Leesvaardigheid - les 2

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Leesvaardigheid - les 2 

Woordbetekenis, beeldspraak, tabellen en hoofdgedachte

Wat is je bijgebleven van vorige les?

Woordbetekenis achterhalen

Als je een tekst leest, kun je woorden tegenkomen die voor jou onbekend zijn. Een onbekend woord kan ervoor zorgen dat je een deel van een tekst niet begrijpt. Als dat zo is, moet je de betekenis van dat onbekende woord achterhalen. 

Welke tactieken zijn er om achter de betekenis van een (moeilijk) woord te komen?

Woordbetekenis achterhalen

Bepaal de betekenis op basis van (dat deel van) het woord.

Stel je kent het woord ‘non-profitorganisatie’ niet, maar je herkent de afzonderlijke delen van het woord wél. Het deel ‘non’ herken je als voorvoegsel dat aangeeft dat iets niet zo is. Het deel ‘profit’ herken je als het Engelse woord voor ‘winst’. Het woord ‘non-profitorganisatie’ betekent dus een organisatie die niet gericht is op winst maken.

Woordbetekenis achterhalen

Stel je kent het woord ‘gîte’ niet. Het woord zelf geeft geen aanwijzing voor de betekenis. De context geeft je wel een aanwijzing: in de volgende alinea wordt naar het woord ‘gîte’ verwezen met het woord ‘vakantiewoning’.

Woordbetekenis achterhalen

Als je er dan nog niet achter bent wat een woord betekent, kun je het altijd nog opzoeken. 

Dit heeft niet de voorkeur, omdat het veel tijd kost. 

Hoe zou je de betekenis van het dikgedrukte woord kunnen achterhalen?

1. Op basis van context
2. Op basis van (een deel van) het woord
3. Opzoeken

Hoe zou je de betekenis van het dikgedrukte woord kunnen achterhalen?

1. Op basis van context
2. Op basis van (een deel van) het woord
3. Opzoeken

Hoe zou je de betekenis van het dikgedrukte woord kunnen achterhalen?

1. Op basis van context
2. Op basis van (een deel van) het woord
3. Opzoeken

Beeldspraak begrijpen

Beeldspraak is taalgebruik dat je niet letterlijk moet nemen. Bij beeldspraak gebruikt een schrijver een beeld voor wat hij wil zeggen in plaats van letterlijk te zeggen wat hij bedoelt.

Memes maken hier uitstekend gebruik van...

Beeldspraak begrijpen

Er wordt niet letterlijk
bedoeld dat je kamer een
zwijnenstal is, alleen dat het
een rommeltje is. 

Beeldspraak begrijpen

Beeldspraak kan ervoor zorgen dat je een deel van een tekst niet begrijpt. Net als bij onbekende woorden kun je bij beeldspraak zelf de betekenis proberen te achterhalen. Dat doe je in de eerste plaats door te kijken of de context een aanwijzing voor de betekenis geeft. Verder kan de beeldspraak zelf aanwijzingen geven voor de betekenis.

Je weet niet wat ‘zoden aan de dijk zetten’ betekent. Twee zinnen erna staat dat het effect op het milieu waarschijnlijk klein is. Daaruit begrijp je dat de vraag is of de maatregel veel effect zal hebben. Dat is de betekenis van zoden aan de dijk zetten.

Beeldspraak begrijpen

Je weet niet wat ‘zoden aan de dijk zetten’ betekent. Twee zinnen erna staat dat het effect op het milieu waarschijnlijk klein is. Daaruit begrijp je dat de vraag is of de maatregel veel effect zal hebben. Dat is de betekenis van zoden aan de dijk zetten.

Beeldspraak begrijpen

Je weet niet wat ‘zoden aan de dijk zetten’ betekent. Twee zinnen erna staat dat het effect op het milieu waarschijnlijk klein is. Daaruit begrijp je dat de vraag is of de maatregel veel effect zal hebben. Dat is de betekenis van zoden aan de dijk zetten.

Beeldspraak begrijpen

Je weet niet wat ‘zoden aan de dijk zetten’ betekent. Twee zinnen erna staat dat het effect op het milieu waarschijnlijk klein is. Daaruit begrijp je dat de vraag is of de maatregel veel effect zal hebben. Dat is de betekenis van zoden aan de dijk zetten.

Tabellen aflezen

In een tabel staat informatie overzichtelijk weergegeven in rijen en kolommen. 

Als je een tabel wilt aflezen, lees je eerst de titel van de tabel, zodat je weet welke informatie in de tabel staat. Daarna ga je na welke informatie er in de linkerkolom en in de bovenste rij van de tabel staat. Vervolgens kun je de tabel aflezen en conclusies trekken op basis van de gegevens.

Tabellen en diagrammen

Grafieken en diagrammen

In een diagram worden aantallen of hoeveelheden weergegeven. Veelgebruikte diagrammen zijn het cirkeldiagram, het staafdiagram en het lijndiagram. 

Ook bij een diagram lees je eerst de titel. Daarna ga je na welke informatie in de legenda staat en bij een staafdiagram of een lijndiagram ga je na welke informatie er op de horizontale as en de verticale as staat.

Grafieken en diagrammen

Je leest het diagram af en ziet dat de lichtblauwe strook smaller wordt. Daaruit concludeer je dat het brommerbezit bij mensen van 16 tot 20 jaar is afgenomen. Je ziet ook dat alle andere stroken breder worden. Daaruit concludeer je dat bij alle andere leeftijdscategorieën het brommerbezit is toegenomen. Verder zie je dat het totaal aantal brommers in Nederland in 2015 op 1,1 miljoen uitkomt. Dat betekent dat er in 2015 1,1 miljoen bromfietsen waren in Nederland.

De hoofdgedachte

Als je een tekst hebt gelezen, kun je de hoofdgedachte van de tekst bepalen. De hoofdgedachte is het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt gezegd. Je gebruikt hiervoor een of enkele zinnen. 

Bij overtuigende teksten is het standpunt van de schrijver vaak de hoofdgedachte.

Oefenen

Ga naar studiemeter en maak taak 2. 

Lees de theorie goed door!