3.1 Zintuigen en prikkels

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom

Nieuw onderwerp met biologie. 

De komende periode gaan we onze zintuigen bestuderen en het gedrag dat we vertonen.

We doen kleine proefjes en onderzoekjes om er meer over te ontdekken.

Bovendien oefenen we hoe je iets op de juiste manier moet onderzoeken door de natuurwetenschappelijke methode te volgen.

We sluiten af met een kennis waarvoor we moeten bestuderen:
1.3, 3.1 t/m 3.4, 4.1 en 4.2. 

3.1 Zintuigen en prikkels

Doelen:
- Je kunt jou zintuigen aanwijzen met de functie.

- Je kunt per zintuig benoemen op welke prikkel deze reageert.

- Je kunt aangeven hoe een zintuig een prikkel omzet in een impuls en deze
   doorgeeft via de zenuwen naar een bepaald deel van de hersenen waardoor je bewust wordt van de prikkel.

- Je kunt aangeven hoe de hersenen impulsen via zenuwen naar spieren 
   door geven waardoor je gaat bewegen en dus gaat reageren op een prikkel.

Wanneer is het een zintuig?

- In je zintuigen liggen zintuigcellen, die gevoelig zijn voor bepaalde prikkels 

Welke zintuigen ken je allemaal al?

Zintuigen en Prikkels

Orgaan	Zintuig	Prikkel
Oor	Gehoorzintuig	Geluid
Oog	Lichtzintuig	Licht
Neus	Reukzintuig	Geurstoffen
Tong	Smaakzintuig	Smaakstoffen
Huid	Warmtezintuig Koudezintuigen Tastzintuig Pijnzintuig	Hoge/lage temperatuur Structuur/pijn

De zintuigen
in de huid

-

• Tastzintuigen
• Pijnzintuigen
• Warmtezintuigen
• Koudezintuigen

Zintuigcellen!

Bron 3 blz 64

Kan je de werking van het zenuwstelsel beschrijven? 

• Zintuigen
• Prikkels 
• Zintuigcellen
• Impulsen via gevoelszenuw
• Hersencentra  
• Bewust
• Impulsen via bewegingszenuw
• Reageren met spieren

Bron 4 blz 65

Het zenuwstelsel

• Het zenuwstelsel bestaat uit: zenuwen, ruggenmerg en hersenen.

• De hersenen en het ruggenmerg heten samen het centraal zenuwstelsel (cz).

• Door de zenuwen gaan impulsen van de zintuigen naar het cz via gevoelszenuwen
• Door de zenuwen gaan impulsen van het cz naar de spieren via bewegingszenuwen
• Hersenen zijn opgebouwd uit verschillende hersencentra met verschillende functies.

Bron 5

blz 65

Bron 8 blz 66

De hersencentra

Gevoelscentra 
(achter de centrale groeve) 

--> komt info binnen

Bewegingscentra
(voor de centrale groeve)

--> Stuurt spieren aan

Electric impuls

Zenuwcel

Uitloper

Zenuwcellen

Een zenuwcel heeft een cellichaam en uitlopers

Door de uitlopers wordt een signaal (impuls) doorgegeven

Bron 6 blz 65

andere naam: sensorische zenuwcel

andere naam: motorische zenuwcel

Bron 7

blz 66

Wat is geen zintuig?

1. Hart
2. Huid
3. Neus
4. Oor

Wat is een zintuig?

1. Een orgaan dat reageert op invloeden uit de omgeving
2. Een orgaanstelsel dat reageert op ??
3. Een stelsel dat reageert op prikkels
4. Geen van de bovenstaande

Zintuigen

Prikkels

licht

zintuig

gehoor zintuig

reuk zintuig

smaak zintuig

warmte zintuig

muziek 

vieze sokken ruiken

vuurwerk 

Een klap op je arm

snoep

Sleep de prikkels naar de juiste zintuigen

Sleep de naam van de zintuigcel naar de juiste zintuig

Geluid

Warmte

Smaakstof

Kou

Geurstof

Licht

Aanraking

Druk

Gehoorzintuig

Reukzintuig

Tastzintuig

Drukzintuig

Smaakzintuig

Gezichtszintuig

Koude zintuig

Warmte zintuig

1

2

3

4

5

In de zintuigcellen ontstaan impulsen

De impuls wordt door zenuwen naar de hersenen geleid

De hersenen verwerken de impulsen van alle zintuigen

Je wordt je bewust van wat je waarneemt

Een prikkel komt via het zintuig in de zintuigcel terecht

Over de hersenen zeggen twee leerlingen het volgende.
Wesley: 'De hersenen zijn gevoelig voor prikkels.'
Tim: 'In de hersenen word je je van de waarneming bewust.'
Wie heeft gelijk?

1. Wesley
2. Tim
3. Wesley en Tim
4. Geen van beide

In de grote hersenen

1. Worden prikkels vanaf je zintuigen verwerkt
2. Worden impulsen vanaf je zintuigen verwerkt
3. Worden impulsen vanaf je spieren verwerkt
4. Zetten prikkels om in impulsen

Waar ontstaan impulsen die naar de spieren gaan?

1. Andere spieren
2. zintuigen
3. Zenuwen
4. Hersenen

Op een gevoelszenuwcel lopen de impulsen:

1. naar het cz toe
2. van het cz af
3. via het ruggenmerg naar de hersenen
4. via het ruggenmerg naar de spieren

Een prikkel komt binnen bij de zintuigen

De prikkels worden omgezet in impulsen en via de zenuwen weggestuurd

De impulsen komen aan en er is waarneming. Een beslissing wordt gemaakt.

Impulsen gaan terug naar de spieren.

De armspieren trekken samen.

Huiswerk om nu te doen:

Online via leermiddelen Nectar:

Bestudeer 3.1 (evt. begrippen noteren/aantekeningen maken) 

Maken: Opdrachten van 3.1