P1 - Week 3 en 4 - Docversie - Wassen en aan- en uitkleden van de zorgvrager

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoelen 

Aan het einde van dles

• Kan je minimaal 4 aandachtspunten benoemen bij het ondersteunen van een zorgvrager bij  het wassen van de zorgvrager
• Kan je 3 observatiepunten benoemen tijdens de persoonlijke verzorging.
  
• Kan je 4 aandachtspunten bij het wassen van de geslachtsorganen benoemen.
  
• kan je uitleggen waar je rekening mee houdt op welke plaats je de zorgvrager hygiënisch verzorgt.
  
• weet je wat de juiste volgorde van aan- en uitkleden van de zorgvrager is met een aangedane zijde en
• kan je uitleggen wat voor hem/haar geschikte kleding is bij zijn/haar gezondheidstoestand/ handicap

Voorkennis activeren

Waar denk je aan bij “het wassen van de zorgvrager”?

Denk aan:

• Wat heb je nodig?
• Hoe sta je bij je patiënt?
• Verpleegkundige aandachtspunten 
• Observatiepunten/ waar let je op?

(Mogelijke) Werkvormen: 

via: padlet: https://padlet.com/j_ideler/mx7yflnl61psa9hw

Laat even weten, deel ik het met je

Of 

Hang een grote flap aan de muur en deel post-its uit. Laat student op elke post-it zijn naam zetten. Per onderwerp gebruikt student een andere post-it. (Dus 4 post-its aan student geven.) Student hangt zijn post-it onder het juiste punt.

Dit bespreken, dan heb je  de meeste theorie (slides) besproken. 
Studenten kunnen de slides zelfstandig doornemen.

Wel het wassen van de genitaliën bespreken!

Doel persoonlijke verzorging

Het doel van de hygiënische verzorging is een bijdrage te leveren aan het optimaal functioneren van de mens, zowel  lichamelijk, sociaal als psychisch.

Wat bedoelen ze hiermee?

Kan student dit uitleggen?

pers. verzorging is alles wat je doet om jezelf schoon en verzorgd aan de buitenwereld te presenteren.
Men wil zich graag schoon, fris en zeker van zichzelf voelen.

Lichamelijk functioneren

Een goede hygiëne heeft een gunstige invloed op de gezondheid van het lichaam. Het helpt bij het goed functioneren van het lichaam. 

Sociaal functioneren

De zelfzorg kan van invloed zijn op de omgang met anderen. Iemand die fris ruikt zal door de meeste mensen positief gewaardeerd worden, maar een zwerver die zich wekenlang niet heeft gewassen, zal in een volle treincoupé geen geliefd gezelschap zijn.

Psychisch welbevinden

Na een wasbeurt voelen mensen zich ook vaak geestelijk opgeknapt. Zelfs aan zeer zieke mensen is te merken dat ze zich na een wasbeurt fitter voelen.

Zelfzorgtekorten

Jouw taken en acties sluiten precies aan bij de zelfzorgtekorten van de zorgvrager. Belangrijk dat je de zorg coördineert en evalueert met anderen.

Oorzaken zelfzorgtekort:

Vaardigheidstekort

Motivatietekort

Kennistekort

Wat willen bovenstaande punten zeggen?

Vaardigheidstekort: geheel of gedeeltelijke hulp nodig bij de verzorging (bijv. bij halfzijdige verlamming)

Kennistekort: zorgvrager weet niet hoe handeling moet

Motivatietekort:  zorgvrager ziet het nut er niet van in

Wat zijn verpleegkundige aandachtspunten?

Verpleegkundige aandachtspunten 

• Ga je na of de hulp geheel of gedeeltelijk nodig is en ga je na of de zv begeleid moet worden naar volledige of gedeeltelijke zelfstandigheid;
• Voordat je begint met de dagelijkse wasbeurt, inventariseer je eerst de persoonlijke wensen van de zorgvrager over: wat voor huid heeft de zorgvrager; welke producten gebruikt hij/zij; temperatuur water
  
• Goed afdrogen van de huid met name in huidplooien om smetten (intertrigo) te voorkomen
• Neem je maatregelen om beschadiging of infectie bij de zorgvrager te voorkomen;
  
• Observeer je de zorgvrager veranderingen in gedrag en gezondheid
• Houd je rekening met de hygiënische gewoonten van de zorgvrager. Factoren die hiermee samenhangen zijn o.a.: cultuur, beroep, klimaat, gezin 

Verpleegkundige aandachtspunten

• Je houdt rekening met schaamtegevoelens (toon begrip hiervoor en maak het bespreekbaar); 
• Je laat de zorgvrager niet onnodig bloot liggen;
• Je denkt aan privacy; het is een intieme gebeurtenis
• Je past het tempo aan aan dat van de zorgvrager
• Je hebt oog voor de culturele achtergrond

Studenten moeten de informatie over smetten bestuderen

Uitgangspunten bij het wassen

Bij iedere wasbeurt gelden de volgende twee uitgangspunten:

• werk van boven naar beneden;
  
• werk van schoon naar vuil.

