ondersteunen bij basiszorg en uiterlijke verzorging (IG)

• Gezondheidskunde
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Ondersteunen bij persoonlijke verzorging en uiterlijke verzorging

Wat is volgens jou zelfzorg?

Theorie

Zelfzorg is gericht op activiteiten die de cliënt zo veel mogelijk zelf verricht op het gebied van de persoonlijke verzorging. Naast lichamelijke verzorging en hygiëne gaat het ook om intimiteit, veiligheid en een gezonde leefstijl.

Theorie

Randvoorwaarden bij een activiteit:

veiligheid

structuur

flexibiliteit

hygiëne

ergonomie

Voorkennis 

Waar denk je aan bij “het wassen van de client”?

Denk aan:

• benodigdheden
• jouw (beroeps)houding
• aandachtspunten 
• observatiepunten

(Mogelijke) Werkvormen: 

via: padlet: https://padlet.com/j_ideler/mx7yflnl61psa9hw

Laat even weten, deel ik het met je

Of 

Hang een grote flap aan de muur en deel post-its uit. Laat student op elke post-it zijn naam zetten. Per onderwerp gebruikt student een andere post-it. (Dus 4 post-its aan student geven.) Student hangt zijn post-it onder het juiste punt.

Dit bespreken, dan heb je  de meeste theorie (slides) besproken. 
Studenten kunnen de slides zelfstandig doornemen.

Wel het wassen van de genitaliën bespreken!

theorie

Persoonlijke verzorging gaat over het ondersteunen of overnemen van zelfzorg bij mensen met een aandoening of beperking. 

Doel persoonlijke verzorging

Het doel van de persoonlijke verzorging is een bijdrage te leveren aan het optimaal functioneren van de mens, zowel  lichamelijk, sociaal als psychisch.

Kan student dit uitleggen?

pers. verzorging is alles wat je doet om jezelf schoon en verzorgd aan de buitenwereld te presenteren.
Men wil zich graag schoon, fris en zeker van zichzelf voelen.

Lichamelijk functioneren

Een goede hygiëne heeft een gunstige invloed op de gezondheid van het lichaam. Het helpt bij het goed functioneren van het lichaam. 

Sociaal functioneren

De zelfzorg kan van invloed zijn op de omgang met anderen. Iemand die fris ruikt zal door de meeste mensen positief gewaardeerd worden, maar een zwerver die zich wekenlang niet heeft gewassen, zal in een volle treincoupé geen geliefd gezelschap zijn.

Psychisch welbevinden

Na een wasbeurt voelen mensen zich ook vaak geestelijk opgeknapt. Zelfs aan zeer zieke mensen is te merken dat ze zich na een wasbeurt fitter voelen.

Zelfzorgtekorten

Jouw taken en acties sluiten precies aan bij de zelfzorgtekorten van de client. Belangrijk dat je de zorg coördineert en evalueert met anderen.

Oorzaken zelfzorgtekort:

Vaardigheidstekort

Motivatietekort

Kennistekort

Wat wordt hiermee bedoeld? 

Vaardigheidstekort: geheel of gedeeltelijke hulp nodig bij de verzorging (bijv. bij halfzijdige verlamming)

Kennistekort: zorgvrager weet niet hoe handeling moet

Motivatietekort:  zorgvrager ziet het nut er niet van in

 aandachtspunten voor jou als verzorgende 

• ga na of de hulp geheel of gedeeltelijk nodig is en ga na of de client begeleid moet worden naar volledige of gedeeltelijke zelfstandigheid;
• Voordat je begint met de dagelijkse wasbeurt, inventariseer je eerst de persoonlijke wensen van de zorgvrager over: wat voor huid heeft de zorgvrager; welke producten gebruikt hij/zij; temperatuur water
• Goed afdrogen van de huid met name in huidplooien om smetten (intertrigo) te voorkomen
• neem maatregelen om beschadiging of infectie bij de zorgvrager te voorkomen;
  
• observeer de client m.b.t. veranderingen in gedrag en gezondheid
• houd rekening met de hygiënische gewoonten van de zorgvrager. Factoren die hiermee samenhangen zijn o.a.: cultuur, beroep, klimaat, gezin 

Belangrijk!

•  houdt rekening met schaamtegevoelens (toon begrip hiervoor en maak het bespreekbaar); 
• laat de zorgvrager niet onnodig bloot liggen;
• denkt aan privacy; het is een intieme gebeurtenis
• pas het tempo aan aan dat van de zorgvrager
• heb oog voor de culturele achtergrond en andere bijzonderheden. (trauma)

Studenten moeten de informatie over smetten bestuderen

Uitgangspunten bij het wassen

Bij iedere wasbeurt gelden de volgende twee uitgangspunten:

• werk van boven naar beneden;
  
• werk van schoon naar vuil.

