Werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Welkom

Spelling

Werkwoorden

Nederlands

Lesprogramma

1. Lesstart met oefening
2. Herhaling werkwoordspelling

Leerdoelen

Aan het eind van deze les zijn de volgende doelen behaald:

• Je kent de verschillende werkwoordsvormen en kunt vaststellen welke vorm een werkwoord heeft.

• Je kent de regels voor het schrijven van de persoonsvorm en kunt die toepassen.
  
  
• Je kent de regels voor het schrijven van het voltooid deelwoorden en kunt die toepassen.

https:

https://www.meesterklaas.nl/quiz/d-of-t

Doel 1

Je kent de verschillende werkwoordsvormen en kunt vaststellen welke vorm een werkwoord heeft.

Soorten werkwoorden

1. Persoonsvorm
   Wij lopen altijd naar school.
   
   
2. Voltooid deelwoord
   Wij hebben gisteren 10 kilometer gelopen.
   
   
3. Onvoltooid deelwoord
   Lopend ging hij naar zijn werk.
   
   
4. Hele werkwoord/infinitief
   Wij willen daar graag lopen.

Persoonsvorm

De persoonsvorm is verbonden met het onderwerp (EV/MV) en kan in zowel de tegenwoordige tijd als de verleden tijd staan. 

Je vindt de persoonsvorm door:

• De tijdproef uit te voeren (verander de tijd)
• De getalproef uit te voeren (verander het getal van het onderwerp)
  Het werkwoord dat je moet aanpassen om de zinnen correct te maken, is de persoonsvorm. 
• De vraagproef uit te voeren.
  Het werkwoord dat vooraan komt te staan is de persoonsvorm.

Voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord is het werkwoord dat aangeeft dat iets is afgelopen. 

Je herkent het voltooid deelwoord aan: 

• Omdat je de PV al uit de zin hebt gehaald, weet je dat de andere vervoegde werkwoorden voltooid deelwoorden zijn.
• De zin bevat een vorm van hebben, zijn of worden
• Er staat ge-, be-, ont- of ver- voor het werkwoord.
• Het werkwoord geeft aan dat iets/het is afgelopen. 

Infinitief

Een infinitief is een werkwoordsvorm waarin het werkwoord zich niet heeft aangepast aan het getal of de tijd van de zin. Het hele werkwoord is het infinitief. 

Je herkent een infinitief doordat: 

• Je de PV al uit de zin hebt gehaald.
• Het is het hele werkwoord (de wij-vorm).
• Er staat soms 'te' of 'aan het' voor.

Noteer alle werkwoorden uit de eerste twee alinea's van het stukje hiernaast en geef telkens aan om welke werkwoordsoort het gaat.
Kies uit: pv, vt dw, inf

Zin 1: ....(pv), ....(...)

Die avondklok was toch maar tijdelijk?

Na veel politieke discussie kwam hij er dan in januari: de avondklok. Maar, beloofde het kabinet, hij zou maar een paar weekjes gelden en als eerste maatregel weer geschrapt worden. Maar twee maanden later geldt hij nog steeds. Hoe kan dat?

Volgens bronnen rondom het kabinet zijn de kabinetsleden van mening veranderd omdat uit hun cijfers blijkt dat de maatregel goed werkt om het aantal besmettingen terug te dringen. Daarnaast houdt het grote merendeel van de Nederlanders zich netjes aan de maatregel, die geaccepteerd lijkt te zijn.

Ook vindt het kabinet het belangrijk dat als ze op bepaalde maatregelen heel streng zijn, ze andere regels wat kunnen versoepelen. Zo zei Rutte op een eerdere persconferentie dat door de avondklok te houden de basis- en middelbare scholen eerder open konden.

Doel 2

Je kent de regels voor het schrijven van de persoonsvorm en kunt die toepassen.

Persoonsvorm

• De persoonsvorm kan voorkomen in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd. Bij deze tijden horen verschillende regels.
  
  
• Daarnaast bestaan er sterke (onregelmatig) en zwakke (regelmatig) werkwoorden.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm TT

ik, .... jij 

jij 

hij/zij/het 

meervoud 

ik-vorm/stam

ik-vorm + t

ik-vorm + t

'infinitief' 

fiets      word      loop 

fietst    wordt      loopt

fietst     wordt      loopt

fietsen  worden  lopen

werkwoorden die eindigen op dt komen dus alleen voor bij de persoonsvormen in de tegenwoordige tijd van jij + hij/zij/het. De stam van het werkwoord moet dan wel op een d eindigen.

