gotiek

• kunstgeschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

GOTIEK

handel- stedelijke omgeving- geld- christelijke kunst- niet religieuze kunst- grootse kathedralen

Suger ontwikkelde zijn architectuuropvatting vanuit de Griekse filosofie en Griekse cultuur. Hij ontwikkelde een theorie naar aanleiding van de theologie van Dionysius dat je van het aardse naar het hemelse kon overgaan. Zijn idee: door het materiële (de kerk) het immateriële (Gods koninkrijk) weerspiegelen.

goddelijk licht

horizontaal

vertikaal

bouwkunst

- alles wijst omhoog

-grondplan:kruis

-opengewerkt

-skeletbouw

-pinakels

-kruisribgewelf

-steunberen

-luchtbogen

-maaswerk

pinakel

luchtboog

steunbeer

grondplan kruis

maaswerk

-spitsbogen

-roset venster

-kruisrib gewelf

spitsboog

roset venster

kruisrib gewelf

water spuger

-waterspuger

de muur verliest dragende functie (glas-in-loodramen)

  Deze functie wordt in de gotische skeletbouw overgenomen door:      

      o ribben         

      o dragende pijlers          

      o luchtbogen en steunberen

beeldhouwkunst

heiligen, langgerekt, geometrische ornamenten, stijve plooien, gezichten anoniem 

 beelden staan bijna los van het gebouw, lijken met elkaar in gesprek, kleding valt soepel, menselijker, glimlach

schilderkunst

functie:

- licht binnen laten om hemelse sfeer op te roepen-decoratie- verhalen vertellen

altaarstukken

-symbolische -verhoudingen

stapeling

vroeg gotisch

olieverf

- eigeel als bindmiddel

-droogt snel

-doffe tint

-water oplosbaar

-olie als bindmiddel

-droogt langzaam( je kan lang veranderingen aanbrengen)

-dekkend en in doorschijnende lagen

-gedetailleerd werken

-kleurkracht, glans

vlaamse primitieven

De Vlaamse Primitieven plaatsten de religieuze voorstellingen in de dagelijkse wekelijkheid, Bijbelse taferelen verschenen in de leefomgeving van hun opdrachtgevers.

SYMBOLISCH

Profane kunst

 Een verfijnde olieverftechniek maakte het mogelijk om textiel, metaal en edelstenen zeer nauwkeurig weer te geven. 

Bekijk afbeelding 4.1. Zie vorige slide.

In 1140 introduceerde Suger spitsbogen in de kerkelijke architectuur. 

Zijn verandering betekende een revolutie in de bouwkunst van de middeleeuwen: het begin van de gotiek. Suger had voor de verandering een religieus en esthetisch motief.  

1. Leg uit hoe in de visie van Suger het goddelijke en de lichtheid van de kerk bij elkaar worden gebracht. 

2. Leg uit hoe het komt dat de muren van een gotische kathedraal geen dragende functie hebben en waarom dit ervoor zorgt dat er grote ramen in

gemaakt kunnen worden.

Bekijk de afbeeldingen op de volgende slide.

Als je romaans en gotisch beeldhouwwerk vergelijkt, dan zie je veranderingen in de vormgeving. 

5. Noem twee aspecten van die verandering.

Bekijk afbeelding 4.4. De sterke ruimtelijke effecten verhogen het realisme van het veelluik.
8. Noem twee middelen waarmee Van Eyck erin is geslaagd de tweede laag met De boodschap aan Maria een sterk ruimtelijk effect te geven.

Bekijk afbeelding 4.5. Het geopende veelluik is horizontaal in twee lagen verdeeld. Hoewel het onderste deel uit vijf aparte panelen bestaat, is daar een duidelijke eenheid aanwezig.8. Leg aan de hand van twee aspecten van de voorstelling uit hoe hier een eenheid wordt bereikt.

Bekijk afbeelding 4.8 en 4.9.

De vensters van middeleeuwse kerken werden voorzien van glas-in lood ramen.

16. Noem twee functies die glas-in-loodramen in de middeleeuwen hadden.
Laat de bescherming tegen weer en wind buiten beschouwing.

Op beide werken is de figuur van Judas goed te herkennen. Op afbeelding 4.7 geeft een zwarte figuur (een duivel) Judas een steuntje in de rug.
14. Noem twee aspecten waaraan je Judas herkent op afbeelding 4.6.

De Russisch-joodse kunstenaar Marc Chagall heeft verschillende
gebrandschilderde ramen gemaakt. 

18. In welk opzicht wijkt de vormgeving van Chagall (afb. 4.9) af van de
gotische traditie?

Bekijk afbeelding 4.10. Zoals op veel figuratieve schilderijen wordt de driedimensionale ruimte omgezet naar een beeld op een vlak.
19. Noem vier aspecten waardoor op afbeelding 4.10 diepte wordt gesuggereerd.

20.Noem twee aspecten van de vormgeving waardoor de schilderingen zo goed op elkaar aansluiten.