centralisatie en staatsvorming

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

centralisatie en staatsvorming

handboek voor den modernen vorst

tegen het ouden Feodale stelsel

tijd van steden en staten

Waarom een handboek?

• omdat het feodalisme of het leenstelsel hopeloos ouderwets is; het heeft het land verknipt tot een kluwen persoonlijke relaties van leenmannen en heren
• Nu is de tijd rijp om met het geld van de handel de macht te reorganiseren.

maatregelen 

Hoofdstad

hoofdstad: je gaat niet meer rondreizen. Laat de adel maar naar je toe komen in je paleis. Je kunt dit doen omdat er sinds ongeveer 1000 een landbouwoverschot is, waarmee je hofhouding kan worden voorzien.

Eenheid

Streef naar EENHEID in het koninkrijk, of zelfs een nationale identiteit. 

Wanneer je onderdanen het gevoel hebben tot jouw koninkrijk te behoren, zullen ze eerder loyaal blijven. 

Leger

staand leger:  Je organiseert een groot leger dat altijd paraat is. Daarvoor heb je veel geld nodig. Met dat leger kun je ontrouwe vazallen (leenmannen) of dwarse steden tot de orde roepen. 

Belasting

Belasting: je gaat centrale belastingen heffen: Alle steden en edele leenmannen moeten dit betalen. overal dezelfde belastingen.

de Hertog Willem van Normandië verovert Engeland en laat het landbezit in zijn nieuwe land opschrijven in het Domesday Book.

Willem van Normandië beleent zijn dappere krijgers uit de slag bij Hastings met Engels land.

Feodalisme

Centralisatie

pak de adel aan!

Parlement of staten generaal

Laat je vazallen bijeenkomen in een adviesraad of parlement. Zo bind je ze aan je hof en zijn ze meer onder je controle

Ambtenaren

vervang edellieden voor geschoolde ambtenaren (bij voorkeur uit de steden, de burgerij of de kerk) 

investituur

Beleen bisschoppen met land, of beter, benoem nieuwe bisschoppen en beleen ze met je land

huwelijkspolitiek

trouw de juiste partner uit een adelijk huis met veel bezit en hoop dat d'r vader snel overlijdt of huwelijk je kind uit aan een enigst kind van een hoge edelman of vrouw. 

tegenslagen :(

samenwerking van de standen

samenwerking van adel en steden kan leiden tot een terugval. Dan wordt de vorst soms onderworpen aan nieuwe privileges die hij per oorkonde moet zegelen. een voorbeeld is de Magna Carta van 1215 waarin Jan zonder Land vrijheden van zijn onderdanen moet ondertekenen.

sterke leenmannen

soms is een leenman zelf een centrale macht aan het opbouwen. Een voorbeeld is de Hertog van Bourgondië, die Franse en Duitse gebieden aaneen smeed tot een grote staat. 

machtsstrijd

soms kom je in strijd met andere grote machthebbers zoals de paus

Parlement of staten generaal

soms is het onbedoeld gevolg van een parlement of de staten generaal dat ze samengekomen, juist meer macht krijgen ipv minder.

De hertog van Bourgondië roept voor het eerst de staten generaal van zijn landen bijeen in Brussel

De hertogin Maria van Bourgondië ondertekent het Groot Privilege waarin de rechten van de steden en adel in haar landen staan beschreven.

Feodalisme

Centralisatie

de stad Gent komt in opstand tegen de Bourgondische Hertog. Het leger van de Hertog verslaat de opstandelingen en zij moeten zich in hun hemd onderwerpen. een stadspoort wordt dichtgemetseld als straf.

het boerenmeisje Jeanne d'Arc leidt het Franse leger tegen de Engelsen bij Orléans en ondersteunt de Franse koning bij de zalving in Reims. (dit is de enige eigentijdse afbeelding van haar) 

Feodalisme

Centralisatie

Stadsrecht van Dordrecht uit 1220. Verkregen van de Graaf van Holland

De Engelse koning richtte in 1348 een nieuwe ridderorde op: de orde van de kousenband. Die bestaat nog steeds...

Feodalisme

Centralisatie

de Hertog Willem van Normandië verovert Engeland en laat het tappijt van Bayeux (Frankrijk) maken als herinnering aan deze gebeurtenis

Duitse Keizer Hendrik IV benoemt en beleent Duitse bisschoppen

Feodalisme

Centralisatie

Engelse koning Jan zonder land bezegelt de 'Magna Carta' ;  de grote oorkonde. 

Feodalisme

Centralisatie