Module 1 les 7 diabetes

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 3

Lesinhoud

• Terugblik vorige les
• Diabetes type 1
• Diabetes type 2
• Korte termijn effecten
• Lange termijn effecten
• Insuline 
• Behandeling 
• Vragen?

Lesdoelen

• Het verschil kunnen benoemen tussen diabetes type 1 & diabetes type 2
• Medicatie bij diabetes type 1 en type 2 benoemen

Wat weet je al
over diabetes?

Diabetes mellitus

• Suikerziekte
• Zoete doorstroming -> glucose in urine
• Te kort of gebrek aan insuline
• Hyper & hypoglykemie
• DM1 & DM2
• Zwangerschapsdiabetes

Hoe werkt het?

• Koolhydraten -> glucose = energie
• Opname in de darmen
• Tijdelijk te veel glucose? -> opgeslagen in lever en spieren
• Glucose wordt met behulp van insuline (hormoon) omgezet tot glycogeen
• Glycogeen = opslagglucose
• Glucose weer nodig? Bijv. bij sporten -> lichaam zet glycogeen om in glucose met behulp van insuline
• Insuline verlaagt de bloedsuikerspiegel. 
• Diabetespatiënten hebben een tekort aan insuline.

Hyperglykemie

• Teveel suiker in het bloed (glucose wordt niet gebruikt)​
  
•  Uitscheiding glucose via urine ​
• Water voor oplosmiddel = dorst​
  
• Energiestof gaat uit lichaam = honger

Dus.... insuline spuiten

Hypoglykemie

• Te weinig suiker in het bloed
• Kan bijwerking insuline zijn
• Te veel spuiten
• Te weinig eten
• Geneesmiddelen
• Alcohol

Dus.... eten!

Type 1

• Groot insuline tekort 
• Lichaam maakt (vrijwel) geen insuline aan
• Ontstaat vaak voor het 30ste levensjaar
• Komt over het algemeen niet vaker in de familie voor
• Verschijnselen treden vrij plotseling op

Type 2

• Lichaam maakt nog insuline aan maar niet genoeg
• Cellen worden minder gevoelig voor insuline -> meer insuline nodig voor hetzelfde effect -> insuline resistentie 
• Ontstaat "vaak > 40 jaar"
• Overgewicht / leefstijl
• Verschijnselen beginnen langzaam
• Komt meestal vaker voor in de familie, je erft de ziekte niet maar wel de aanleg om DM2 te ontwikkelen

Korte termijn effecten

• Glucose kan niet worden opgenomen door gebrek aan insuline
• Te veel glucose in het bloed -> hyperglykemie
• Glucose wordt uitgescheiden via de urine
• Hiermee verlies je water om uit te scheiden -> dorst
• Honger door verlies van glucose en afbraak van vetten / eiwitten
• Vrijkomen van afbraakproducten -> diabetisch coma

Lange termijn effecten

• Vergrote kans op hartinfarct of beroerte door atherosclerose = aderverkalking -> vetdeeltjes / cholesterol blijven plakken in de vaten
• Hoge bloedglucosewaarden maken het bloed dikker, vetdeeltjes blijven plakken.  Diabetes kan atherosclerose daarmee veroorzaken, versnellen en versterken
• Vergrote kans op blindheid i.v.m. afwijkingen van de kleinste vaten
• Nierproblemen
• Voetproblemen of impotentie door slechte doorbloeding 

Lange termijn effecten

Insuline

• Hormoon gemaakt in de alvleesklier (pancreas)
• Onder invloed van insuline wordt glucose uit het bloed opgenomen
• Overmaat aan glucose wordt onder invloed van insuline omgezet naar glycogeen (voorraadsuiker) 
• Glucose nodig? Lichaam zet glycogeen terug om naar glucose

Behandeling

• Bij type 1
• Bij type 2
• Medicatie
• Bijwerkingen 

Dieet

• Geen snel opneembare suikers​
• Geen grote hoeveelheid voedsel tegelijk​
  
• Energiebeperking bij overgewicht​
  
• Beperking van vet voedsel ​
  
• Beweging: maakt cel gevoelig voor insuline
• Medicatie

Type 1

• Insulines subcutaan (bovenbeen)​
  
• Oraal kan niet (afbraak in darmen)​
  
• Penvullingen, WWS & pomp ​
  
• IE = internationale eenheden​ 
• 100 IE / ml​
  
• Patiënt wordt ingesteld op dosering​
  
• Diab vpk
• Meer voedsel, zwanger, ziekte = meer spuiten

Type insulines 

• Kort werkend & snel werkend (werking: 6-8 uur)​

Actrapid, humalog,novorapid ​

• Middellangwerkend (10-24 uur)​

Humuline, insulatar. ​

• Langwerkend (24-36 uur)​
  

Levemir, lantus, ​

• Combinaties van lang- en snelwerkende

Balans

• Let op met sport​
  
• Geeft daling glucosespiegel (glucose uit bloed wordt gebruikt voor energie)​ + insuline = extra daling ​
• = hypo! 

Type 2

• Eerste keus: aanpassen leefstijl -> dieet & beweging.
• Tweede keus: orale bloedglucose verlagende middelen​
  

​

Werking: ​

• Stimuleren de aanmaak en/of vrijmaken van insuline -> (hierdoor daling van de suikerspiegel)​
• Gevoeligheid van de cel voor insuline verhoogt
• Stimuleert glucose gebruik

​

Bijwerkingen: hypoglycemie, & maag- darmstoornissen. 

Type 2

• Biguaniden ; eerste keus Metformine. 

BW: maag-darmklachten

 ​

• Sulfonylureumderivaten ; Tolbutamide, Glimepiride, Glibenclamide, Gliclazide. 

BW: hypo’s , vooral bij de langwerkende middelen (Glibenclamide) ​

​

• Thiazolidinedionen ; Pioglitazon. Derde keus ivm mogelijke bijwerkingen: hartklachten

- Onvoldoende werking? Insuline

Bijwerkingen Insuline

• Hypoglykemie door overdosering, door te weinig eten of door geneesmiddelen of alcohol 
• Plaatselijke irritatie bij inspuiten

Orale bloedglucoseverlagende middelen 

• Verlagen glucosegehalte in het bloed
• Werkingsmechanisme niet volledig bekend
• Kan alleen gebruikt worden als de alvleesklier nog wel in staat is om insuline te produceren
• Alleen bij diabetes type 2
• Onvoldoende werking? Insuline toevoegen 

Type 1

• 10 % vd gevallen
• 0-30/35 jaar
• Auto-immuunziekte ->
• Insuline producerende cellen worden aangevallen door het lichaam -> geen insuline aanmaak
• Veel (glucose) plassen
• Veel drinken
• Hyperglykemie
• Insulinepen 

Type 2

• 90% vd gevallen
• Oudere leeftijd
• Leefstijl (erfelijkheid)
• Insuline resistentie -> cel is niet meer gevoelig voor insuline
• Hyperglykemie
• Orale bloedglucoseverlagende middelen

Medicatiebewaking

• OBVM + insuline -> kans op hartfalen ​
  
• DM = CI bij geneesmiddelen die DM kunnen ontregelen​
  
• Bijvoorbeeld: corticosteroiden ​
• Hartfalen? Geen thiazolidinedionen

Verschil tussen diabetes type 1 & 2

Medicatie bij type 1

Medicatie bij type 2

Wat bedoelen we met hypoglykemie?

Te hoge bloedsuikerspiegel

Te lage bloedsuikerspiegel

Vragen?

• Hieronder nog twee dia's met extra filmpjes
• Volgende keer; toets 19 november module 1