Verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Verwijswoorden

Verwijswoorden zijn woorden die verwijzen naar een ander woord, dat meestal eerder is genoemd. Dat is het antecedent. In de meeste gevallen is het cruciaal om het geslacht van het antecedent. Dan weet je of je een mannelijk, vrouwelijk of onzijdig verwijswoord moet gebruiken. 

Als een de-woord iets betekent wat je letterlijk kunt aanraken (‘stoffelijk zelfstandig naamwoord’), is het altijd mannelijk.

De kast, de auto, de muur.

Er zijn achtervoegsels van woorden die altijd vrouwelijk zijn: -heid, -nis, -ing, -st, -schap, -te, -de, -ie, -ij, -iek, -theek, -teit, -uur.

De vereniging heeft haar leden gevraagd te komen.

De mediatheek heeft haar boeken moeten verbranden van de dictator.

De vennootschap was ... geld kwijt.

1. zijn
2. haar

Onzijdige woorden (het-woorden): we gebruiken het mannelijke bezittelijk voornaamwoord ‘zijn’.

Tenzij het duidelijk is dat het om een vrouw/iets vrouwlijks gaat:

Elk gezin heeft zijn problemen.

Het meisje heeft haar problemen.

De boswachter was ... geld kwijt.

1. zijn
2. haar

Het fort was ... muur kwijt.

1. zijn
2. haar

Naar de-woorden verwijs je met ‘deze’ en ‘die', naar onzijdige woorden met ‘dit’ en ‘dat’.

Hij vindt die minister beter dan deze. Maar dit kabinet is ook beter dan dat vorige.

Bij onbepaald voornaamwoorden (men, iedereen, etc.) gebruik je mannelijke verwijswoorden.

- Iedereen heeft zijn tas vergeten. 

Het meisje was ... geld kwijt.

1. zijn
2. haar

Naar onbepaalde voornaamwoorden (alles, niets, iets, datgene, dat), een overtreffende trap of een voorafgaande zin verwijs je met het woord ‘wat’.

- Dat is alles wat ik zeg. 

- Het is het beste wat ik kan zeggen, wat toch nog best weinig is.

Naar bepaalde voornaamwoorden (de man die, het huis dat), verwijs je met het woord ‘die, deze of dat’.

Bij een betrekkelijk voornaamwoord dat verwijst naar een persoon gebruik je na een voorzetsel ‘wie’. Anders gebruik je ‘waar’.

- De jongen met wie ik vertrok, repareerde eerste de scooter waarmee we reden.

Bij een betrekkelijk voornaamwoord dat verwijst naar een persoon gebruik je na een voorzetsel ‘wie’. Anders gebruik je ‘waar’.

Ook: met wie, aan wie, aan diegene/degene, onder wie.

Bij een betrekkelijk voornaamwoord dat verwijst naar een dingen gebruik je na een voorzetsel ‘waar’. 

Dus: waarmee, waaraan, aan hetgene/datgene, waaronder.

Het meisje ... ik op school zat, is nu directeur.

1. waarmee
2. met wie
3. met die
4. met deze

Als het een lijdend voorwerp is: ‘hen’.

- Ik zie hen lopen.

Als het een meewerkend voorwerp is: ‘hun’.

- Ik geef hun een nieuw bureau.

Na een voorzetsel gebruik je ‘hen’ (tenzij ‘hun’ een bezittelijk voornaamwoord is).

- Ik logeer bij hen. Dan geef ik aan hen een bos bloemen.

Ik ga graag met ... op vakantie.

1. hun
2. hen

Ik geef het cadeau aan ... .

1. hun
2. hen

Ik geef mijn bal aan ... moeder.

1. hun
2. hen