Herhaling leerjaar 2hv

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom 3G! 

Ga lekker zitten volgens de plattegrond. 

Leg het volgende vast op tafel:

• Nieuw Nederlands + schrift
• agenda

Welkom 3G! 

Ga lekker zitten volgens de plattegrond. 

Leg het volgende vast op tafel:

• Nieuw Nederlands + schrift
• agenda

Deze les

Spelling: Herhaling leerjaar 2hv

Aan het eind van de les:

• weet je hoe je leestekens, leenwoorden, koppelteken, weglatingsstreepje, tussenletters in samenstelling moet gebruiken;
• weet je wanneer je woorden aan elkaar schrijft of los.

Spelling HV2

P1: Herhaling leerjaar 1hv

P2: Leestekens

P3: Leenwoorden
P4: Koppelteken en weglatingsstreepje 

P5: Tussenletters in samenstellingen

P6: Aan elkaar of los?

Spelling HV2

P1: Herhaling leerjaar 1hv

P2: Leestekens

P3: Leenwoorden
P4: Koppelteken en weglatingsstreepje 

P5: Tussenletters in samenstellingen

P6: Aan elkaar of los?

Noteer in je schrift in steekwoorden wat je nog weet over deze onderwerpen.

Spelling HV2

P1: Herhaling leerjaar 1hv

P2: Leestekens

P3: Leenwoorden
P4: Koppelteken en weglatingsstreepje 

P5: Tussenletters in samenstellingen

P6: Aan elkaar of los?

Bespreek je antwoorden met een klasgenoot. Vul eventueel aan.

Wat weten we samen nog?

P2 - Leestekens

Leestekens

Je gebruikt een punt:

• aan het einde van een zin;
• na een afkorting.

Je gebruikt een vraagteken aan het einde van een vraagzin.

Je gebruikt een uitroepteken na een uitroep of bevel. 

Leestekens

Je gebruikt een komma:

- wanneer je twee zinnen samenvoegt tot een nieuwe (langere) zin. Die komma staat dan: 

• tussen twee persoonsvormen;
• voor voegwoorden als maar, nadat, omdat, terwijl, want
• voor en na een deel van een zin dat niet zelfstandig kan staan

- tussen delen van een opsomming (niet voor en).

Leestekens

Je gebruikt een dubbele punt om aan te geven dat er een opsomming, citaat of een verklaring/reden volgt.

Je gebruikt aanhalingstekens bij directe rede of citaten.

Let op: bij indirecte rede geen aanhalingstekens.

De buurman zei: 'Eet je vanavond mee?'

De buurman vroeg of ik vanavond mee at. 

P3 - Leenwoorden

Leenwoorden

Leenwoorden zijn vanuit andere talen in het Nederlands terechtgekomen.  De meeste woorden die we overnemen uit andere talen, worden na een tijdje aangepast aan het Nederlandse spellingsysteem.

sport (goal)                                      verkeer (airbag)

eten (café)                                        computers (printen)

uiterlijk (schmink)

Engelse leenwoorden

• Een samenstelling van Engelse woorden schrijf je in het Nederlands als één woord: latenightshow, voicemail.
• Als het rechterdeel van de samenstelling een Engels voorzetsel is, plaats je een koppelteken: time-out, back-up
• Als de combinatie wordt gezien als een woordgroep, schrijf je de delen los: second opinion, low budget
  

Franse leenwoorden

Veel Franse woorden schrijf je in het Nederlands zonder accenttekens: compote, hotel, ragout.

In sommige Franse woorden schrijf je accenten op een klinker:

• accent aigu (logé)
  
• accent grave (crèche)
  
• accent circonflexe (crêpe)

P4 - Koppelteken en weglatingsstreepje

Weglatingsstreepje

• Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.
  
• Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair.

De onderstreepte woorden zijn samengestelde woorden.

Soms kun je een deel vervangen door een weglatingsstreepje. In dit geval 'avond' en 'vakanties'.

Weglatingsstreepje

Dan krijg je:

• Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.
  

             Dinsdag- en woensdagavond ga ik sporten

• Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair.
  

             Fiets-, werk- en taalvakanties zijn best populair

Let op: gebruik geen weglatingsstreepje als je een heel woord weglaat: blauwe sokken en rode sokken: blauwe en rode sokken. 

