les basiszorg palliatieve zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Doelen

Na deze les kunnen jullie:

De definitie van palliatieve zorg en de vier fasen (ziekte-georiënteerde, symptoomgerichte, terminale zorg, en nazorg) benoemen.

De kenmerken van elke fase uitleggen.

Voorbeelden geven van situaties waarin een patiënt tussen de fasen overgaat.

De veelvoorkomende symptomen en klachten per fase beschrijven.

Aan de hand van voorbeelden laten zien hoe zij pijn, benauwdheid, en onrust in de palliatieve fase kunnen verlichten.

Hoeveel mensen hebben er momenteel alzeimer?

1. 100.000
2. 200.000
3. 300.000
4. 400.000

Valt altzeimer onder palliatieve zorg ?

1. ja
2. nee

In 2022 kregen 8720 mensen in Nederland euthanasie hoeveel patiënten met dementie ?

1. 115
2. 1100
3. 288
4. 85

is de palliatieve zorg over algemeen op orde in verpleeghuizen in nederland?

1. ja
2. nee

Wat is palliatieve zorg

Palliatieve fase

- Het moment waarop duidelijk wordt dat genezing niet (meer)       mogelijk is.

- Niet altijd makkelijk te markeren..., bij oncologische patiënten     vaak makkelijker dan bij chronische zieke.

- Markeren door de 'surprise question' van Murray

Markering van de palliatieve fase

Stellen van de "surprise Question"

Welke ziektebeelden komen het meeste voor bij palliatieve patiënten?

Wat hoort bij Palliatieve zorg als taken van de verpleegkundige?

• Pijn- en symptoombestrijding​​
• Informatie​​
• Emotionele steun​​
• Geestelijke begeleiding/ rituelen​​
• Begeleiding bij beslissingen rond levenseinde​​
• Steun bij zorgtaken​​
• Steun bij afscheid en praktische zaken
• Zorg voor rust, privacy en sociale contacten
• Goede hulpmiddelen en voorzieningen.

• Welke symptomen komen voor in de palliatieve fase?
• 
  

Welke symptomen zien jullie in je werk?

als het sterven nabij is

Wat vind je belangrijk als het gaat om een goede dood?

Gedicht morgen zul je er niet zijn

(bijvoorbeeld gedichtbundel in een waakmand)

Morgen zul jij er niet zijn

en overmorgen niet

dan zal ik je missen

niet minder maar meer

Morgen zul jij er niet zijn

en overmorgen niet

alles zal anders verdergaan

niet met maar zonder jou

Morgen zul jij er niet zijn

en overmorgen niet

dan zal ik verdergaan

niet zonder maar met jou

Morgen zul je er niet zijn

en overmorgen niet

wie je was gaat met mij

zo zal ik met jou verdergaan.

Geschreven door Marinus van den Berg

Palliatieve vs terminale zorg

Terminale zorg

• zorg voor diegene die niet meer beter worden
• Overlijden < 3 mnd
• Richt zich op de kwaliteit van sterven

Palliatieve zorg richt zich daartegen op de kwaliteit van leven.

Terminale zorg

De verpleegkundige richt zich op een rustig en waardig stervensproces:

Symptomen controleren en verlichten

Behandelingen zijn alleen gericht op het verminderen van ongemak.

De zorgvrager is vaak niet meer in staat om zelf beslissingen te nemen.

Samenwerken en afspraken maken met de zorgvrager en diens omgeving staan centraal.

Voorlichting geven aan de naasten en zorgen voor hun ondersteuning.

Symptomen Terminale fase

• Vermoeidheid
  
• Pijn
  
• Misselijk & Braken
  
• Dyspnoe
  
• Obstipatie
  
• kans op Ileus
  
• Delier
  
• Angst

Waar kan een terminale zorgvrager bang voor zijn?

