Actieve en passieve zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom DH4B!

Deze les:

Startopdracht

Relevantie

Check-opdracht

Verwerkingsopdracht in duo's

Startopdracht

Stap 1: maak de startopdracht zelfstandig en in stilte

Stap 2: wissel je bevindingen uit met je buur. Welke overeenkomsten en verschillen zijn er? 

Stap 3: klassikaal bespreken 

Startopdracht 1

Categorie 1

Categorie 2

Startopdracht 2: wat is het verschil?

Categorie 1: actieve zinnen

De actieve zin heet zo omdat het onderwerp van de zin ook degene is die handelt.

Hij kijkt “Wie is de Mol”.

Zij heeft de wedstrijd gewonnen.

De merel bouwt het nest. 

De architect heeft onze woning ontworpen.

Jij koopt dat boek.

Ik eet al het snoep op.

Startopdracht 2: wat is het verschil?

Categorie 2: passieve zinnen

In een passieve zin is niet de handelende persoon het onderwerp, maar bijvoorbeeld de persoon die iets ondergaat, het voorwerp waarover het gaat of het resultaat van een handeling. 

Dus: Het lijdend voorwerp uit de actieve zin is het onderwerp in de passieve zin.

Een passieve zin bevat het hulpwerkwoord worden of zijn en een voltooid deelwoord. Verder kan er nog een door-bepaling in de zin staan, die aangeeft wie de handelende persoon of instantie is.

Startopdracht 2: wat is het verschil?

Actief: Hij kijkt “Wie is de Mol".

Denkstap: wat kijkt hij? "Wie is de Mol" (=lijdend voorwerp)

Passief: “Wie is de Mol” wordt door hem gekeken.

Actief: De architect heeft onze woning ontworpen.

Denkstap: wat heeft de architect ontworpen? onze woning (=lijdend voorwerp)

Passief: Onze woning is door de architect ontworpen.

Startopdracht 3

Categorie 1: actief

Categorie 2: passief

Relevantie

Waarvoor (en waarom) zou kennis van actieve en passieve zinnen belangrijk zijn?

Check: actieve en passieve zinnen

Pak het antwoordenblad erbij.

Voorbeeld

De vrouw eet de zelfgemaakte cake.

1. Actief, want het onderwerp van de zin is degene die handelt (de vrouw eet).

2. In een passieve zin is het onderwerp hetgeen waar iets mee wordt gedaan in de actieve zin. 

Denkstap: wat eet de vrouw? de zelfgemaakte cake

Dus passief: De zelfgemaakte cake wordt door de vrouw gegeten.

Antwoordblad: opdracht 1

Dennis gooit de bal naar het scherm.

1. Bepaal of de zin actief of passief is en leg in één of twee zinnen uit waarom.

2. Herschrijf de zin vervolgens in de andere vorm. 

3. Na de eerste timer mag je overleggen met je buur. 

Dennis gooit de bal naar het scherm

1. Actief, want het onderwerp van de zin is degene die handelt (Dennis gooit).

2.  In een passieve zin is het onderwerp hetgeen waar iets mee wordt gedaan in de actieve zin.

Denkstap: wat gooit Dennis? de bal

Dus passief: De bal wordt door Dennis naar het scherm gegooid.

Antwoordblad: opdracht 2

De bankovervaller werd op zijn neus gestompt door de bewaker.

1. Bepaal of de zin actief of passief is en leg in één of twee zinnen uit waarom.

2. Herschrijf de zin vervolgens in de andere vorm. 

3. Na de eerste timer mag je overleggen met je buur. 

De bankovervaller werd op zijn neus gestompt door de bewaker.

1. Passief, want het onderwerp van de zin is degene die iets ondergaat of waarmee iets wordt gedaan (De bankovervaller werd gestompt).

2.  In een actieve zin is het onderwerp degene die handelt 

Denkstap: wie stompt de bankovervaller? de bewaker

Dus actief: De bewaker stompte de bankovervaller op zijn neus.

Antwoordblad: opdracht 3

Een man in een roeiboot ving een walvis.

1. Bepaal of de zin actief of passief is en leg in één of twee zinnen uit waarom.

2.  Herschrijf de zin vervolgens in de andere vorm. 

3. Na de eerste timer mag je overleggen met je buur. 

Een man in een roeiboot ving een walvis.

1. Actief, want het onderwerp van de zin is degene die handelt (Een man in een roeiboot ving)

2.   In een passieve zin is het onderwerp hetgeen waar iets mee wordt gedaan in de actieve zin.

Denkstap: wat ving een man in een roeiboot? een walvis

Dus actief: Een walvis werd door een man in een roeiboot gevangen.

Verwerkingsopdracht in duo's

Jullie gaan in tweetallen een kortverhaal schrijven, waarin jullie gebruikmaken van actieve en passieve zinnen. 

Verwerkingsopdracht in duo's

Wie?             Tweetallen

Wat?             Een kortverhaal schrijven met minimaal 3 actieve en en 3 passieve zinnen (1 A4)

Waar?           In het werkboek (van één iemand)

Wanneer?  Je krijgt hiervoor 15 minuten de tijd

Waarom?    Leerdoel: Je kan actieve en passieve zinnen formuleren.

Hoe?             Let op: jullie schrijven het verhaal om-en-om, dus eerst de een één regel en dan de                              ander weer één regel.

Klaar? Ga naar Classroom en ga aan de slag met de werkuuropdrachten.

Je kan actieve en passieve zinnen...

- herkennen en van elkaar onderscheiden;

- herschrijven;

- formuleren.

Terugblik

Ga naar de laatste bladzijde van het werkboek.

Noteer voor jezelf de leeropbrengst: wat heb je deze les geleerd?