Koppelteken

Je kunt een koppelteken in meerdere situaties gebruiken:

• in samenkoppelingen, die anders onoverzichtelijk worden
  

Jip-en-Janneketaal, half-om-halfgehakt

• om leesfouten te vermijden bij 'botsende' klinkers
  

zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen (maar wel: politieagent)

• bij letters, cijfers en andere tekens, afkortingen en St. of Sint
  

$-teken, vmbo-leerling, 70-jarige, tbs-kliniek

• in aardrijkskundige namen of woorden die daarvan afgeleid zijn
  

Noord-Brabant, Zuid-Italië

Koppelteken

• in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, bijna-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling, niet-, non, oud- : 

non-actief, oud-werknemer

• als het tweede deel van de samenstelling een hoofdletter heeft

anti-Europees, pro-Amerikaans

• in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden (het ene woord is niet belangrijker dan het andere): 

hotel-restaurant, paars-groen

P5 - Tussenletters in samenstellingen

Tussenletters in samenstellingen

Een samenstelling = twee of meer losse woorden aan elkaar plakken:
stoel + poot = stoelpoot                       

tafel + kleed = tafelkleed

voet + bal + veld = voetbalveld

Soms moet je tussen die twee (of drie) woorden tussenletters toevoegen:         -(e)n-, -e- of -s-. 

Wanneer schrijf je een tussen -s?

• Je schrijft een tussen -s in een samenstelling als je die hoort:

jongensboek / stationsrestauratie

• Als je het niet kunt horen, omdat bijvoorbeeld het tweede woord met een s-klank begint, dan vul je een ander tweede woord in om te checken of er een 's' moet worden toegevoegd:

bedrijf + chef : bedrijf + kat  > bedrijfskat, dus bedrijfschef

station + straat  : station + kat > stationskat, dus stationsstraat

Wanneer gebruik je -en-?

Als het eerste deel van de samenstelling 

• een zelfstandig naamwoord is
• én alleen een meervoud op -n of -en heeft. 

VB: 

eik + boom = eikenboom (twee eiken)

blinde + school = blindenschool (twee blinden)

kat + bak = kattenbak (twee katten)

Wanneer gebruik je -e-?

Je schrijft geen -en-, maar een -e- in de volgende gevallen:

• Het eerste deel heeft geen meervoud: tarwebrood (1 tarwe, twee?....), benzinegeur
• Het eerste deel verwijst naar iets waarvan er maar één is:  Koninginnedag, maneschijn.
• Het eerste deel heeft een meervoud op -s: aspergesoep (asperge - asperges),
• Het eerste deel heeft een meervoud op -s én -en-: ziektekiem (ziektes/ziekten), groenteboer (groenten/groentes)
• Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: blindedarm, knarsetanden
• Het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord: goed - beregoed, vol - boordevol.

P6 - Aan elkaar of los?

P6 - Aan elkaar of los

Samenstellingen worden in het Nederlands aan elkaar geschreven: schouder + tas = schoudertas

 De volgende woorden schrijf je aan elkaar:

• samenstellingen van twee woorden of meer: huissleutel, lagelonenlanden
  
• woorden die gemaakt zijn van er, hier, daar, waar + voorzetsel: daarna, ervoor, hierover, waarom
  

P6 - Aan elkaar of los

• getallen met honderd en duizend: vijftienduizend
• veel samengestelde werkwoorden: kapotmaken, pianospelen, thuiskomen, theezetten
  
• veel samengestelde bijvoeglijke naamwoorden met een deelwoord als tweede deel: dichtbevolkt, hooggelegen, pasgetrouwd, veelzeggend

Kijk bij twijfel in een (online) woordenboek > woordenlijst.org

Aan de slag!

Opdracht 1 t/m 6 

Cursus 7 - Spelling - P1 Herhaling leerjaar 2hv

De eerste tien minuten werk je zelfstandig in stilte. Daarna mag je zachtjes overleggen met degene naast je.

Klaar?

• werk verder aan de handleiding 
  

Huiswerk H3G

Woensdag 18 september:

• Nieuw Nederlands + schrift
• leesboek mee
• C7, P1: opdr. 1 t/m 6

Donderdag 26 september:

Handleiding af (Magister)