taboe en dood

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Doodzwijgen

In deze les zoeken we naar de oorzaken van het taboe van de dood en hoe dat misschien doorbroken kan worden.

taboe

Woord is opgepikt tijdens een ontdekkingsreis naar Polynesïe, begin 1900.

Het houdt een godsdienstig verbod in op bepaalde voorwerpen, handelingen en plaatsen. 

Moderne taboes

Incest

Mishandeling van gezinsleden

Bestelen van je werkgever

Huisdieren mishandelen

Ongewenst intimiteiten uitoefenen op het werk

Alcohol nodig hebben om je werk te kunnen doen

Overspel

Prostitueebezoek

Een geslachtsziekte hebben

geen kinderen kunnen krijgen.....

Waarom denk jij dat er taboes bestaan?

Vind je dat alle taboes doorbroken moeten worden?

Zo ja: Hoe dan?

De dood & taboe

De reden dat we niet over de dood en het levenseinde spreken is volgens een onderzoek:

Rituele leegte, medische zekerheid en burgerlijk fatsoen

1/3 is bang voor de dood, 70% heeft geen testament of wensen voor uitvaart vastgesteld.

Heeft de mens misschien instinctieve afkeer of zijn de heftige emoties een barrière?

Onderzoek Universiteit Utrecht

64 procent van ondervraagden geeft toe dat ze een gesprek over de dood liefst vermijden OF zo snel mogelijk afkappen. Daarnaast vindt slechts een kwart dat ze vaak genoeg hun eigen dood hebben besproken, van financiën en de uitvaart tot hun gevoelens

Wat wil je in die laatste fase?

Op zich is dat niet vreemd: de dood is geen vrolijk onderwerp. Maar ons onvermogen om over onze eigen dood te praten kan serieuze gevolgen hebben. Zoals bij ziekte te lang doorbehandeld worden omdat je de optie van palliatieve zorg en andere mogelijkheden – bijvoorbeeld helemaal stoppen met een behandeling – niet tijdig hebt verkend en besproken. Door op tijd je wensen en grenzen op een rijtje te zetten kun je beter richting geven aan je laatste levensfase en je dood. Ook wanneer je hier zelf niet meer goed toe in staat bent, doordat je bijvoorbeeld minder zelfredzaam wordt of alzheimer krijgt.

Wat vind jij belangrijk als je ziek wordt: zo veel mogelijk extra levensjaren of zo veel mogelijk goede levensjaren? Hoe wil je het liefst sterven? Wat betekent goede zorg voor jou en je naasten? Wat wil je nalaten? Als je zelf niet weet wat je ideeën en wensen zijn omtrent jouw dood, weten je naasten en zorgverleners ook niet wat ze moeten doen.

Op zich is dat niet vreemd: de dood is geen vrolijk onderwerp. 

Maar ons onvermogen om over onze eigen dood te praten kan serieuze gevolgen hebben. Zoals bij ziekte te lang doorbehandeld worden omdat je de optie van palliatieve zorg en andere mogelijkheden – bijvoorbeeld helemaal stoppen met een behandeling – niet tijdig hebt verkend en besproken. Door op tijd je wensen en grenzen op een rijtje te zetten kun je beter richting geven aan je laatste levensfase en je dood. Ook wanneer je hier zelf niet meer goed toe in staat bent, doordat je bijvoorbeeld minder zelfredzaam wordt of alzheimer krijgt.

Wat vind jij belangrijk als je ziek wordt: zo veel mogelijk extra levensjaren of zo veel mogelijk goede levensjaren? Hoe wil je het liefst sterven? Wat betekent goede zorg voor jou en je naasten? Wat wil je nalaten? Als je zelf niet weet wat je ideeën en wensen zijn omtrent jouw dood, weten je naasten en zorgverleners ook niet wat ze moeten doen.

BESLUIT:

De dood. 

Praat erover, niet eroverheen!

De dood is een onderdeel van ons leven. Toch praat ruim 1 op de 3 mensen nooit over de dood. Terwijl het juist waardevol is om samen bij de dood stil te staan, erover te praten en elkaar erbij te helpen. Het gesprek aangaan verbindt en verrijkt, geeft rust, helpt bij rouw en verbetert de kwaliteit van ons leven.

opdracht

Praat samen over dit filmpje.

• Wat vind je van dit idee van doodgaan? 
• Zou het dan minder 'eng 'worden?
  

Laatste adem

In deze les hebben we het over de laatste levensfase, sterfbed rituelen, het stervensproces en verschillende visies op 'de ziel'. 

Wat geloof of hoop jij? Wat denk je dat er na de dood is?

wat gebeurt er bij de laatste verzorging of 'het afleggen'?

1. Vóór het overlijden wast de stervende een laatste keer zijn gezicht en zet zijn bril af
2. Na het overlijden wordt het lichaam licht gewassen en mooi aangekleed, soms volgens religieuze voorschriften
3. Na het overlijden krijgt de dode make-up en een nieuw kapsel

Wat zijn de voornaamste doodsoorzaken in België?

1. Ouderdom en ziekten
2. Oorlog en terrorisme
3. Ongelukken, bijvoorbeeld in het verkeer

Leven mannen en vrouwen gemiddeld even lang?