Denk je dat dit altijd mogelijk is ?
Zo nee, wanneer niet?

Soms is dit niet mogelijk, wees dan extra attent op de hygiëne, bijvoorbeeld door extra handdoeken en washandjes te gebruiken. 

Bijv. Niet mogelijk als iemand incontinent en bed bevuild is. Dan start je vaak eerst met het wassen van het onderlichaam en verschoon je het bed.

Op welke observatiepunten let je?

Obervatiepunten

• Verbaal en non-verbaal gedrag van de zorgvrager;
  
• Luister naar de zorgvrager, wat zegt hij tussen de regels door??
• Toestand van de huid, bijvoorbeeld allergieën, bultjes of ontstekingen;
  
• Kleur van de huid, bijvoorbeeld bleek of juist rood, verkleuring naar geel of blauw, pigmentveranderingen;
  
• Elasticiteit van de huid (turgor);
  
• Algemene conditie, bijvoorbeeld beweeglijkheid,
  vermoeidheid en pijn

alles wat jij observeert is vaak gevoelige en vaak intieme informatie. Ga er professioneel mee om!

ADL

Een veel gebruikte afkorting in de zorg is ADL

Dit staat voor
  Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen

Noem enkele voorbeelden van ADL

Bijv:
eten, inclusief medicijnen innemen

drinken

in en uit bed komen, in stoelen gaan zitten en weer opstaan

bewegen, lopen

ontspanning

zinvolle activiteit (hobby, sport)

aan- en uitkleden

praten

gehoor

plassen

ontlasting

lichaamswarmte regelen (bv. kachel hoger/lager kunnen zetten, dunne of dikke kleding uitkiezen)

lichamelijke hygiëne

reizen

Wassen van de genitaliën

Bij de vrouw:

- Geen zeep gebruiken bij wassen vulva.

- Wassen van boven naar beneden.

Bij de man:

- Voorhuid naar achter trekken (niet bij phimosis) om eikel (glanspenis) te wassen en smegma te verwijderen, daarna huid weer terug. Anders krijg je een Spaanse kraag, zie volgende dia.

- Was bilnaad, van het perineum naar rug !!!

Het gebruik van zeep hangt af van de persoonlijke gewoonten van de zorgvrager. Zeep kan irritatie veroorzaken en het ontstaan van witte vloed bevorderen. Zeep verstoort de zuurgraad van de vulva, waardoor infecties een kans krijgen. De zuurgraad van de vulva en vagina is een natuurlijke barrière tegen infecties.

smegma: witte, vettige huidsmeer, ,et evt. met spermaresten

Spaanse kraag

Wees voorzichtig bij mannen met een vernauwing van de opening van de voorhuid (phimosis). Trek dan de voorhuid niet terug, want dit is erg pijnlijk en gevaarlijk. Wanneer je de voorhuid niet terug kunt schuiven, ontstaat er een Spaanse kraag.

Bij een Spaanse kraag blijft de voorhuid klem zitten achter de rand van de eikel. Dit komt meestal door een te nauwe voorhuid. Doordat de voorhuid klem zit kan uw voorhuid en eikel opzwellen. Het wordt Spaanse kraag genoemd. De penis lijkt dan namelijk een beetje op de brede ronde kragen die Spanjaarden in de zestiende eeuw droegen. 

Wassen op verschillende manieren

• Liggend / zittend op bed.
• Aan de wastafel.
• Onder de douche.
• In bad.

Leg uit waar je allemaal rekening mee houdt op de plaats waar je de zorgvrager  verzorgt.

Verzorgend wassen. Wat is dat?

(Bekijk: www.zorgvoorbeter.nl/verzorgend-wassen + filmpje)

Met of zonder handschoenen wassen?

Zie filmpjes op www.samenbeterthuis.nl -> verzorgen. Hier staan 3 filmpjes op van wassen van de zv

Verzorgend wassen = ofwel wassen met wasdoekjes

Verzorgend wassen, of wassen-zonder-water, wordt gedaan met geïmpregneerde washandjes of -doekjes. Deze manier van wassen is minder belastend voor cliënten, en ook beter voor de huid. Daarnaast heeft het ook voordelen voor zorgmedewerkers.