Vul bij iedere zin de juiste vorm van de persoonsvorm in tegenwoordige tijd in:

1. Mijn ouders ............................. (afspreken) met mijn oma.
2. De groep studenten ............................. (vinden) dat de docent geen fijne uitleg ............................. (geven).
3. ............................. (horen) je wel wat je zegt?
4. ............................ (begrijpen) je vader het probleem?
5. Sanne ............................. (worden) morgen 18 jaar.

Persoonsvorm VT

Twee soorten werkwoorden:

1. Klankveranderende werkwoorden De onregelmatige werkwoorden moet je kennen. Er komt in de verleden tijd nooit meer een -t of -d achter!
   
   
2. Werkwoorden +te(n) of + de(n)
   
   Bij regelmatige werkwoorden moet je bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden. Gebruik daarvoor 't ex Kofschip.

Persoonsvorm VT

• Om te bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden, gebruik je 't ex kofschip.
  
• 't ex kofschip is eigenlijk een trucje om de stemloze medeklinkers te kunnen onthouden.
  
  
  
• Zit de laatste letter van de stam van het werkwoord wel of niet in 't ex kofschip?
  
• wel > ik-vorm + te(n)
  
• niet > ik-vorm + de(n) 

Vul bij iedere zin de juiste vorm van de persoonsvorm in verleden tijd in:

1. Mijn ouders ............................. (wachten) gisteren twee uur voordat zij naar binnen ............................. (mogen).
2. Hij ............................. (fronsen) zijn wenkbrauwen toen zij zo ............................. (binnenkomen).
3. Sanne en Daan ............................. (plonzen) gelijk in het water toen ze bij het zwembad ................... (arriveren).
4. Messi ............................. (vergroten) zijn kans op scoren.
5. Hij ............................. (branden) zijn hand tijdens het kerstdiner.

Doel 3

Je kent de regels bij het voltooid deelwoorden en kunt die toepassen.

Voltooid deelwoord 

Twee soorten werkwoorden:

1. Klankveranderende werkwoorden (sterke werkwoorden). Deze moet je kennen.
   
   
2. Voltooid deelwoord op -t of -d (zwakke werkwoorden).Om te bepalen of er een -t of -d achter het werkwoord staat, gebruik je 't ex kofschip. Je kan ook kijken naar de verleden tijd van het werkwoord. 

Vul bij iedere zin de juiste vorm van het voltooid deelwoord in:

1. Wij zijn gisteren ................................ (bellen) door de directeur.
2. Je bent in elk geval goed ................................ (verzekeren)!
3. Hoe is het mogelijk dat jij wel je cijfer hebt ................................ (krijgen)?
4. Het gebeurt wel vaker dat hij verkeerd wordt ................................ (aanmelden).
5. Is dat écht wat er is ................................ (gebeuren)?

Schema om een grammaticale analyse te maken en vervolgens de regels voor de werkwoordspelling toe te passen.

Werkwoordspelling Schema 

Is het werkwoord een PV?

Ja

Nee

   TT                    VT                      VT DW                   INF 

ik, ...jij: ik-vorm

jij, hij, zij, het : ik-vorm +t

M: 'infinitief'

Onregelmatig

ik-vorm +te(n)

ik-vorm +de(n)

(kofschip!)

D of een T?

't ex kofschip

hele werkwoord

Onvoltooid deelwoord

Het hele werkwoord (infinitief) + d

fietsend, lopend, kletsend, studerend

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

Van voltooide en onvoltooide deelwoorden kun je een bijvoeglijk naamwoord maken. 

• Soms moet je een -e achter het woord zetten.
  branden (inf.) - verbrand (vd) - het verbrande hout
  brandend (od) - het brandende hout
  verwoesten (inf.) - verwoest (vd) - het verwoeste huis

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

• Soms moet je  voor de uitspraak -tt- of -dd- schrijven:
  bezetten (inf.) - bezet (vd) - de bezette stoel
  bekladden (inf.) - beklad (vd) - de bekladde muur

Je schrijft het bijvoeglijk naamwoord dus zo kort mogelijk!!!

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

Als een voltooid deelwoord op -en eindigt (bijvoorbeeld gelopen), dan blijft dit hetzelfde als het een bijvoeglijk naamwoord wordt (de gelopen race). 

verliezen (inf.) - verloren (vd.) - de verloren wedstrijd

Klaar?

Maak de 'Test jezelf'-oefeningen via deze link:

https://www.cambiumned.nl/werkwoordspelling/test-jezelf/