1.2 deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

VMBO 4

1.2 Samenleving en politiek

Lesdoelen:

Aan het einde van deze paragraaf:

- kun je ontwikkelingen in de industriële samenleving in de 19e eeuw uitleggen.

- kun je opvattingen van liberalen en socialisten beschrijven.

- kun je vier voorbeelden geven van sociale wetten in de 19e eeuw.

- kun je opvattingen van confessionelen en feministen beschrijven.

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Industrie en samenleving

Gevolgen industrialisatie:

- Werkloze boeren en landarbeiders trokken naar de stad om te werken --> verstedelijking met verpauperde arbeiderswijken.

- Kinderarbeid

- Slechte werkomstandigheden

- Arbeiders hadden geen bescherming. (geen uitkeringen).

Vanaf 1870 groei bij politici om iets te doen tegen deze sociale kwestie.

Neel Poff, die opgroeide in een kelderwoning beschreef haar huis als volgt: "Een kamer waar de zon nooit doordrong; 's winters was het een grot vol nattigheid en 's zomers werden we ziek van de klamme hitte. In een hoek stond een ton die het gezin tot plee diende, in de andere ton kwamen de vuile luiers en verder alle rommel die je in zo'n onderkomen kon verwachten. De rook van vaders pijp en de uitwasemingen van tien arme mensen maakte dat je in de kamer aan één stuk door naar lucht zat te happen." (1)

Krotwoningen in Amsterdam

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Liberalen en socialisten

In de 19e eeuw steeg de politieke particifatie;

- kiesrecht breidde zich langzaam uit, waardoor meer mensen mee konden doen.

- Bevolkingsgroepen nu hun stem laten horen en gelijke rechten krijgen (=emancipatie).

--> Aanhangers van verschillende politieke ideologieën gingen zich organiseren --> politieke partijen. --> bewustwording politieke identiteit.

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Van liefdadigheid naar sociale wetten

Rond 1850 bewustwording bij sommige liberalen: --> sociale kwestie kon alleen opgelost worden met hulp van de overheid.

Hulp voor armen --> liefdadigheid.

--> rol van de overheid: maken van sociale wetten:

- 1854 Armenwet (armen konden steun krijgen bij de gemeente).

- 1874 Kinderwetje van Van Houten (kinderen onder de 12jr mochten niet meer in de fabrieken werken)

- 1900 Ongevallenwet (uitkering voor arbeiders die door een ongeval niet meer konden werken)

- 1900 Woningwet (kwaliteitseisen aan woningen)

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Confessionelen en feministen

Vanaf 1848 officieel godsdienstvrijheid. In de praktijk werden protestanten en katholieken vaak achtergesteld.

Emancipatiebeweging onder de protestanten:

Ideologie: het christelijk denken moest terugkomen in de politiek.

Leider: Abraham Kuyper --> 1879 ARP (Anti revolutionaire partij, tevens 1e politieke partij van Nederland).

Leden: eenvoudige mensen. landarbeiders, kleine boeren etc. --> 'Kleine Luyden'.

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Confessionelen en feministen

Emancipatiebeweging onder de katholieken:

Ideologie: Christelijke normen en waarden in de politiek.

Leider: priester Herman Schaepman --> 1926 RKSP (Rooms-Katholieke Staatspartij)

Katholieken en protestanten oorspronkelijk aartsvijanden, maar nemen in de politiek een gezamenlijke rol. Ze streden samen tegen de liberalen en socialisten.

Maak de juiste combinaties!

Mensen die in de politiek in de eerste plaats opkomen voor de vrijheid van burgers. 

Mensen die streven naar meer gelijkheid. 

Christenen die de paus in Rome als hun leider zien. 

Christenen die de Bijbel als hun belangrijkste bron voor het geloof zien.  

LIBERALEN

SOCIALISTEN

KATHOLIEKEN

PROTESTANTEN

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Confessionelen en feministen

Vanaf 1890 kwam er een beweging voor vrouwenemancipatie : feminisme.

Eerste feministische golf: (rond 1900)

- 1894 oprichting vereniging voor Vrouwenkiesrecht (Aletta Jacobs)

Doel: Voor vrouwenkiesrecht

- Vrije Vrouwenvereeniging (Wilhelmina Drucker).

Doel: gelijkheid van de vrouw in het onderwijs, de werkvloer en in het huishouden.

Aletta Jacobs

Wilhelmina Drucker

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Confessionelen en feministen

Tweede feministische golf: (vanaf 1960)

- Dolle Mina's

Doelen:

1.eerlijke verdeling huishouden, 2. hetzelfde loon voor mannen en vrouwen die hetzelfde werk doen, 3. uitbreiding van créches, 4. opheffing verbod abortus, 5. anticonceptie gratis.

Sleep de woorden naar de juiste kolom:

Eerste Feministische Golf

Tweede Feministische Golf

Algemeen vrouwenkiesrecht

Toegang tot hoger onderwijs/ middelbare school.

Betere huishoudelijke apparaten.

De vrouw blijft handelingsonbekwaam.

Wilhelmina Drucker

De krul (een wc) voor vrouwen

Zet de zinnen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

Pieter Jelles Troelstra wordt partijleider van de net opgerichte SDAP.

Aletta Jacobs voert actie voor vrouwenkiesrecht.

Abraham Kuyper richt de ARP op, de eerste politieke partij van Nederland.

Doordat het kiesrecht wordt uitgebreid, stijgt de politieke participatie.

De liberalen in het parlement richten de Liberale Unie op.

Maak de juiste combinaties.

Herman Schaepman

Dolle mina's

Abraham Kuyper

Wilhelmina Drucker

Aletta Jacobs

ARP

RKSP

2e feministische golf

Vereniging voor Vrouwenkiesrecht

Vrije Vrouwenvereniging

VMBO KGT 4

1.2 Samenleving en politiek

Aan de slag!

- Maak de gedeelde LessonUp af

- Kijk de opdrachten 1.1 na.

- Lees blz. 20-21 en maak opdr. 4-5- 8 -9 - 10 blz. 24 t/m 26.

VMBO KGT 4

H1.1 Nederland wordt een democratie

Kijk de opdrachten intro H1 + par. 1.1 na.