Cursus taal § 3 - Taalverandering

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 1

WELKOM BIJ NEDERLANDS!

Klaarleggen:

- etui

- boek Nieuw Nederlands 

- laptop (log in op lessonup.app) 

Wat gaan we doen vandaag?

"Tijdens de les..."

Leerdoelen

Theorie 

Opdrachten maken

Afsluiten

leerdoelen

Uitleggen hoe onze taal (het Nederlands) verandert.

Benoemen op welke manieren nieuwe woorden ontstaan.

Uitleggen wat het woord 'taalverandering' betekent.

• Herhaling vorige les
• Taalverandering
  
• Uitleg 
• Opdrachten maken
• Klassikaal opdr. 5 maken
• Afsluiting

Wat is een streektaal?

1. De landstaal van een land
2. Een taal van een bepaalde streek, die afwijkt van de van de landstaal
3. Door de overheid officieel erkende taal
4. Het Nederlands dat als correct taalgebruik wordt gezien.

Wat het Standaardnederlands?

1. De landstaal van een land
2. Een taal van een bepaalde streek, die afwijkt van de van de landstaal
3. Door de overheid officieel erkende taal
4. Het Nederlands dat als correct taalgebruik wordt gezien.

Wat een rijkstaal

1. De landstaal van een land
2. Een taal van een bepaalde streek, die afwijkt van de van de landstaal
3. Door de overheid officieel erkende taal
4. Het Nederlands dat als correct taalgebruik wordt gezien.

Wat is het verschil tussen een rijkstaal en een streektaal (dialect)?

Is het Bildts een rijkstaal?

1. Ja
2. Nee

De Friese taal is volgens de overheid een ________

1. dialect
2. moedertaal
3. rijkstaal
4. streektaal

Waarom spreken Nederlands in Limburg anders dan hier in Friesland?

Zou het nieuws over 100 jaar zo gepresenteerd kunnen worden?

Denk na over je antwoord: je moet kunnen uitleggen waarom je dat denkt. 

Verandert de Nederlandse taal vaak? Wat denk jij?

1. De taal verandert vaak
2. De taal verandert nu al een tijdje niet meer
3. De taal verandert nooit

nos.nl

Begrippen
- Samen de tekst lezen op blz. 90 -

Leenwoord - woord dat is overgenomen uit een andere taal. 

Taalvernieuwing - het verschijnsel dat taal steeds verandert en dat er woorden bijkomen.

Straattaal - taal de afwijkt van de standaardtaal en vooral door jongeren op de straat wordt gesproken.

• Wat: Maak opdracht 1 blz. 90
• Hoe: alleen
• Hulp: tekstboek en mevrouw Najid
• Tijd: 5 min.
• Uitkomst: bespreken
• Klaar: lees opdrachten 2, 3, en 4 door. Hier kun je ook alvast aan beginnen.

• De wereld om ons heen blijft veranderen en dit geldt ook voor onze taal. Er sterven woorden af, maar er komen ook nieuwe woorden bij. Dit kan op twee manieren:
• Woorden die afkomstig zijn uit een ander taal noemen we leenwoorden. Wij lenen deze woorden, maar passen ze wel aan onze eigen spelling aan (baby'tje, computeren).
• We bedenken zelf nieuwe woorden. Dit gebeurt vaak als er iets in onze maatschappij verandert, denk maar aan de covid-tijd.

Taal verandert!

• We nemen een woord volledig over uit een andere taal: e-mail, sale, ambulance.
• Twee woorden worden samengevoegd tot één: toetsenbordterrorist, kaasschaaf, zonnepaneelschaamte.
• Een complete nieuwe vorm. Dit komt niet vaak voor: onesie.

Hoe ontstaan nieuwe woorden?

Dat betekent dat mensen de nieuwe woorden maar voor een korte periode gebruiken. Wordt het woord wel langer gebruikt? Dan komt het woord in het woordenboek. Denk maar eens aan de woorden die tijdens covid zijn ontstaan:

raamvisite, hoestschaamte. 

Nieuwe woorden komen en gaan

ivdnt.org

Ook jongerentaal levert nieuwe woorden op. Denk aan matties, rwina of herres. In jongerentaal ontstaan nieuwe woorden vaak door ontlening: woorden worden geleend uit Surinaams, Turks of Engels

Jongerentaal /

Straattaal 

Uitlegfilmpje! 

• Wat: Maak opdracht 2, 3 en 4 op blz. 91
• Hoe: alleen
• Hulp: tekstboek en mevrouw Najid
• Tijd: 10 min.
• Uitkomst: bespreken
• Klaar: Maak opdracht 3.

Welke Engelse woorden herkende
je in de songtekst?

Welk Nederlands woord hebben we voor 'hometown'?

Welk Nederlands woord hebben we voor 'sold out'?

Taal staat nooit stil. Noem één manier waarop onze taal kan veranderen.

Wat zijn leenwoorden?

1. Woorden die we tijdelijk lenen, maar ze komen niet in het woordenboek.
2. Woorden zie zijn overgenomen uit een ander tijdperk.
3. Woorden die zijn overgenomen uit een andere taal.
4. Woorden die door onderzoekers zijn bedacht.

Leg in eigen woorden uit
wat 'taalverandering' betekent.

Extra

Nederlands in de middeleeuwen