Les 4+5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Begrijpend lezen

Vandaag

• Strategieën voor woorden die je niet kent
• Kernzinnen formuleren 
• Signaalwoorden
• Zins- en alineaverbanden
• Verbindingsmanieren alinea's

Woordraadstrategieën

1. Zoek een synoniem --> gebruik de context
2. Omschrijving of definitie in de tekst zoeken
3. Voorbeelden in de tekst zoeken
4. Tegenstellingen zoeken
5. Woorddelen herkennen
6. Afbeeldingen in een tekst

Formuleren kernzinnen

Belangrijkste informatie uit de alinea.

Vaak eerste, tweede of laatste zin van de alinea.

Hoe formuleer je ze? --> letterlijk uit de tekst.

Vergeet hierbij niet de hoofdletter en de punt.

Opdracht kernzinnen

Wat is de kernzin uit deze alinea?

1 Veel Chinese rivieren zijn sterk vervuild met antibiotica. Vooral in het midden, oosten en zuidoosten van het land belanden grote hoeveelheden antibiotica in het rivierwater na uitscheiding ervan door mensen en dieren, blijkt uit onderzoek van het Guangzhou Instituut voor Geochemie.

1. Zin 1
2. Zin 2

2 De wetenschappers deden onderzoek naar 36 veelgebruikte antibiotica. In 2013 werden van deze middelen 92.700 ton aan mensen en dieren gegeven, ruim de helft van het totale aantal in China gebruikte antibiotica. Volgens de onderzoekers kwam 53.800 ton hiervan in rivieren terecht.

1. Zin 1
2. Zin 2
3. Zin 3

3 "De hoeveelheden antibiotica die we aantroffen waren het grootst in de rivieren in het noorden bij Peking en Tianjing, bij Shanghai aan de oostkust en in de provincie Guangzhou in het zuiden", zegt professor Ying Guang-Guo, een van de onderzoekers.

1. Er is geen kernzin
2. De hele alinea

4 Ying maakt zich grote zorgen. "In de rivieren zitten resistente bacteriën. Die laatste kunnen overgaan van de ene bacterie op de andere. Zo krijg je meer antibioticaresistentie in het milieu", zegt hij. "Het bacteriële ecosysteem verandert. En als wij water drinken, dan krijgen we die resistente bacteriën weer binnen. Misschien merk je daar niet onmiddellijk iets van, maar op langere termijn is dat slecht voor mensen." Bijkomend gevaar is dat het rivierwater wordt gebruikt om akkers te besproeien.

1. Zin 1
2. Zin 2
3. Zin 3
4. Laatste zin

5 Behalve campagnes om het verstandig gebruik van antibiotica te stimuleren, zijn er intussen ook maatregelen om het gebruik terug te dringen, vertelt professor Ying. "Grote ziekenhuizen mogen jaarlijks niet meer dan een bepaalde hoeveelheid antibiotica gebruiken. Dat begint te helpen, ze gebruiken nu minder dan voorheen."

1. Zin 1
2. Zin 2

6 Verder probeert de overheid het toedienen bij dieren van antibiotica als fluorchinolonen en colistine uit te bannen. Dat zijn middelen die belangrijk zijn voor de mens: zo worden fluorchinolonen in Nederlandse ziekenhuizen vaak gegeven. Bij vee is het gebruik ervan bijna verleden tijd.

1. Zin 1
2. Zin 2
3. Zin 3

7 Colistine is een oud antibioticum dat vanwege bijwerkingen in onbruik was geraakt. Tegenwoordig is het vaak het laatste redmiddel bij patiënten met infecties die veroorzaakt worden door bacteriën die resistent zijn voor alle andere antibiotica. In ziekenhuizen in bijvoorbeeld Griekenland en Italië wordt colistine steeds vaker ingezet. Daar is intussen ook resistentie tegen colistine niet ongewoon meer.

1. Zin 1
2. Zin 2
3. Zin 3
4. Laatste zin

8 Maar ook met de maatregelen die de Chinezen nu invoeren, is het probleem niet opgelost. Antibiotica zijn overal in China te koop, zonder doktersrecept. Die illegale handel bloeit. Boeren kopen ze voor hun beesten, maar ze worden ook massaal voor eigen gebruik gekocht door veel Chinezen.

