8.5 Rond je cellen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom V2A

• Doe je kauwgom in de prullenbak
• Eten en drinken in je tas
• Hang je jas over je stoel
• Doe je telefoon en oordopjes in je tas

• Pak je boek
• Pak een schrift
• Pak een pen

8.5 Rond je cellen

Wat stroomt er tussen je cellen?

Wat gaan we doen vandaag?

• Je leert hoe stoffen in en uit je cellen gaan
• Je leert hoe weefselvloeistof weer in je bloed komt
• Je leert wat je lymfevatenstelsel nog meer doet

Wat doet wat? 

• Slagaders: vervoeren O2 + glucose naar organen. Zij   vertakken zich in haarvaten.
• Haarvaten: rode bloedcellen geven O2 af aan het     bloedplasma. Glucose wordt in de haarvaten opgenomen in  de darmen.
• Aderen: vervoeren O2- arm bloed met afvalstoffen (voedingstoffen = glucose is inmiddels afgegeven). 

Elke cel heeft O2 en glucose nodig. Zou iedere cel letterlijk worden bereikt door een haarvat?

1. Ja
2. Nee

Niet iedere cel is dus verbonden met een haarvat. Toch krijgt iedere cel wel voedsel. Hoe dan? 

• De lage bloeddruk in de haarvaten perst bloedplasma + opgeloste stoffen (glucose + O2) uit de haarvaten.
• Bloedplasma komt tussen de cellen terecht.
• Vanaf nu heet het geen bloedplasma maar weefselvocht/vloeistof (WV).
• WV vloeit/sijpelt tussen alle cellen en bereikt alle cellen.
• Afgifte van meegenomen O2 aan de cellen + uitwisseling van   voedingsstoffen/afvalstoffen.
• Proces verbranding kan nu plaatsvinden in de cellen.
   Bron 2 blz. 64 KK!

Een gedeelte van het weefselvloeistof moet terug naar het bloed, anders word je bloed te dik.

Hoe komt het weefselvloeistof nu weer terug in het bloed?

Weefselvloeistof kan op 2 manieren weer terug:

1. Klein gedeelte v/h weefselvloeistof stroomt terug in het haarvat (wordt opgezogen door het haarvat). Het heet dan weer bloedplasma. Bron 4 blz. 65 KK!
   
   
2. Weefselvloeistof wat niet is opgenomen in het haarvat komt terecht in de lymfevaten. Het heet dan lymfe.

Lymfevaten

Kenmerken van lymfevaten:
- Ze hebben een doorlaatbare wand
- Bevatten kleppen (lymfe één kant op stromen).

2 soorten lymfevatensystemen:
- Oppervlakkige lymfevaten: afkomstig v/d huid en de spieren.
- Diepere lymfevaten: afkomstig v/d inwendige organen.

Lymfe(vloeistof) bevat:
- water met opgeloste stoffen / afvalstoffen zoals CO2.
- witte bloedcellen (vorm veranderen en door de wanden van haarvaten en lymfevaten heen).

Lymfevatenstelsel

• Lymfevatenstelsel =
  - lymfevaten
  - lymfeknopen
  - (rechterlymfestam en borstbuis)
  
  
• Lymfeknoop/klier: lymfevaten komen hier bij elkaar.
   Bron 3 blz. 65 KK!
  
  
• Lymfe uiteindelijk weer terug in het bloed d.m.v. de rechterlymfestam
   en de borstbuis die gekoppeld zitten aan de bovenste holle ader.

Lymfeknoop of klier:

• Lymfeknoop/klier
  – bevatten schotjes
  – vertragen lymfe
  – controle witte bloedcellen op ziekteverwekkers/
      schadelijke stoffen. 
• Grootste lymfeklier = milt
• Lymfoedeem = ophoping teveel lymfe.
  (zie foto rechts. Lymfevocht wordt dan niet goed afgevoerd)
  

Bron 5 blz. 66 KK

In bloedvaten

Tussen de cellen

In de lymfevaten

Bloedplasma

Lymfevloeistof

Weefselvloeistof

Wat bevindt zich op plaats P?

1. Bloed
2. Lymfe
3. Weefselvloeistof

Waar bevinden witte bloedcellen zich in het lichaam?

1. Alleen in bloed
2. Alleen in weefselvloeistof
3. In bloed en weefselvloeistof
4. In bloed, lymfe, weefselvloeistof

Lymfe ontstaat doordat bloedplasma eerst...?

1. Lymfe wordt en daarna weefselvloeistof
2. Weefselvloeistof wordt en daarna lymfe

Waaruit bestaat lymfe?

Wat is de functie van een lymfeknoop?

1. Lymfe verzamelen
2. Lymfe zuiveren
3. Lymfe afbreken
4. Lymfe opnemen

Volgende week

• Woensdag 24/3 SO hoofdstuk 8 in TestFox
• Neem je laptop mee!!
• Maak een samenvatting van de lesstof
• Voorbereiding op toets PTO3