hst 4 herhalingsflexles

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

hst 4 herhalingsflexles

Paragraaf 1A : Leven in zuilen

Leerdoel: je kunt uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot in de jaren 1950 verzuild was. 

Paragraaf 1B: Jeugdculturen

Leerdoel: je kunt drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden in de jaren 1950 en 1960.

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Een eigen cultuur

• Vanaf de jaren 50 gaan jongeren steeds langer naar school, waardoor ze vaak een hogere opleiding dan hun ouders volgen én in contact kwamen met andere ideeën.
• Door de stijgende welvaart kunnen (en gaan) jongeren zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jeugdcultuur.

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

Nozems (eind jaren 1950)

• Nozems zijn vaak werkende jongeren. Ze dragen spijkerbroeken, leren jassen en hadden vetkuiven. Meisjes dragen korte rokken en petticoats. 
• Ze staan in groepjes bij elkaar op straat of bij een snackbar, hangend op hun brommer en maken (volgens ouderen...) veel lawaai en schreeuwden naar voorbijgangers. 
• Ze luister naar rock-’n-rollmuziek, uiteraard uit Amerika.
  

Provo's (midden jaren 1960)

• Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 
• Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent.
• Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 
• Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Hippies (eind jaren 1960)

• Amerikaanse jongeren komen in protest tegen de oorlog die hun regering voert in Vietnam. Hieruit ontstaat de hippie- of flowerpowercultuur. 
  
• Eind jaren zestig komt deze jeugdcultuur ook naar Nederland. De hippies hebben lange haren en vrolijke, kleurrijke kleding. Ze willen zo eenvoudig mogelijk en zonder luxe leven. 
• De slogan van de hippies is: ‘Make love, not war’. 

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Paragraaf 1C: Individualisering

Leerdoel: je kunt beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving het individu meer centraal kwam te staan.

Ontzuiling

• Jongeren geven steeds minder om de zuilen, ze trokken er samen op uit en ontsnapten aan het leven van hun ouders en verzuilde organisaties.
• Daarmee begon de ontzuiling. Verminderen/verdwijnen van zuilen. 
• 1980: KVP, CHU en ARP verder samen als het CDA. 
• Veel kranten, politieke partijen, onderwijs, omroepen en andere organisaties zijn opgehouden met bestaan. 

Secularisatie

• Steeds minder mensen zijn gelovig of gaan naar de kerk. 
• Vooral jongerne blijven weg, want ouderwetse ideeën over: seksualiteit, rolverdeling man/vrouw, ongetrouwd samenwonen, scheiden of voorbehoedsmiddelen gebruiken mocht niet van de kerk.

Individualisering

Eigen keuzes zijn belangrijker dan die van iemand anders! 

Want: het individu bepaalt wat goed voor hem is, niet de groep waarbij iemand hoort. Dit komt onder andere door: 

• door secularisatie hebben leiders van zuilen minder gezag
• mensen verhuizen naar steden (minder sociale controle)

§4.2 Over de grenzen kijken

Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit

§4.2

Over de grenzen kijken

BASIS

A

Zuinig leven

Na WO2: Nederland moet opnieuw opgebouwd worden - wederopbouw

Mentaliteit: bereid om hard te werken voor weinig loon. 

Somber leven: aan alles was te kort.

1950: einde wederopbouw - economie op niveau van voor de oorlog

Leerdoel:

• Je kunt omschrijven welke mentaliteit past bij de periode van de wederopbouw.

Begrippen:

• wederopbouw
• babyboom

§4.2

Over de grenzen kijken

BASIS

A

Zuinig leven

Tijdens WO2

Trouwen en kinderen krijgen wordt uitgesteld.

Na WO2

Veel stelletjes trouwen en krijgen kinderen. 

Gevolg

Tussen 1945 en 1955 een babyboom

Gevolg

Grote woningnood ➤ wonen bij familie of kleine woning

Tijdens jaren 50: snel nieuwe woningen bouwen, lage kwaliteit

§4.2

Over de grenzen kijken

BASIS

B

Een consumptiemaatschappij

Vanaf 1955: stijging lonen. 

Gevolg:

Nederland wordt een consumptiemaatschappij: veel mensen kunnen luxeproducten kopen

• nieuw bankstel
• wasmachine
• televisie

Verder meer vrije tijd

Gevolg:

Voor het eerst op vakantie

Leerdoel:

• Je kunt oorzaken en gevolgen noemen van het ontstaan van een consumptiemaatschappij.

Begrippen:

• consumptiemaatschappij
• massacultuur
• amerikanisering

§4.2

Over de grenzen kijken

BASIS

B

Een consumptiemaatschappij

Door consumptiemaatschappij ontstaat massacultuur

Een cultuur waarin mensen allemaal dezelfde producten kopen. 

