Uiteenzetting les 1: Uiteenzetting, Achtergrondartikel, Bouwplan

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Nederlands
Schrijven: Uiteenzetting
Les 1
Jaar 2
P1 2024-2025

Vooruitblik

...je weet wat we gaan doen in periode 1.

... heb je jouw voorkennis over schrijfvaardigheid uit lj 1 en 2 opgehaald.

...weet je wat de verschillen zijn tussen een uiteenzetting en een betoog.

Wat gaan we doen in periode 1?

Wat?                                                                         toets   

Schrijven (uiteenzetting)                               TW1

Fictie (verplicht handelingsdeel)                -

Wat weet je nog over schrijven?
Welke begrippen herinner jij je nog?

Wat hebben we eerder gedaan?

Jaar 1 - Sprookje 

Jaar 1 - Betoog 

Wat hebben we eerder gedaan?

Jaar 1 - Sprookje (tekstdoel: amuseren, tekstsoort: amuserende tekst.)

Jaar 1 - Betoog (tekstdoel: overtuigen, tekstsoort: betogende tekst. )

Schrijven in leerjaar 2

In een uiteenzetting geeft de schrijver uitleg over een onderwerp. Hij legt bijvoorbeeld uit hoe iets in elkaar zit, hoe iets werkt of hoe iets gebruikt moet worden. De schrijver geeft nooit zijn mening in een uiteenzetting.

Tekstsoort: uiteenzetting

Tekstdoel: Informeren

Achtergrondartikel (uiteenzetting)

Bij een achtergrondartikel is de vraag niet: Wat is er gebeurd?

Maar: Hoe is het gebeurd? (Waarom? En wat zijn de gevolgen?)

Voorbeeld: Op Prinsjesdag wordt het financiële beleid van het kabinet voor het nieuwe jaar bekend gemaakt. (doel: informeren)

In een nieuwsartikel (doel:informeren) hierover wordt beschreven wat er met Prinsjesdag bekend is gemaakt.

In een achtergrondartikel (uiteenzetting, doel: informeren) hierover wordt beschreven hoe het kabinet tot deze keuzes is gekomen.

Het schrijfdoel van een uiteenzetting is:

1. Informeren
2. activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Een belangrijk kenmerk van de uiteenzetting is dat deze altijd .... is

1. Interessant
2. Objectief
3. Subjectief
4. Overtuigend

Uiteenzetting

Betoog

Tekstdoel = informeren

Tekstdoel = informeren

In de inleiding wordt de mening van de schrijver duidelijk.

De tekst is subjectief.

De tekst is objectief.

In de kern staat de mening van de schrijver, met argumenten

In de kern staan feiten met uitleg.

Tekststructuur =
standpunt-argument

Tekststructuren kunnen zijn:
vraag – antwoord

verschijnsel – verklaring

probleem-oplossing

vroeger – nu (-toekomst)

In de inleiding wordt het onderwerp genoemd.

Uiteenzetting

• Tekstdoel = informeren
• Objectief
  
• In de kern staan feiten met uitleg
• In de inleiding wordt het onderwerp genoemd
• Tekststructuren kunnen zijn:
  vraag – antwoord
  verschijnsel – bespreking
  vroeger – nu
  oorzaak – gevolg
  
  
  

Betoog

• Tekstdoel = overtuigen
• Subjectief
• In de kern staat de mening van de schrijver, met argumenten
• In de inleiding wordt de mening van de schrijver duidelijk
• Tekststructuur = standpunt-argument
  
  
  

Informeren of overtuigen?

Op de volgende slides staan korte omschrijvingen van situaties. Hieruit kun je het tekstdoel afleiden.

Geef per omschrijving aan welk tekstdoel de schrijver gebruikt.

Je leest een artikel in de schoolkrant van een medeleerling.
Hij vindt dat het gebruik van een mobiele telefoon toegestaan moeten worden tijdens een les en geeft hier drie argumenten voor.

1. informeren
2. overtuigen

Je krijgt in je mail een bericht van MacDonald's met daarin een aanbieding voor twee McFlurry's voor de prijs van één

1. informeren
2. overtuigen

Je leest in de Quest een interessant artikel over hoe een vulkaanuitbarsting kan ontstaan.

1. informeren
2. overtuigen

Je vraagt aan een vriend of hij je kan uitleggen waarom je Fortnite niet meer kan downloaden in de appstore.

1. informeren
2. overtuigen

Je wil graag meer zakgeld. Je bereid je redenen voor je vraag goed voor en vraagt tijdens het avondeten aan je ouders om een verhoging.

1. informeren
2. overtuigen

Uiteenzetting of betoog?

Op de volgende slides staan korte omschrijvingen van de inhoud van een tekst. Hieruit kun je de tekstsoort afleiden.

Geef per omschrijving aan van welke tekstsoort de schrijver waarschijnlijk gebruik heeft gemaakt.

In opdracht van een bierproducent ontwerpt een reclamebureau een paginagrote advertentie voor een studentenblad om hun nieuwe biermerk te promoten.

1. betoog
2. uiteenzetting

Een natuurkundige legt in een jongerenblad uit hoe een regenboog ontstaat.

1. betoog
2. uiteenzetting

Tijdens de kerstdagen heeft een Amsterdamse journalist een week meegereisd met een familie op ski-vakantie. Voor de krantenlezer geeft hij zijn indrukken van een weekje skiën weer in een beschrijving van die week.

1. betoog
2. uiteenzetting

Een bezoeker van een dierentuin in Amsterdam legt in een ingezonden brief uit waarom hij het belachelijk vindt dat de dieren niet door bezoekers mogen worden gevoerd.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver vertelt in tekst A over het bestaan en de ontwikkelingen van het ruimteprogramma van NASA.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver waarschuwt artsen en zegt in tekst B van mening te zijn dat nogal wat artsen helaas onvoldoende doorzien dat er grote beperkingen zijn in het zorgsysteem.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver wijst in tekst C op de verschillende mogelijkheden van alternatieve geneeswijzen.

1. betoog
2. uiteenzetting

Lesdoel behaald?
Ik weet wat de verschillen zijn tussen een uiteenzetting en een betoog.

1. Ja
2. Nee

Tot slot: Wat heb je deze les geleerd?

Einde van deze les