1. Ja, gemiddeld worden ze even oud, en wel 75 jaar
2. Nee, mannen leven langer dan vrouwen. Jongens die in 2016 zijn geboren worden 96 jaar, meisjes 90
3. Nee, vrouwen leven gemiddeld iets langer dan mannen. Meisjes die in 2016 zijn geboren worden 83 jaar, jongens 80 jaar

Wat gebeurt er tijdens een (doden)wake?

1. Bij een wake lopen mensen een stille tocht ter herinnering
2. Bij een wake houdt een politieagent de wacht buiten het sterfhuis
3. Bij een wake houden familie, vrienden of buren de dode gezelschap. meestal de avond voorafgaand aan de uitvaart

Op welke plek gaan de meeste mensen dood?

1. In het ziekenhuis
2. Thuis
3. Verpleeghuis of hospice

Welke manieren van lijkbezorging kennen we in België?

1. Begraven
2. Begraven, cremeren én het lichaam ter beschikking stellen van de wetenschap
3. Cremeren

Wanneer iemand sterft, vindt de begrafenis zo snel mogelijk plaats, het liefst al binnen 24 uur. Bij welke religie is dat zo?

1. Het jodendom
2. De islam
3. Zowel joden als moslims willen zo snel mogelijk worden begraven. Dit heeft te maken met het warme klimaat van het Midden-Oosten

Hoeveel as blijft er over na de crematie?

1. De helft van het lichaamsgewicht
2. Een klein handje vol
3. Ongeveer 3 kilo, dat zijn 3 pakken suiker

Hoe lang duurt het om een volwassen persoon te cremeren?

1. 1,5 uur
2. 0,5 uur
3. Een halve dag

Het rouwproces. 

Een rouwproces bestaat uit 4 fases, die op willekeurige volgorde beleefd kunnen worden:

1. ontkenning: De persoon komt terug.

2. Boosheid: Waarom heeft hij/mij verlaten?

3. Verdriet/ depressie: Besef dat hij/zij niet meer terugkomt. 

4. Aanvaarding. Leren leven met het gemis.

meer weten: rouwkost

Maken

Maak voor jezelf opdracht 70, 71 en 72

sterfbedvisioenen/bijnadoodervaringen (BDE)

Weet jij wat dit zijn?

Bijna-doodervaring: neuroloog bracht eigen brein in schemerzone tussen leven en dood. “Tunnel met wit licht komt vaak voor”

Bijna-doodervaring: neuroloog bracht eigen brein in schemerzone tussen leven en dood. “Tunnel met wit licht komt vaak voor”

Zijn eigen moeder had een bijna-doodervaring toen ze hem op de wereld zette. Neuroloog Steven Laureys (55, ULiège) leek dan ook voorbestemd om onderzoek te doen naar dit mysterieuze fenomeen. Hij bestudeerde duizenden getuigenissen én bracht zijn eigen brein in de schemerzone tussen leven en dood, onder meer met paddo’s en een... wasmachine. “Wie het meemaakt, gooit zijn leven nadien vaak over een andere boeg. Je zou wensen dat onze politici een bijna-doodervaring beleven.” (Bron HLN)

Op YT vind je  een uitgebreid interview met hem

lees zijn boek: Bijna Dood - S. Laureys

beluister podcast Universiteit van Vlaanderen

Flatliners (een persoon wiens hartslag en ademhaling volledig zijn gestopt. Het is een medische term die vaak wordt gebruikt in de context van reanimatie en spoedeisende hulp) kunnen dus écht. Zou jij, zoals professor Laureys, de dood willen opzoeken om zo'n 'bijnadoodervaring' zelf te ervaren? Waarom wel/niet?

Het stervensproces

1. Klinisch dood: geen bloedsomloop/ hart is gestopt

2. biologische dood: na enkele minuten klinische dood.

3. hersendood: geen hersenfunctie en lichaamsfunctie wordt door machines overgenomen - in laatste geval géén BDE!

‘De dood is niet zo simpel als we vroeger dachten’

Iemand verliezen is misschien wel een van de zwaarste dingen die je kan meemaken. Iedereen gaat er anders mee om en het is natuurlijk ook geen vak dat je op school leert. Daarom de vraag: hoe ga ik om met de dood?

onderwijs.hetarchief.be

Wat vond jij van de mededeling van vriendin van Lenny: "ik stuur hem nog regelmatig berichtjes".

Wat kan er op een altaar staan op Dia de los muertes?

1. koekjes
2. drank
3. speelgoed
4. sigaretten

hulp bij rouw/verlies

https://door-leven.be/

https://www.saying-goodbye.be/

https://www.werkgroepverder.be/

https://www.ovk.be/

https://www.reveil.org/

Ziekenzalving

Een belangrijk ritueel in de Rooms- Katholieke kerk. Bij ernstige ziekte of als overlijden verwacht wordt.Wordt toegediend door een priester. 

Islam

De laatste woorden die een moslim(a) hoort is de geloofsbelijdenis: Er is geen andere God dan Allah en Mohammed is zijn boodschapper.

Maken

Maak opdracht 73 , blz 102