13.1 Eten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2,3

Leerdoelen

• Je kunt benoemen hoe verschillende dieren eten (kauwen).
• Je kunt benoemen hoe planten 'eten' (fotosynthese).
• Je kunt uitleggen hoe organismen kunnen voorkomen dat ze worden opgegeten. 

Hoe kauwen dieren?

• Dieren kunnen we grofweg verdelen in 3 groepen:
• Planteneter (herbivoren) 
• Vleeseters (carnivoren)
• Alleseters (omnivoren)

Hoe kauwen dieren?

• Planteneters: plooikiezen --> celwanden planten
• Vleeseters: knipkiezen en hoektanden
• Alleseters: knobbelkiezen, snijtanden en
   hoektanden

Wat voor een soort kiezen heeft een planteneter?

1. Knipkiezen
2. Knobbelkiezen
3. Plooikiezen
4. Geen kiezen

planteneters

vleeseters

alleseters

planten

vlees

lange darmen

korte darmen

middellange darmen

knip kiezen

plooi kiezen

knobbel kiezen

planten en vlees

Vertering

• Plantaardig voedsel is lastig te verteren.
• Vlees is makkelijk verteerbaar 

• Waarom is plantaardig voedsel lastiger te herkauwen?

dierlijke cel

(geen celwand)

plantaardige cel

(celwand)

Waarom zijn koeien dikker dan honden?

-Herkauwen

Energie

• Voedsel levert energie!
• Energie hebben dieren nodig om te bewegen, warm te blijven en om nieuwe cellen aan te maken.
  
  
• Een energiebalans geeft weer hoeveel een dier binnen krijgt en waaraan een dier energie besteed. 

Energiebalans

E = energie in eten

B =energie om te bewegen

T = energie om warm te blijven

U = energie in uitwerpselen

P = energie nodig voor nieuwe cellen

Energiebalans

Wat verandert er in de energiebalans wanneer ik snel ren?

1. U
2. B
3. T
4. P

Wat verandert er in de energiebalans wanneer ik koorts heb?

1. U
2. B
3. T
4. P

Hoe 'eten' planten?

• Fotosynthese in de bladgroenkorrels
  
  
• Plant neemt water op via de wortels en koolstofdioxide via de bladeren.
• Zuurstof wordt afgestoten via de bladeren en glucose wordt gebruikt voor energie.

0

Fotosynthese

Glucose

Koolstofdioxide

Zuurstof

Water

Zonlicht

Slaat de plant op in de wortels en zaden

Slaat de plant vooral op in zaden

Wat maakt een plant van glucose en waarvoor?

Zorgen ervoor dat processen in de plant goed verlopen

Zijn voor de groei van de plant

Zetmeel

Vetten

Vitaminen

Eiwitten

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Mimicry: lijken op een ander (giftig) dier

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Aan de slag

Huiswerk:

- Paragraaf 13.1 Eten
- Opdracht 1 t/m 19

Klaar? => 19 t/m 23.