreven hoe het kabinet tot deze keuzes is gekomen.

Het schrijfdoel van een uiteenzetting is:

1. Informeren
2. activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

In een uiteenzetting komt de mening van de schrijver duidelijk naar voren:

1. Waar
2. Niet waar

In een uiteenzetting komen nooit meningen van mensen voor:

1. Waar
2. Niet waar

Een belangrijk kenmerk van de uiteenzetting is dat deze altijd .... is

1. Interessant
2. Objectief
3. Subjectief
4. Overtuigend

Uiteenzetting

Betoog

Tekstdoel = informeren

Tekstdoel = overtuigen

In de inleiding wordt de mening van de schrijver duidelijk.

De tekst is subjectief.

De tekst is objectief.

In de kern staat de mening van de schrijver, met argumenten

In de kern staan feiten met uitleg.

Tekststructuur =
standpunt-argument

Tekststructuren kunnen zijn:
vraag – antwoord

verschijnsel – verklaring

probleem-oplossing

vroeger – nu (-toekomst)

In de inleiding wordt het onderwerp genoemd.

Uiteenzetting

• Tekstdoel = informeren
• Objectief
  
• In de kern staan feiten met uitleg.
• In de inleiding wordt het onderwerp genoemd.
• Tekststructuren kunnen zijn:
  vraag – antwoord
  verschijnsel – bespreking
  vroeger – nu
  oorzaak – gevolg
  
  
  

Betoog

• Tekstdoel = overtuigen
• Subjectief
• In de kern staat de mening van de schrijver, met argumenten
• In de inleiding wordt de mening van de schrijver duidelijk.
• Tekststructuur = standpunt-argument
  
  
  

Informeren of overtuigen?

Op de volgende slides staan korte omschrijvingen van situaties. Hieruit kun je het tekstdoel afleiden.

Geef per omschrijving aan welk tekstdoel de schrijver gebruikt.

Je leest een artikel in de schoolkrant van een medeleerling. Hij vindt dat het dragen van uniformen verplicht moeten worden op het ATC en geeft hier drie argumenten voor.

1. informeren
2. overtuigen

Je leest in de Quest een interessant artikel
over wat extreme kou doet met je lichaam.

1. informeren
2. overtuigen

Je vraagt aan een vriend of hij je kan uitleggen waarom je Fortnite niet meer kan downloaden in de appstore.

1. informeren
2. overtuigen

Je wilt graag meer zakgeld. Je bereidt jouw argumenten goed voor en vraagt tijdens het avondeten aan je ouders om een verhoging.

1. informeren
2. overtuigen

Uiteenzetting of betoog?

Op de volgende slides staan korte omschrijvingen van de inhoud van een tekst. Hieruit kun je de tekstsoort afleiden.

Geef per omschrijving aan van welke tekstsoort de schrijver waarschijnlijk gebruik heeft gemaakt.

Een natuurkundige legt in een jongerenblad uit hoe een regenboog ontstaat.

1. betoog
2. uiteenzetting

Tijdens de kerstdagen heeft een Amsterdamse journalist een week meegereisd met een familie op ski-vakantie. Voor de krantenlezer geeft hij zijn indrukken van een weekje skiën weer in een beschrijving van die week.

1. betoog
2. uiteenzetting

Een bezoeker van een dierentuin in Amsterdam legt in een ingezonden brief uit waarom hij het belachelijk vindt dat de dieren niet door bezoekers mogen worden gevoerd.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver vertelt in tekst A over de geschiedenis van het zorgstelsel in Nederland.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver waarschuwt artsen en zegt in tekst B van mening te zijn dat artsen helaas onvoldoende doorzien dat er grote beperkingen zijn in het zorgsysteem.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver wijst in tekst C op de verschillende mogelijkheden van alternatieve geneeswijzen.

1. betoog
2. uiteenzetting

Lesdoel behaald?
Ik weet wat de verschillen zijn tussen een uiteenzetting en een betoog.

1. Ja
2. Nee

Tot slot: Wat heb je deze les geleerd?

Einde van deze les

Klaar? Dan ga je lezen in je boek.