Wasdoekjes

In plaats van washandjes en water wordt er steeds meer gebruikgemaakt van wasdoekjes. Uit een onderzoek bleek dat het wassen zonder water van zorgvragers in ziekenhuizen en verpleeghuizen zo veel voordelen bood dat het gebruik van wasdoekjes waarschijnlijk flink stijgt in de toekomst.

Zo zou de fysieke belasting bij het gebruik van wasdoekjes tot wel 25% minder zijn dan bij een wasbeurt met een waskom. Daarnaast worden zorgvragers, tijdens de wasbeurt, minder belast. 

Vier vroegere handelingen (zeep aanbrengen, naspoelen, drogen, en insmeren met lotion) worden met de doekjes in één keer gedaan. Hierdoor duurt een wasbeurt geen 20 tot 25 minuten meer, maar nog slechts 12 tot 15 minuten. Daarnaast wordt door het gebruik van de wasdoekjes ook nog het risico op kruisbesmetting geminimaliseerd.

Handschoenen? Volgens WIP (Wereld Infectie Preventie) niet nodig, mits je niet in aanraking komt met lichaamsvochten.

Hulpmiddelen bij het wassen

Beugels en handsteunen

Anti slipmatten

Douchekruk, - stoel

Thermostatische kraan

Doel: veiligheid van de zorgvrager te vergroten

Aan- en uitkleden van de zorgvrager

Regel aan- en uitkleden van een zorgvrager met een aangedane zijde

Bij het aankleden:

Eerst de aangedane arm en aangedane been aankleden.

Bij het uitkleden:

Eerst de gezonde arm of been uitkleden, daarna de aangedane kant.

Aandachtspunten bij aan- en uitkleden

• Je houdt rekening met de wensen, gewoonten en gebruiken van de zorgvrager
  
• Je benadert de zorgvrager respectvol, je let op privacy, schaamte-gevoelens en je hebt oog voor de culturele achtergrond zorgvrager
• Je stimuleert de zorgvrager zichzelf aan te kleden. Adviseer over evt. hulpmiddelen
  
• je past het tempo aan aan de zorgvrager
• Je geeft advies  aan de zorgvrager over de juiste kledingkeuze passende bij hun handicap, gezondheidstoestand

De kleding moet makkelijk aan te trekken zijn, bijvoorbeeld door een elastieken band, makkelijke sluitingen en rekbare stof.

De kleding moet makkelijk te wassen zijn 

De kleding moet veel vocht opnemen en warm of juist koel aanvoelen

Zorgvragers die veel transpireren, bijvoorbeeld omdat zij koorts hebben, kunnen het best kleding van natuurlijke stoffen (katoen, linnen) dragen. Natuurlijke stoffen nemen vocht op en geven koelte. Ze zijn ook makkelijk wasbaar.

Zorgvragers met besmettelijke aandoeningen of met minder weerstand tegen infecties, adviseer je katoen of linnen te dragen.
Katoen en linnen zijn op hoge temperaturen wasbaar, waardoor bacteriën gedood worden.

Een gemakkelijk zittende pyjama, soms met een vestje of trui erover, kun je adviseren aan bedlegerige zorgvragers. 

Kleding

Als verpleegkundige heb je een adviserende rol. Je adviseert de zorgvrager hoe ze hun kleding kunnen aanpassen aan hun handicap / gezondheidstoestand.

Wat voor kleding adviseer je een zorgvrager die koorts heeft en veel transpireert? Waarom?
Wat voor kleding adviseer je een zorgvrager die op bed ligt?  Waarom?

De kleding moet makkelijk aan te trekken zijn, bijvoorbeeld door een elastieken band, makkelijke sluitingen en rekbare stof.

De kleding moet makkelijk te wassen zijn 

De kleding moet veel vocht opnemen en warm of juist koel aanvoelen

Zorgvragers die veel transpireren, bijvoorbeeld omdat zij koorts hebben, kunnen het best kleding van natuurlijke stoffen (katoen, linnen) dragen. Natuurlijke stoffen nemen vocht op en geven koelte. Ze zijn ook makkelijk wasbaar.

Zorgvragers met besmettelijke aandoeningen of met mindere weerstand tegen infecties, adviseer je katoen of linnen te dragen.
Katoen en linnen zijn op hoge temperaturen wasbaar, waardoor worden bacteriën gedood .

Een gemakkelijk zittende pyjama, joggingsbroek met t-shirt soms met een vestje of trui erover, kun je adviseren aan bedlegerige zorgvragers. 

Opdracht

Mijn Thiemen Meulenhoff: Persoonlijke basiszorg

Module 1: Ondersteunen bij de persoonlijke lichamelijke verzorging'

Maak de volgende opdrachten:

1. Hulp bieden bij de hygiënische verzorging: verwerkingsopdracht en begrijp je de theorie

2. Zelftoets: alleen vraag 4, 5 en 9