4.1 Nieuw leven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4: Voortplanting

Programma 1-12

Voorkennisvragen hoofdstuk 4

Uitleg par 4.1 (deel 1)

Zelfstandig werken par 4.1

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 4.1 Nieuw leven

Voorkennisvragen (in tweetallen):

1. Uit hoeveel cellen bestaat het menselijk lichaam?

https://www.newscientist.nl/nieuws/zoveel-cellen-heeft-menselijk-lichaam

2. Op welke manier vermenigvuldigen cellen zich?

3. Waarom heeft ieder mens een een uniek lichaam?

Doel en begrippen 4.1

Je leert hoe de embryonale ontwikkeling verloopt en hoe de vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen worden gevormd.

Bevruchting --> Zygote --> Embryo --> Foetus

Corpus Leiden

Vrouwelijke voortplantingsorganen

Bevruchting

De eicel komt door de 

eisprong (ovulatie) uit de eierstok

in de eileider.

De eicel wordt omgeven door

follikelcellen (voeding).

Zaadcellen komen in de eileider via de vagina en de baarmoeder.

Bevruchting

Zaadcellen dringen door de
follikelcellen naar binnen en
maken contact met de

eischil (zona pellucida).

Zaadcellen geven enzymen af -> afbraak van eischil

De eerste zaadcel die contact maakt met het celmembraan van de eicel kan er mee fuseren.

Bevruchting

Na binnendringen van zaadcel
ontstaat een ondoordringbare
laag om de bevruchte eicel.

->bevruchtingsmembraan

Kern van zaadcel dringt het cytoplasma van de eicel binnen en beide kernen versmelten. De bevruchte eicel heet zygote.

H4: Voortplanting

Programma 6-12

Hoe ervaren jullie de biologielessen?

Uitleg par 4.1 (deel 2): Zygote -> Embryo -> Foetus 

Zelfstandig werken par 4.1

Video titratie (vitamine-C) - voor wie het practicum gaat doen

Hoe tevreden ben je over de biologielessen over hoofdstuk 1-3?

😒🙁😐🙂😃

Hoe tevreden ben je over de uitleg van de lesstof?

0100

Hoe tevreden ben je over de cijfers die je hebt gehaald voor biologie?

😒🙁😐🙂😃

Hoe tevreden ben je over de ruimte die je krijgt om zelfstandig te werken?

1. Ik heb genoeg ruimte om opdrachten te maken
2. Ik heb te weinig ruimte om opdrachten te maken
3. Ik wil meer klassikale uitleg van de docent
4. Ik wil meer individuele uitleg van de docent

Heb je tips of opmerkingen voor de docent?

Programma 6-12

Uitleg par 4.1 (deel 2): Zygote -> Embryo -> Foetus

Zelfstandig werken par 4.1

Video titratie (vitamine-C) - voor wie het practicum gaat doen

Embryo -> foetus 

Wat moet je onthouden:

• Trofoblast: placenta
• Embryoblast: zygote -> blastula --> embryo -> foetus
• Twee vruchtvliezen: amnion, chorion
• Gescheiden bloedsomloop moeder en kind
• Werking van de placenta: efficient uitwisseling van stoffen
• Na 8-10 weken zijn alle organen aangelegd en noemen we het embryo een foetus.

Bevruchting

Na binnendringen van zaadcel
ontstaat een ondoordringbare
laag om de bevruchte eicel.

->bevruchtingsmembraan

Kern van zaadcel dringt het cytoplasma van de eicel binnen en beide kernen versmelten. De bevruchte eicel heet zygote.

Zygote

Na 30 uur gaat de zygote 

voor het eerst delen. Dit zijn

klievingsdelingen: geen plasmagroei

Trilhaarcellen bewegen de zygote richting de baarmoeder.

Blastula

Na 5 dagen is het embryo een blaasje en heet dan blastula (of blastocyt). 

Het klompje stamcellen aan de binnenkant heet de embryoblast. 

De holte heet de blastulaholte. De buitenste laag cellen heet de trofoblast. 

7 dagen

Na 7 dagen vindt de innesteling plaats in de baarmoederwand. De embryoblast bestaat nu uit een kiemschijf (toekomstig embryo) en het toekomstige dooierblaasje.

9 dagen

Er ontstaan nu twee holtes: een amnionholte en een dooierblaasje (vormt de eerste bloedcellen).

De trofoblast vormt uitstulpingen, vlokken, die het
baarmoederslijmvlies in groeien. 

Hierdoor vormt zich

de placenta.

Hormonen - HCG

Vanaf de innesteling geven de cellen van de trofoblast het hormoon HCG af. Dit hormoon voorkomt dat er een menstruatie start. 

