snelvaart: evolutie en verwantschap

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Marije H 12 snelvaart

12.1 selectie en evolutie

Evolutietheorie

• De evolutietheorie van Darwin is een theorie die zegt dat de aarde en haar bewoners voortdurend veranderen.

• Een ras is een groep individuen van dezelfde soort die er ongeveer hetzelfde uitzien.

Kunstmatige selectie

• Een fokker of kweker selecteert organismen met bepaalde eigenschappen. Deze kruist hij.

• Uit de nakomelingen kiest hij weer de beste.

• Dit proces heet veredelen of kunstmatige selectie.

Natuurlijke selectie

• Door een variatie in fenotype zijn er veel verschillende soorten slakken. Dit komt o.a. door erfelijke variatie.

• De organismen die goed zijn aangepast overleven en kunnen zich voortplanten. Dit noem je natuurlijke selectie.

Natuurlijke selectie

De evolutie theorie gaat uit van:

1.  Erfelijke variatie (verandering in genotype)

2.  Natuurlijke selectie

3.  Ontstaan van nieuwe soorten

1. erfelijke variatie

Wat is genotype en wat is fenotype?

1. erfelijke variatie

Wat is genotype en wat is fenotype?

Genotype = erfelijke informatie voor een eigenschap  (staat in de genen)

Fenotype = hoe een eigenschap eruit ziet

1. erfelijke variatie

ontstaat door:

- geslachtelijke voortplanting

1. erfelijke variatie

ontstaat door:

- geslachtelijke voortplanting

- mutatie (verandering van het DNA)

1. Erfelijke variatie

De verandering in genotype kan resulteren in verandering van fenotype

Voorbeeld van een mutatie is een  albino kangoeroe

2. Natuurlijke selectie

De organismen die het best aangepast zijn aan de omgeving, overleven en kunnen zich voortplanten.

Daardoor vermeerderen de voordelige eigenschappen.

3. Ontstaan van nieuwe soorten

Isolatie

Een nieuwe soort kan zich niet meer voortplanten met de oorspronkelijke soort

3. Ontstaan van nieuwe soorten -> Evolutie

Fenotype van groep slakken kan in korte tijd veranderen.

-> nog geen nieuwe soort.

Het ontstaan van een nieuwe soort kan miljoenen jaren duren.

Het langzaam ontstaan van de ene soort uit de andere soort heet evolutie.

3 voorwaarden voor evolutie

1. Er is variatie binnen een soort (fenotype) 
2. De variatie binnen een soort is erfelijk (genotype).
3. Er is (natuurlijke) selectie.

eventueel:  4. isolatie en nieuwe soortenvorming

11.5 verwantschap

De geschiedenis van het leven op aarde.

de aarde 

bestaat 

ongeveer 

4,6 miljard 

jaar

Geologische tijdschaal

Fossielen

- Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen, of afdrukken van organismen in gesteenten.

- Fossielen maken de evolutietheorie aannemelijk.

Ontstaan van fossielen

Geen complete fossielen gevonden

- Zachte delen vergaan > niet fossiliseren

- Veel meer schelpdieren (dan bv. Wormen)

Ontstaan van fossielen

Oudere gesteentelagen liggen dieper in de aardkorst

 Er wordt een reconstructie gemaakt: een voorstelling van hoe het was…

Verwantschap

De verwantschap tussen soorten laat je zien in een verwantschapsschema.

Het laat ook de gemeenschappelijke voorouders zien.

Verwantschap

• Hoe korter geleden er een gemeenschappelijke voorouder was, hoe meer overeenkomsten en verwantschap

Oftewel:

Meer verwantschap: meer overeenkomsten in het DNA

Minder verwantschap: minder overeenkomsten in het DNA

aan de slag 

• examenopdrachten: boek blz. 188-191
• 12.3 evolutie van ziekteverwekkers: zelfstandig bestuderen
• vanaf donderdag werken we met het boek: Samengevat