HC16-VWO6-Koude Oorlog (III)

Het einde van de Koude Oorlog

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Lesdoel

Waardoor namen de spanningen tussen Oost en West af, 1963-1991?

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Detente

1963-1979: Na Cubacrisis (1962) periode van ontspanning tussen Oost en West (detente)

Toch geen sprake van echte ontspanning.

Slide 3 - Slide

Na de dood van Stalin in 1953 had Nikita Chroesjtsjov de macht in de SU overgenomen. Zoals je gelezen hebt in paragraaf 3 wilde hij een politiek van vreedzame co-existentie, oftewel op vreedzame wijze samenleven met de VS. Dit werkte enigszins, maar het boek noemt ook drie gebeurtenissen die deze politiek danig onder druk zette.

Allereerst de Hongaarse Opstand in 1956 waarbij door het ingrijpen van de SU meer dan 2000 Hongaren omkwamen. Een van de gevolgen was de bestorming van Felix Meritis (het hoofdkantoor van de communistische partij in Amsterdam). Dit is ook een verplicht voorbeeld (zie blz 99)

De tweede gebeurtenis die voor spanning zorgde was de bouw van de Berlijnse Muur in 1961.

De derde grote gebeurtenis is zoals in het vorige hoorcollege al verteld werd, de Cubacrisis.

De Cubacrisis kun je wel zien als de climax van alle spanningen in die tijd. Men realiseerde zich meer dan ooit dat de wereld op het nippertje ontsnapt was aan een verschrikkelijke kernoorlog.

Het gevolg was dat er een periode van ontspanning ontstond, ook wel detente (spreek je uit als: deetante) genoemd. Maar van echte ontspanning was nu ook weer geen sprake…

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Brezjnevdoctrine

Praagse Lente (1968)

o.l.v. Alexander Dubcek

Reactie Sovjet-Unie (SU): Brezjnevdoctrine.

Gevolg: SU e.a. vallen Tsjechoslowakije binnen

Slide 4 - Slide

In die periode vaardigde de opvolger van Chroesjtsjov, Leonid Brezjnev zijn Brezjnevdoctrine uit. Dit betekende dat de SU gemachtigd was om in te grijpen in andere socialistische landen als de situatie daar om vroeg.

Deze doctrine ontstond na de vreedzame revolutie in Tsjecho-Slowakije in 1968 die door de SU werd neergeslagen. De SU wilde door deze doctrine hun inval in Tsjecho-Slowakije dus rechtvaardigen.

De Brezjnevdoctrine laat dus eigenlijk zien dat landen in het Oostblok in feite ondergeschikt waren aan de SU. De landen konden dus niet ongestraft het Warschaupact verlaten. Pas in 1988 werd de Brezjnevdoctrine door de toenmalige leider van de SU, Gorbatsjov afgeschaft.

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

SALT I- akkoord

Salt I (1969-1972): gesprekken over vermindering kernwapens

want angst voor MAD (mutual assured destruction).

Voor velen ging deze ontwapening niet ver genoeg.

Gevolg: massale protesten.

Slide 5 - Slide

Tijdens de detente werd er ook gesproken ook kernwapenvermindering. Het SALT-I akkoord (verplicht voorbeeld) was al een grote stap, maar voor de publieke opinie was dit niet voldoende. Daardoor ontstonden er massale protesten in het Westen . ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Demonstraties

1981- demonstraties tegen kernwapens in A'dam vv

vanwege het dubbelbesluit van de NAVO.

Slide 6 - Slide

Wat was dat dubbelbesluit van de NAVO nu precies? De SU had kernraketten laten plaatsen, gericht op West-Europa. De NAVO vond dit helemaal niks en reageerde met het ‘dubbelbesluit’. Het woord ‘dubbel’ impliceert dat dit besluit tweeledig was. De Amerikanen besloten 572 kernraketten te plaatsen in West-Europa, maar besloten tegelijkertijd met de SU te onderhandelen over vermindering van kernwapens. Omdat de VS ook van plan was een deel van die raketten in Nederland te plaatsen ontstond er een enorme discussie in ons land tussen voor- en tegenstanders. De tegenstanders (de vredesbeweging) organiseerden de tot dan toe grootste demonstratie tegen deze plannen. Ruim 400.000 mensen protesteerden in Amsterdam op 21 november 1981. Dit is ook een verplicht voorbeeld...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

SDI-project

Begin jaren '80 toename spanning tussen VS en SU.

Waardoor: SDI-project van de VS.

Gevolg: SU vrijwel bankroet door geldverslindende wapenwedloop.