Denk je dat dit altijd mogelijk is ?

Soms is dit niet mogelijk, wees dan extra attent op de hygiëne, bijvoorbeeld door extra handdoeken en washandjes te gebruiken. 

Bijv. Niet mogelijk als iemand incontinent en bed bevuild is. Dan start je vaak eerst met het wassen van het onderlichaam en verschoon je het bed.

Obervatiepunten

• verbaal en non-verbaal gedrag van de zorgvrager;
  
• luister naar de client, wat zegt hij tussen de regels door??
• toestand van de huid, bijvoorbeeld allergieën, bultjes of ontstekingen;
  
• kleur van de huid, bijvoorbeeld bleek of juist rood, verkleuring naar geel of blauw, pigmentveranderingen;
  
• elasticiteit van de huid (turgor);
  
• algemene conditie, bijvoorbeeld beweeglijkheid,
  vermoeidheid en pijn

alles wat jij observeert is vaak gevoelige en vaak intieme informatie. Ga er professioneel mee om!

• De huid heeft een oppervlakte van gemiddeld anderhalf tot twee vierkante meter 
• weegt ongeveer vier kilo. 
  
• de dikte van de huid varieert van 0,1 mm tot meer dan vier mm
  
•  Je kunt je voorstellen dat er veel "mis" kan zijn met de huid,dus> OBSERVEREN

ADL

Een veel gebruikte afkorting in de zorg is ADL

Dit staat voor Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen

Geef voorbeelden op de volgende slide

geef voorbeelden van ADL

Wassen van de genitaliën

Bij de vrouw:

Geen zeep gebruiken bij wassen vulva

Wassen van boven naar beneden (Waarom)

Bij de man:

voorhuid naar achter trekken (niet bij phimosis) om eikel (glanspenis) te wassen en smegma te verwijderen, daarna huid weer terug

Was bilnaad, van het perineum naar rug !!!

Het gebruik van zeep hangt af van de persoonlijke gewoonten van de zorgvrager. Zeep kan irritatie veroorzaken en het ontstaan van witte vloed bevorderen. Zeep verstoort de zuurgraad van de vulva, waardoor infecties een kans krijgen. De zuurgraad van de vulva en vagina is een natuurlijke barrière tegen infecties.

smegma: witte, vettige huidsmeer, ,et evt. met spermaresten

Wassen op verschillende manieren

• Liggend / zittend op bed
  
• Aan de wastafel
• Onder de douche
  
• In bad
  

Leg uit waar je allemaal rekening mee houdt op de plaats waar je de zorgvrager  verzorgt.

Verzorgend wassen. Wat is dat?

(Filmpje van verzorgend wassen: www.zorgvoorbeter.nl/verzorgend-wassen)

Met of zonder handschoenen wassen?

Zie filmpjes op www.samenbeterthuis.nl -> verzorgen. Hier staan 3 filmpjes op van wassen van de zv

Verzorgend wassen = ofwel wassen met wasdoekjes

Verzorgend wassen, of wassen-zonder-water, wordt gedaan met geïmpregneerde washandjes of -doekjes. Deze manier van wassen is minder belastend voor cliënten, en ook beter voor de huid. Daarnaast heeft het ook voordelen voor zorgmedewerkers.

Wasdoekjes

In plaats van washandjes en water wordt er steeds meer gebruikgemaakt van wasdoekjes. Uit een onderzoek bleek dat het wassen zonder water van zorgvragers in ziekenhuizen en verpleeghuizen zo veel voordelen bood dat het gebruik van wasdoekjes waarschijnlijk flink stijgt in de toekomst.

Zo zou de fysieke belasting bij het gebruik van wasdoekjes tot wel 25% minder zijn dan bij een wasbeurt met een waskom. Daarnaast worden zorgvragers, tijdens de wasbeurt, minder belast. 

Vier vroegere handelingen (zeep aanbrengen, naspoelen, drogen, en insmeren met lotion) worden met de doekjes in één keer gedaan. Hierdoor duurt een wasbeurt geen 20 tot 25 minuten meer, maar nog slechts 12 tot 15 minuten. Daarnaast wordt door het gebruik van de wasdoekjes ook nog het risico op kruisbesmetting geminimaliseerd.

Handschoenen? Volgens WIP (Wereld Infectie Preventie) niet nodig, mits je niet in aanraking komt met lichaamsvochten.

Aan- en uitkleden van de zorgvrager

Regel aan- en uitkleden van een zorgvrager met een aangedane zijde

Bij het aankleden:

Eerst de aangedane arm en aangedane been aankleden.