• Pijn 
• Stikken
  
• Controle verlies
• Afscheid nemen van naasten 
• Sterven 
• De dood 

Palliatieve sedatie

Starten bij refractaire klachten (onomkeerbaar) +

Een verwacht overlijden binnen 14 dagen

We spreken van refractaire klachten wanneer: 

• Onderliggend probleem niet op te lossen is
  
• Wanneer een behandeling onvoldoende effect, het effect duurt te lang of ongewenste bijwerkingen heeft

Wanneer het delier onbehandelbaar is (terminaal delier) en het overlijden binnen 14 dagen verwacht wordt, dan is er een indicatie voor palliatieve sedatie.

Stervensfase

patiënten overlijden niet omdat ze niet meer eten, ze eten niet meer omdat ze overlijden

 Het stervensproces

• Sterven is een proces - lichaamsfuncties gaan steeds verder achteruit 
• zintuigen 
• - gevoel / gezichtsvermogen gaat achteruit
  
• eten en drinken
•  - minder behoefte aan eten en drinken
• ademhaling
•  - slechter slikken > ophoping van slijm in keel (rochelen)
• temperatuur -
•  kan lager worden of terminale koorts (40gr) 
• incontinentie:
• CAD / inco
• cyanose (blauw worden)
• - bloedsomloop verslechtert/ bloeddruk wordt lager > doodsmasker 
• Abstineren:
• staken of afzien van levensverlengend handelen

Vragende voornaamwoorden

• Er zijn vier vragende voornaamwoorden (vrag.vnw):
  wie, wat, welk(e), wat voor (een).
  
  
• Een vrag.vnw staat meestal aan het begin van een vraag. Welke spieren train je met hardlopen?

• Wanneer een vrag.vnw midden in een zin staat, kun je er een vraag van maken waarin het vragend voornaamwoord vooraan komt te staan.
  
  Weet jij wie er morgen op je verjaardag komen
  Wie komen er vanavond op je verjaardag, weet jij dat?
  Wie = vragend voornaamwoord

Heb je nog vragen?

opdracht casus 

Na het overlijden 

Het overlijden 

Iemand is overleden als er geen hartslag en geen ademhaling meer is 

Wat is het eerste wat je doet als een cliënt is overleden?

1. De uitvaartonderneming (laten) bellen
2. De gemeente vragen om toestemming voor crematie
3. De familie bellen om te zeggen dat hun familielid is overleden
4. Een arts raadplegen om de dood te laten vaststellen

Na het overlijden

Wanneer de dood is vastgesteld, moet een arts de lijkschouwing doen. 

Het doel hiervan is een niet-natuurlijke dood uit te sluiten. 

De overledene moet binnen drie uur geschouwd worden.

 Er moet wel direct geschouwd worden als de familie daarom vraagt of als er een vermoeden van een onnatuurlijke dood is.

 of bij lichaam aan de wetenschap stellen

Wat is er aan de hand als er, na het overlijden, een gemeentelijke lijkschouwer komt?

Niet natuurlijke dood

• de dood als gevolg van ongeval, geweld, misdrijf, zelfmoord
• de dood als gevolg van euthanasie 
• bij fouten in zorgverlening (vb medicatiefout met dood als gevolg)
• bij dood door een val 
• bij overlijden na een week/ weken aan de gevolgen van incident 
• bij minderjarige

Zorg na het overlijden 

Verzorging van het lichaam 

• Leg cliënt op rug - hoofd op kussen - handen op de borst 
• Vraag nabestaanden of het kunstgebit in moet, voordat mond wordt gesloten /  vraag arts om toestemming (- bij niet natuurlijke dood mag er niets veranderd worden)
•  zet raam open of airco aan
• iedereen mag het lichaam afleggen - overleg met nabestaanden
• handdoek onder de kin.
• welke houding in bed.
• kath. en infuus etc uit.
• Haren ? 
• gezicht wassen?
• inco aan?

bijzonderheden na overlijden:

obsuctie: precieze doodsoorzaak, erfelijke informatie, verbeteren van behandelingen (voor artsen)

sectie: onderzoek van het lichaam op verzoek van justitie

lichaam voor de wetenschap:  geen lichaam om afscheid van te nemen