Slide 7 - Slide

De toenmalige president van de VS, Ronald Reagan kondigde in 1983 aan dat de VS een raketschild in de ruimte wilden bouwen. Tot dan toe verzamelden de VS en de SU alleen maar offensief materieel. Er was sprake van een balance of terror. De overtuiging was dat men het wel uit het hoofd zou laten om de ander aan te vallen omdat dit zou leiden tot de volledige vernietiging van beide landen en de landen eromheen (MAD)

Nu ineens kwam Reagan met een defensief wapen (SDI-project) op het toneel en dit zorgde voor veel spanning, met name in het Oostblok. De SU wilde ook zo’n raketschild, maar de economie draaide zo slecht, dat het geld ontbrak om ook zoiets op te kunnen zetten.

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Michael Gorbatsjov

1985: Gorbatsjov nieuwe leider SU

Zijn doel: de SU hervormen om de achterstand op het westen in te halen

Slide 8 - Slide

Gorbatsjov wilde de SU hervormen omdat het land steeds verder achterliep op het Westen. Door economische problemen konden ze de wapenwedloop met de VS niet volhouden. De planeconomie werkte niet goed, er was machtsmisbruik en corruptie. De productie van de industrie en de landbouw was veel te laag. Gorbatsjov kwam met plannen om de stagnerende economie te stimuleren en het communisme te hervormen....................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Hervormingen

Hervorming door:

glasnost ( persoonlijke vrijheid en openheid)

en

perestrojka (economische verandering, meer marktwerking)

Slide 9 - Slide

De SU stond op instorten. Om het communisme overeind te houden besloot de nieuwe leider van de SU, Gorbatsjov in 1985 om ingrijpende maatregelen door te voeren.

De belangrijkste maatregelen waren:

1. Glasnost (meer persoonlijke- en persvrijheid en openheid van zaken vanuit de communistische partij) en perestrojka (economische veranderingen, meer marktwerking)

2. Betere relatie met het Westen realiseren om de geldverslindende wapenwedloop te beëindigen.

3. Einde maken aan de gewelddadige overheersing van het Oostblok.

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Gevolgen

Gevolg van nieuwe politiek: verslechtering van de economie. Grote kritiek op beleid van Gorbatsjov.

Positief: hij zorgde voor een veel betere relatie met de VS.

Slide 10 - Slide

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Onrust in Oost-Europa

Gorbatsjov nam afstand van Brezjnevdoctrine en haalde de Sovjettroepen uit Oost-Europa.

Gevolg: grote demonstraties
voor democratie in Oost-Europa.

Slide 11 - Slide

Het besluit de Russische troepen terug te trekken uit de satellietstaten zorgde voor grote demonstraties in Oost-Europa. De burgers grepen hun kans om te demonstreren voor democratie en merkten dat de Russen niet ingrepen. In Polen kwamen vrije verkiezingen en in Hongarije werden in 1989 grensversperringen doorgeknipt. Tienduizenden mensen vluchtten naar het Westen. ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

De val van de Muur

In de DDR massale

demonstraties.

Val van de Berlijnse Muur

(november 1989)

Slide 12 - Slide

In de DDR gingen meer dan een miljoen mensen de straat op om te demonstreren voor vrije verkiezingen en de vrijheid om te reizen. De DDR-regering wilde eerst niet toegeven, maar er was geen redden meer aan. Op 9 november 1989 werd de Berlijnse Muur opengesteld en meteen daarna begonnen de burgers de zo gehate muur te slopen....................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Het einde van het communisme

Overal werden communistische

leiders in Oost-Europa afgezet.

Voormalige Sovjetrepublieken

verklaarden zich onafhankelijk.

1991: de SU werd opgeheven.
De Koude Oorlog was voorbij.

Slide 13 - Slide

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ossi's en wessi's

Vele Oost-Duitsers vertrokken naar

het Westen.

Gevolg: economische

ontwrichting.

Oplossing:

Eenwording van Duitsland (1990)

Slide 14 - Slide

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Filmpjes Koude Oorlog

de Praagse Lente vv

https://schooltv.nl/video/dossier-geschiedenis-de-praagse-lentede-koude-oorlog/playlist/213/

Algemeen overzicht Koude Oorlog

https://schooltv.nl/video/histoclips-berlijn-en-de-koude-oorlog/#q=

Slide 15 - Slide

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

HC16-VWO6-Koude Oorlog (III)

Items in this lesson

Slide 1 - Slide

Slide 2 - Slide

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Slide

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Slide

Slide 7 - Slide

Slide 8 - Slide

Slide 9 - Slide

Slide 10 - Slide

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Slide

Slide 15 - Slide

More lessons like this

HC16-VWO6-Koude Oorlog (III)

VWO 5 hoofdstuk 9 - paragraaf 6

Einde Koude Oorlog

par 4 Het einde van de Koude Oorlog

Afnemende spanningen

4.4 Het IJzeren Gordijn gaat open

speerpunten SE 3

Herhaling HC Koude Oorlog + tijdvak 10