1. Zin 1
2. Zin 2
3. Zin 3
4. Zin 4

Signaalwoorden

Zins- en alineaverbanden

Zinsverbanden: zinnen worden aan elkaar geplakt/gelinkt.

Voorbeeld: Kleine kriebelbeestjes komen al eeuwen op aarde voor. Zo houdt de kakkerlak het al meer dan tweehonderd jaar vol.

Zins- en alineaverbanden

Alineaverbanden: alinea´s vormen een verband met elkaar.

Dit gebeurt vaak met signaalwoorden.

Alineaverbanden

• Uitspraak - opsomming
• Uitspraak - tegenstelling
• Uitspraak - voorbeeld 
• Middel - doel
• Oorzaak - gevolg
• Uitspraak - vergelijking
• Uitspraak - reden

Opsomming

Na een uitspraak of bewering worden verschillende dingen achter elkaar genoemd.

Signaalwoorden: ook, verder, bovendien, nog, daarnaast, niet alleen...maar ook, ten eerste, ten tweede 

Tegenstelling

Na een uitspraak of bewering wordt meteen het tegenovergestelde beweerd.

Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds...anderzijds, daar staat tegenover

Voorbeeld

Een uitspraak of bewering wordt gevolgd door een of meer voorbeelden.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, als voorbeeld, zoals, zo

Opdracht

Maak opdracht 7.3, 7.4, 7.7, 7.12 (blok 3, blz. 159)

Verbindingsmanieren alinea's

In totaal vier verbindingsmanieren:

1. Gebruik van signaalwoorden
2. Door herhalingen
3. Door overgangszinnen met een verwijzing
4. Door aankondigende zinnen

Verbindingsmanieren kunnen ook gecombineerd te worden.

Herhalingen

Aan het begin van een nieuwe alinea worden woorden of groepen woorden uit de vorige alinea herhaald. 

Wel vaak in andere woorden

Overgangszinnen met een verwijzing

Overgangszinnen staan meestal aan het begin van een alinea. In een van de zinnen staat dan een verwijzing naar iets wat al eerder gezegd is. 

Vaak met verwijswoorden.

Aankondigende zinnen

Een aankondigende tekst staat meestal aan het eind van een alinea en vertelt wat je verderop in de tekst kunt verwachten.

Opdracht

Wat is de verbindingsmanier?

Laten we eens stuk voor stuk gaan bekijken wat de argumenten van de clubleiding nu echt waard zijn. Ten eerste het gebrek aan geld om nieuwe spelers te kunnen kopen. Als je naar de begroting kijkt, is er voldoende geld. Het wordt echter aan allerlei andere zaken uitgegeven.

1. Signaalwoord
2. Herhaling
3. Verwijzing
4. Aankondigende zin

In de laatste ijstijd was de Noordzee nog land. Je kon helemaal van Nederland naar Engeland lopen. Op die vlakte leefden allerlei dieren die nu zijn uitgestorven, zoals de wolharige mammoet, het reuze hert en de sabeltandtijger.
De botten hiervan komen nog steeds regelmatig naar boven in de netten van vissers. Hun sleepnetten schuren immers over de Noordzeebodem waar de overblijfselen van de prehistorische dieren liggen.

1. Signaalwoord
2. Herhaling
3. Verwijzing
4. Aankondigende zin

Voetballen en andere sportartikelen worden in derdewereldlanden vaak door kinderen gemaakt. De arbeidsomstandigheden zijn nogal eens slecht.

De voetbalbond FIFA vindt dat kinderarbeid niet kan en dat sportartikelen onder goede omstandigheden geproduceerd moeten worden.

1. Signaalwoord
2. Herhaling
3. Verwijzing
4. Aankondigende zin

Verder zijn hoge kosten van cartridges en printers ook een groot probleem. Soms kosten twee van zulke inktpatronen evenveel als de hele printer

1. Signaalwoord
2. Herhaling
3. Verwijzing
4. Aankondigende zin

Wat heb je tot nu toe geleerd?

Wat vind je moeilijk?

Wat vind je makkelijk?

Voor vrijdag

Oefentoets over de stof van vandaag

Zorg dus dat je de stof goed in je hoofd hebt zitten!