Bij het uitkleden:

Eerst de gezonde arm of been uitkleden, daarna de aangedane kant.

Aandachtspunten bij aan- en uitkleden

• houd rekening met de wensen, gewoonten en gebruiken van de zorgvrager
• benader de client respectvol, let op privacy, schaamte-gevoelens en heb oog voor de culturele achtergrond zorgvrager
• stimuleer de client zichzelf aan te kleden. Adviseer over evt. hulpmiddelen
  
• pas het tempo aan aan de zorgvrager
• geef advies  aan de client over de juiste kledingkeuze passende bij hun aandoening of gezondheidstoestand

De kleding moet makkelijk aan te trekken zijn, bijvoorbeeld door een elastieken band, makkelijke sluitingen en rekbare stof.

De kleding moet makkelijk te wassen zijn 

De kleding moet veel vocht opnemen en warm of juist koel aanvoelen

Zorgvragers die veel transpireren, bijvoorbeeld omdat zij koorts hebben, kunnen het best kleding van natuurlijke stoffen (katoen, linnen) dragen. Natuurlijke stoffen nemen vocht op en geven koelte. Ze zijn ook makkelijk wasbaar.

Zorgvragers met besmettelijke aandoeningen of met minder weerstand tegen infecties, adviseer je katoen of linnen te dragen.
Katoen en linnen zijn op hoge temperaturen wasbaar, waardoor bacteriën gedood worden.

Een gemakkelijk zittende pyjama, soms met een vestje of trui erover, kun je adviseren aan bedlegerige zorgvragers. 

Kleding

Als verzorgende adviseer je soms de client hoe ze hun kleding kunnen aanpassen aan hun aandoening / gezondheidstoestand.

Wat voor kleding adviseer je een client die koorts heeft en veel transpireert? Waarom?

Wat voor kleding adviseer je een client die (veel) op bed ligt?  Waarom?

De kleding moet makkelijk aan te trekken zijn, bijvoorbeeld door een elastieken band, makkelijke sluitingen en rekbare stof.

De kleding moet makkelijk te wassen zijn 

De kleding moet veel vocht opnemen en warm of juist koel aanvoelen

Zorgvragers die veel transpireren, bijvoorbeeld omdat zij koorts hebben, kunnen het best kleding van natuurlijke stoffen (katoen, linnen) dragen. Natuurlijke stoffen nemen vocht op en geven koelte. Ze zijn ook makkelijk wasbaar.

Zorgvragers met besmettelijke aandoeningen of met mindere weerstand tegen infecties, adviseer je katoen of linnen te dragen.
Katoen en linnen zijn op hoge temperaturen wasbaar, waardoor worden bacteriën gedood .

Een gemakkelijk zittende pyjama, joggingsbroek met t-shirt soms met een vestje of trui erover, kun je adviseren aan bedlegerige zorgvragers. 

Opdracht 30 minuten

in groepjes van 3:

Werk je het volgende uit:

zoek van het je toegewezen onderwerp het volgende uit:

Hoe voer je deze handeling volgens de richtlijnen uit.

noem 5 algemene punten waar je op let

noem 5 gezondheids gerelateerde punten waar je op let

Wat zijn jouw taken als verzorgende bij deze handeling?

Maak hiervan een korte beschrijving op de computer zodat je deze met elkaar kunt delen.

Je geeft een terugkoppeling aan je medestudenten

onderwerpen

De verzorging van een gebitsprothese

De verzorging van het gebit/mond ( eigen tanden) 

De verzorging van nagels

De verzorging van ogen en oren.

De verzorging van de huid.

Intimiteit

Intimiteit en ongewenste

intimiteiten

Intimiteit, wat is dat voor jou?

confrontatie met je eigen waarden en normen

Als verzorgende is het goed om eens stil te staan bij de volgende vragen:

Wat betekent intimiteit voor mij?

Wat vind ik normaal en wat niet?

Waar leg ik de grens als zorgvragers mij aanraken?

Waar ligt voor jou de grens als zorgvragers jou aanraken?

Wanneer zou je in de zorg te maken kunnen krijgen met ongewenste intimiteiten?

Wat is voor jou ongewenst
gedrag
tijdens het verzorgen van
een cliënt

Intimiteit en seksualiteit horen bij het leven van ieder mens, dus ook bij ouderen die zorg ontvangen

1. juist
2. onjuist

Medicijnen hebben altijd een remende werking op seksuele behoeften bij ouderen

1. Juist
2. Onjuist

Wat kan een goede manier zijn om een gesprek over intimiteit en seksualiteit
te beginnen?

Heb je zelf in de zorg een situatie meegemaakt rondom intimiteit? Zo ja wat en hoe heb je gereageerd?