HCG is in de urine van 

zwangere vrouwen aan te
tonen met behulp van een 

zwangerschapstest.

16 dagen

De hechtsteel ontstaat vanuit cellen tussen de trofoblast en de kiemschijf (toekomstig embryo). Deze hechtsteel vormt later
de navelstreng.

31 dagen

De amnionholte groeit om het embryo heen en is gevuld met vruchtwater. Deze holte beschermt het embryo tegen schokken.

Het amnion is één van de
twee vruchtvliezen. 

Het andere (chorion) wordt
gevormd vanuit de trofoblast.

Placenta

Gescheiden bloedsomlopen. Uitwisseling van stoffen: zuurstof, koolstofdioxide, voedingsstoffen, afvalstoffen.

Placenta

Twee navelstrengslagaders (embryo -> placenta)

Eén navelstrengader met O2 rijk bloed (placenta -> embryo)

Embryo -> foetus 

Wat moet je onthouden:

• Trofoblast: placenta
• Embryoblast: zygote -> blastula --> embryo -> foetus
• Twee vruchtvliezen: amnion, chorion
• Gescheiden bloedsomloop moeder en kind
• Na 8-10 weken zijn alle organen aangelegd en noemen we het embryo een foetus.

Zelfstandig werken

Lees paragraaf 4.1

Maak opdracht: 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 15, 16, 22, 23

Programma

09.10u - Reflectievragen

09.20u - Uitleg par 4.1 (deel 3)

09.35u - Zelfstandig werken par 4.1 (weektaak vrijdag af)

09.50u - Aanwijzingen practicum vitamine-C

09.55u - Einde les

Par 4.1 (deel 3)

Reflectievragen:

1. Op welk moment spreken we van bevruchting?

2. Noem twee obstakels die zaadcellen tegen kunnen houden tijdens hun reis naar de eicel.

3. Hoe noemen we de eerste delingen van de zygote?

4. Wat ontstaat uit de trofoblast?

5. Welk hormoon geeft het vroege embryo af?

Aanleg geslachtsorganen

Jongens hebben chromosomen X en Y, meisjes hebben XX.

Bij aanwezigheid van een Y chromosoom is het SRY gen actief. Dit zorgt voor de ontwikkeling van testes (zaadballen) rond de 6e week. De testes geven het hormoon testosteron af.

Inwendig

Gang van Müller en gang van Wolff allebei aanwezig.

XY: Gangen van Wolff worden zaadleiders. 

XX: Gangen van Müller worden eileiders.

Uitwendig

Genitale knop: eikel of clitoris.

Randen genitale groeve: balzak of buitenste schaamlippen.

Genitale plooien: penis of binnenste schaamlippen.

Ontwikkeling

Primaire geslachtskenmerken (vanaf 14 weken): 

Bij mannen: penis en balzakje

Bij vrouwen: Vagina

Secundaire geslachtskenmerken (vanaf de puberteit):

Onder invloed van hormonen ontstaan de secundaire geslachtskenmerken. 

Bij mannen: Groeien van penis, balzak, zaadballen, zaadblaasjes, baardgroei, schaamhaar, stembanden, spiermassa

Bij vrouwen: Verbreding heupen, borstgroei, onderhuids vetweefsel, schaamlippen, schaamhaar, menstruatie

Binas 86

Binas 86

Interseksueel

Iemand die intersekse is heeft een mix van mannelijke én vrouwelijke primaire en secundaire geslachtskenmerken. Bijvoorbeeld:

Androgeen ongevoeligheidssyndroom (AOS): XY chromosomen, met niet werkende testis. Uitwendig een vrouw, maar baarmoeder en eierstokken ontbreken. Menstruatie blijft uit.

https://sense.info/nl/je-lichaam/intersekse

Transgender

Iemand die transgender is, voelt zich niet thuis in zijn of haar eigen lichaam (genderdysforie). Biologisch gezien zijn er geen 'afwijkingen' in de chromosomen, of de primaire en de secundaire geslachtskenmerken.

Tertiaire geslachtskenmerken: gedrag dat wij passend vinden bij mannen of vrouwen (genetisch bepaald? cultureel bepaald?).

https://sense.info/nl/je-lichaam/transgender

Doel en begrippen 4.1

Je leert hoe de embryonale ontwikkeling verloopt en hoe de vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen worden gevormd.

• Bevruchting --> Zygote --> Blastula --> Embryo --> Foetus (8 weken)
• Ontstaan van vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen
• Primaire - Secundaire - Tertiaire geslachtskenmerken
• Onderscheid interseksualiteit en transgender (genderdysforie)

Zelfstandig werken

Lees paragraaf 4.1

Maak opdracht: 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 15, 16, 22, 23