blok 1 boek 5

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Steden en dorpen

blok 1

Wat gaan we doen?

opstart

Leerdoelen

uitleg

aan de slag

Start opdracht

Het hele boek door

Leerdoelen

• Je kan aangeven in welk tijdvak de meeste steden zijn ontstaan​
  
•  Je kan uitleggen waarom er op bepaalde plekken een stad is ontstaan

Steden en staten

Dit is het 4e tijdvak.​

In dit tijdvak zijn de meeste steden ontstaan.

Steden ontstaan 1

•  In het stadscentrum is elke week markt en er zijn winkels, cafés, hotels, kantoren en een station.​
• De meeste steden in Europa zijn ontstaan na het jaar 1000.​
• Waarom? De bevolking groeide toen. Om iedereen te kunnen voorzien in een ontgonnen de boeren moerassen en bossen. ​
• Drieslagstelsel zorgde voor meer opbrengst. ​
• Niet iedereen hoefde hierdoor boer te zijn. ​
• Mensen gingen hierdoor een ambacht uitoefenen zoals smid, timmerman of schoenmaker. 

Steden ontstaan 2

• Naast ambachtslieden werden mensen ook handelaar.​
  
• Die verkochten de producten die ze van ambachtslieden en boeren kregen.​
  
• Handelaren gingen op een handige plek wonen: waar veel mensen langs komen. ​
  
• Bijvoorbeeld: kruispunt van wegen of bij een rivier.​
  
• Wat kozen ze voor de veiligheid?​
  
• In de buurt van een klooster of een kasteel gaan wonen.

Steden ontstaan 3

• Handelaren organiseerde op deze plekken markten.​
  
• Om die markten gingen de handelaren zelf wonen.​
  
• Daar kwamen ook de ambachtslieden bij. Dan konden ze snel hun producten verkopen aan handelaren. ​
  
• Steden zijn dus ontstaan om een markt heen (vaak in de buurt van een klooster of een kasteel). De steden lagen daarom ook vaak bij een rivier of een kruispunt van wegen, omdat daar de markt werd gehouden.​
• Doordat de steden zo zijn ontstaan, kun je nu vaak in de binnenstad nog gebouwen zien zoals kerken, stadspoorten en een stadhuis. 

Noem een voorbeeld van een stad die zo is opgebouwd.

Behoefte aan geld

• Op een markt is van alles te koop. Wat de marktkooplieden willen verkopen, heet aanbod. Ze hopen natuurlijk dat er vraag is: dat mensen hun producten kopen. Als de vraag en het aanbod toenemen, groeit de handel.
  
• Doordat de handel toenam, kwam er meer behoefte aan geld.
  
• Als er meer behoefte is aan geld, komt er meer geld.
  
• Steden gingen hierdoor hun eigen munten maken.
  

Nieuwe munten

• Deze waren meestal van zilver of goud gemaakt.
  
• Elke stad had zijn eigen munten.
  

Geldwisselaars

• Op een markt komen niet alleen mensen uit dezelfde stad, maar ook uit andere dorpen, steden of zelfs uit andere landen.
  
• Zij hadden dan andere munten.
  
• Hierdoor was er op de markt een geldwisselaar aanwezig.
  
• Wat deed een geldwisselaar?

Wat deden geldwisselaars?

•  tegen betaling het geld omwisselen naar de juiste munten.
  
•  Hij onderzocht de munt, was die wel echt? En was er niet stiekem een stukje vanaf?
  
• Vroeger was de waarde van de munt gebaseerd op het gewicht van de munt. Nu gaat het om het getalletje. Mensen probeerde dan goud van de munt af te halen en zo meer te verdienen.
  
• Had je als handelaar veel geld verdiend? Dan kon je, je geld bewaren bij de geldwisselaar.
  
•  Geldwisselaars leende geld, vroegen daar rente voor
  

Waarom groeide de steden rond het jaar 1000?

1. De bevolking kromp
2. De bevolking groeide
3. mensen wilde winkelen

Waardoor ging men een ambacht uitoefenen?

Waar kozen handelaren te gaan wonen voor de veiligheid?

1. In de buurt van een klooster
2. Nergens in de buurt wonen
3. In de buurt van een park
4. In de buurt van een kasteel

Waarom gingen handelaren op een handige plek wonen?

