Gekleurde taal

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Beeldvorming door taalgebruik

We gaan litlabproef 13 gekleurd taalgebruik doen. Ga naar www.litlab.nl en open de proef.  

Instructie

Jullie gaan de opdrachten bij stap 1 maken. De antwoorden vul je in op de volgende dia's

Opdracht 1
Schrijf in je antwoord eerst het dialect op en dan in steekwoorden je associaties bij het luisteren ernaar

Opdracht 2
Schrijf in je antwoord eerst fragment 1 op en dan je notities. Doe hetzelfde bij fragment 2

Opdracht 3
Welk beeld krijgt iemand van jou Op basis van je taalgebruik?

Opdracht 4
De geluidsfragmenten uit opdracht 1 zijn allemaal ingesproken door docenten op de middelbare school. Nu je dat weet, kijk je nogmaals kritisch naar je aantekeningen bij opdracht 1 en 2. Over welke uitdrukking van jezelf, van de onderzoekers of anderen die je hebt gehoord of gezien, ben je het meest verbaasd? Noteer of onderstreep deze. Overleg ook met medeleerlingen, zie je bij hen nog verbazingwekkende opmerkingen?

Stap 2: de instrumenten

Als je deze stap hebt gedaan begrijp je het verband tussen taalvariatie en de verschillende 'lecten'. Daarnaast begrijp je wat meerstemmigheid en hoe taalvariatie gebruikt kan worden in literatuur. 

Opdracht 1

Opdracht 2

Opdracht 3
Zoek, via het internet, op waar De belofte van Pisa over gaat en formuleer voor jezelf een kern van ongeveer 70 woorden.

Opdracht 4
Geef twee citaten of gebeurtenissen waaruit blijkt of Sam zich al dan niet volledig kan aanpassen

Opdracht 5
a. Welke beeld creëert Sams taal hier? Geef een citaat of element waaruit dat blijkt.
b. Vindt Sam hier volledige aansluiting bij de taal van een bepaalde groep? Geef één voorbeeld ter illustratie.

Stap 3: het experiment

Je gaat nu beeldvorming door middel van taalvariatie onderzoeken in een bekende historische literaire tekst: De Spaanse Brabander van Bredero uit 1617

Opdracht 1
Beschrijf in maximaal 150 woorden wie in deze periode naar Amsterdam kwamen en welke redenen ze daarvoor gehad kunnen hebben.

Opdracht 2
In de vorige stap heb je kennisgemaakt met onder andere dialecten, sociolecten en etnolecten. Welke begrippen zijn volgens jou van toepassing op Jerolimo’s taal?

Opdracht 3
Hoe past Jerolimo zijn woorden aan aan het doel dat hij probeert te bereiken?

Opdracht 4
In hoeverre is de taalvariatie van invloed op de manier waarop het publiek een personage sympathiek vindt of niet? Beschrijf vervolgens Bredero’s gebruik van taalvariatie en het mogelijke effect op het 17de-eeuwse publiek.

Stap 4: De lakmoesproef

Tijdens deze proef analyseren jullie fragmenten uit een moderne Nederlandse roman, Alleen maar nette mensen van Robert Vuijsje op beeldvorming door middel van taalgebruik

Kies opdracht duo B en beantwoord vraag 1

vraag 2
Citeer de woordkeuzes van Rowanda en trek conclusies

Vraag 3
Zie je voorbeelden van stereotypen en taalvariatie terug in deze trailer?

Conclusievraag
Schrijf op hoe een schrijver door middel van het taalgebruik van een personage een bepaalde denotatie en een bepaalde connotatie over het personage geven.