In jaren 50: Reclames op de radio en foto's in tijdschriften waren belangrijk voor het ontstaan van zo'n massacultuur

In jaren 60: reclames via tv belangrijk

Gevolg:

Tv krijgt meer invloed op uiterlijk mensen, kerk en familie minder

§4.2

Over de grenzen kijken

BASIS

B

Een consumptiemaatschappij

Vanaf 1955: Amerikanisering

Oorzaak:

Naar de bioscoop:

• fimsterren in spijkerbroek
• cola drinken
• in grote auto's rijden

Gevolg:

• Steeds meer Amerikaanse producten kopen

§4.2

Over de grenzen kijken

BASIS

C

De wereld dichtbij

Jaren 50: 
Journalisten gehoorzaamden aan hun zuil

Jaren 60: 

Journalisten gaan zelf op onderzoek uit. Op tv kwamen critische programma. 

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe in Nederland een informatiemaatschappij ontstond en welke gevolgen dit had.

Begrippen:

• informatiemaatschappij
• globalisering

§4.2

Over de grenzen kijken

BASIS

C

De wereld dichtbij

1991: Internet

Gevolgen:

• Toegang tot enorme hoeveelheid informatie
• Mogelijkheid om zelf informatie te verspreiden

Nederland werd een informatiemaatschappij

Gevolgen:

• Via social media kunnen politici direct met burgers communiceren
• Nieuwe contacten leggen via social media/forums/games
• Online producten kopen
• Globalisering

Maar ook nadelen:

• Fake news
• Algoritmes

Mobiel in de tas

Tas op de grond

boek op tafel

Gelijke rechten en nieuwe rollen

Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit

§4.3

Gelijke rechten en nieuwe rollen

BASIS

A

Vaste rollen

Gezin tot jaren 1950:

• tot trouwen bij ouders wonen
• veel kinderen krijgen
• scheiden was eigenlijk onmogelijk
• homosexualiteit onbespreekbaar

Een vast rollenpatroon:

• vrouwen: huishouden en kinderen opvoeden
• meisjes: naar de huishoudschool 
• mannen: buitenshuis werken
• jongens: vak leren om geld te kunnen verdienen

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe Nederlanders vanaf de jaren 1950 anders gingen denken over de rollen binnen het gezin

Begrippen:

rollenpatroon

gezinspolitiek

handelingsonbekwaam

§4.3

Gelijke rechten en nieuwe rollen

BASIS

A

Vaste rollen

Ongelijke positie man/vrouw ook in de wet:

• gezinspolitiek
• getrouwde vrouwen handelingsonbekwaam
  - geen eigen bankrekening 
  - toestemming man bij aankopen 
• ambtenaren/onderwijzeressen ontslagen na trouwen

§4.3

Gelijke rechten en nieuwe rollen

BASIS

A

Vaste rollen

Veranderingen:

1955: getrouwde vrouwen niet meer ontslagen

1957: einde handelingsonbekwaamheid

Vrouwen mochten nu ook werken!

§4.3

Gelijke rechten en nieuwe rollen

BASIS

B

De tweede feministische golf

Eerste feministische golf:

- 1919: kiesrecht voor de vrouwen

Tweede feministische golf (1960/1970):

- gelijke kansen opleiding en werk

- verandering vaste rollenpatroon

- keuzevrijheid bij gezinsplanning

- recht op abortus

Actiegroepen:

- Dolle Mina's: zoeken aandacht in de media

- Man-Vrouw-Maatschappij (MVM): in gesprek met politiek

Leerdoel:

Je kunt beschrijven voor welke rechten vrouwen streden tijdens de tweede feministische golf

Begrippen:

feminisme

tweede feministische golf

§4.3

Gelijke rechten en nieuwe rollen

BASIS

C

Meer persoonlijke vrijheid

Vanaf 1960:

• Gezin verandert:
  - samenwonen zonder trouwen geen probleem
  - scheiden wordt makkelijker
  - eenoudergezinnen
  - samengestelde gezinnen
  - bewust geen kinderen nemen
  - bewust vrijgezel blijven 
• Homoseksualiteit:
  - meer ruimte voor homo- en biseksuelen
  - oprichting COC 
  - cafe en clubs voor homoseksuelen
  - 2001: homoseksuelen mogen trouwen

Leerdoel:

Je kunt met behulp van voorbeelden uitleggen dat Nederlanders vanaf de jaren 1960 meer mogelijkheden kregen om zelf te bepalen hoe ze wilden leven

Begrippen:

discriminatie

§4.3

Gelijke rechten en nieuwe rollen

BASIS

C

Meer persoonlijke vrijheid

Vanaf 1960:

• Keuzes over leven en dood
  -  1980: abortus legaal
  -  2001: euthanasie mogelijk
  
  
• Wijzigingen in de grondwet:
  -  1983: iedereen gelijk, discriminatie verboden 
  

4.4 Een multiculturele samenleving

Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit

Migratie

Ik kan verschillende groepen migranten omschrijven

die van Nederland een multiculturele samenleving maakten

Integratie

Ik kan beschrijven hoe in Nederland het denken

over integratie is veranderd.

Een nationale identiteit

Ik kan uitleggen waarom er discussie is

over 'de Nederlandse identiteit'

Waar kun je mee aan de slag? 

- Leerdoelen uitwerken 

- Test jezelf (online) maken

- Begrippen uitschrijven 

- samenvatting maken (evt. blz 46/47 als je die niet af hebt)