1. Goedkope huizen
2. Veel rustige plek
3. Veel mensen komen langs
4. Mooi uitzicht

Welke locatie werd genoemd als handige plek voor handelaren?

1. Bij een rivier
2. Op een eiland
3. In het bos
4. Kruispunt van wegen

Waarom ontstonden steden vaak bij rivieren of kruispunten van wegen?

1. Vanwege de mooie omgeving
2. Om de reisafstand te minimaliseren
3. Omdat daar de markt werd gehouden
4. Om de handelaren te pesten

Waar was de waarde van de munt vroeger op gebaseerd?

1. Op het ontwerp van de munt.
2. Op de grootte van de munt.
3. Op het gewicht van de munt.
4. Op het land van herkomst van de munt.

Waar gaat het nu bij de waarde van de munt om?

1. Om het land van herkomst van de munt.
2. Om het materiaal van de munt.
3. Om het ontwerp van de munt.
4. Om het getalletje.

Aan de slag

• Je gaat zelfstandig aan de slag met de volgende opdrachten van blok 1 op bladzijde 10 t/m 17 : 1C, 3 tot en met 9. Je mag ook online werken.
• Ben  je klaar? Dan maak je keuze menu A, B of C vanaf bladzijde 27. 
• Werk je online dan moet je van mij in de klas komen. Dat kun j e doen door de volgende code toe te voegen: 
• 1F: 7GW9G34E
• 1E: PVZNCUMR
• 1D: EBRN3UTA

Waar zou jij een stad stichten? Links of Rechts?

1. Links
2. Rechts

Blok 1 deel 2

Wat gaan we doen?

opstart

Terugblik

Leerdoelen

uitleg

aan de slag

Waar ontstonden steden vooral?

1. in een dorp
2. in een weiland
3. in de bergen
4. langs een rivier

Waarom ontstonden juist daar? Waar ontstonden steden nog meer?

Waarom ontstonden steden vaak bij rivieren of kruispunten van wegen?

1. Vanwege de mooie omgeving
2. Om de reisafstand te minimaliseren
3. Omdat daar de markt werd gehouden
4. Om de handelaren te pesten

Leerdoelen

Je kan drie verschillen tussen een Middeleeuwse en een moderne munt benoemen.​

 Je kan vertellen in welke sectoren mensen werken.​

Noem 2 verschillen tussen de munt van vroeger en nu.

Noem 1 overeenkomst tussen de munt van vroeger en nu.

Primaire sector

Mensen werken bij bedrijven die grondstoffen uit de natuur halen.

Zoals landbouw bedrijven (Je kunt de landbouw verder verdelen in tuinbouw, akkerbouw, bosbouw en veeteelt).

Bij de primaire sector horen ook de visserij en het winnen van delfstoffen. Delfstoffenwinning is het uit de grond halen van grondstoffen, zoals aardolie, gas, goud of zand.

Secundaire sector

Mensen werken bij bedrijven die van de grondstoffen producten maken. ​

Vaak werken deze mensen in fabrieken. ​

Ook Nutsbedrijven zoals: elektriciteit en drinkwater, bouwbedrijven en kleinere bedrijven zoals slagers en meubelmakers bij deze sector. ​

​

Tertiaire sector

Hier werken mensen bij bedrijven die een dienst verlenen. ​

Een dienst is iets dat je voor een ander doet. ​

Iemand die je iets verkoopt, verleent een dienst, net als een dokter die zorgt dat je weer beter wordt. Of een kapper die je haar knipt. 

Bij welke sector horen de volgende plaatjes?

1. Primaire
2. secundaire
3. Tertiaire

1. Primaire
2. secundaire
3. Tertiaire

1. Primaire
2. secundaire
3. Tertiaire

1. Primaire
2. secundaire
3. Tertiaire

1. Primaire
2. secundaire
3. Tertiaire

Aan de slag

• Je gaat zelfstandig aan de slag met de volgende opdrachten van blok 1  : 10, 11, 12, 14, 16, 17, 18, 20 en 21. Je mag ook online werken.
• Ben  je klaar? Dan maak je keuze menu A, B of C vanaf bladzijde 27. 
• Werk je online dan moet je van mij in de klas komen. Dat kun j e doen door de volgende code toe te voegen: 
• 1F: 7GW9G34E
• 1E: PVZNCUMR
• 1D: EBRN3UTA