herhaling thema 3, genetica

• Nask / Biologie
• Middelbare school
• vmbo lwoo, havo
• Leerjaar 4

herhaling thema 3, genetica

Hoe ziet de F1 eruit van de vorige dia?
genotype en fenotype

Hiernaast zie je een voorbeeld van een intermediaire kruising.

1. juist
2. onjuist
3. niet te zeggen

Wie zijn mannen in deze stamboom?

1. Alle personen weergegeven met een vierkant
2. Alle personen weergegeven met een rondje

Bij muizen is het gen voor gele vacht (G) dominant over het gen voor grijze vacht (g). Het gen G bevat een letale factor.
Twee gele muizen paren met elkaar. Er worden na enkele worpen in totaal 24 jongen geboren.
Maak een kruisingsschema en beantwoord dan de volgende vragen:
a. Welke fenotypen komen in de nakomelingschap voor?
b. Hoeveel jongen verwacht je voor elk fenotype?

Sleep onderstaande begrippen...

...naar de bijbehorende uitleg

Verschillende vormen van een gen voor een bepaalde eigenschap

Alle waarneembare eigenschappen van een individu

Een deel van een chromosoom dat de info bevat van erfelijke eigenschappen

Gelijk in lengte en vorm

Het 23ste chromosoompaar

Bij de mens de eerste 22 paar chromosomen

Alle erfelijke eigenschappen van een individu

Fenotype

autosomen

Genotype

Allelen

homologe chromosomen

geslachtschromosomen

Gen

Sleep onderstaande begrippen...

...naar de bijbehorende uitleg

adenine <> thymine, cytosine <> guanine

Afwijking/aandoening/ziekte ontstaan in baarmoeder

De specifieke volgorde van stikstofbase in een gen

Het aanzetten van een gen, erfelijke eigenschappen komen tot uiting

Een genetisch door de ouders doorgegeven

Verandering van uiterlijke kenmerken organisme door milieufactoren

genexpressie

modificatie

basenparing

aangeboren

DNA-sequentie

erfelijk

Sleep onderstaande begrippen...

...naar de bijbehorende uitleg

dominant allel

homozygoot recessief

ouders

kinderen

intermediair

'kleinkinderen'

recessief allel

heterozygoot

homozygoot dominant

A^wA^r

P

Aa

aa

F₁

A

F₂

AA

a

Tekst

Is het gen voor de ziekte van Huntington dominant of recessief? 

Of is dit niet uit de gegevens op te maken?

1. dominant
2. recessief
3. niet op te maken uit de gegevens

Bij katten is de factor voor een gevlekte vacht dominant over die voor een ongevlekte vacht. Men kruist een heterozygoot gevlekte kater met een niet gevlekte kat. 

Hoeveel procent van de F1 zal homozygoot gevlekt worden?

1. 0 %
2. 25 %
3. 50 %
4. 75 %

Wat is het genotype van Peter?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. niet te bepalen uit deze info

Sommige mensen zijn niet in staat om pigment te vormen in hun huid, in hun haren en in de iris van hun ogen. Zo iemand wordt een albino genoemd.
Bij mensen is het gen voor albinisme recessief. Een echtpaar krijgt een tweeling. De ene baby heeft een donkere huid. De andere baby is een albino.

Kan deze tweeling één-eiig zijn? En twee-eiig?

1. alleen één-eiig
2. alleen twee-eiig
3. zowel 1- als 2-eiig

Welke van de vier beweringen over geslachtschromosomen is juist?

1. Geslachtschromosomen komen alleen voor in voortplantingscellen
2. Alle chromosomen in een voortplantingscel zijn geslachtschromosomen
3. Geslachtschromosomen komen voor in alle cellen
4. Alle chromosomen in alle cellen van de voortplantingsorganen zijn geslachtschromosomen

Bij mensen is het allel voor kleurenblindheid recessief en X-chromosomaal. Een kleurenblinde vrouw krijgt een kind van een kleurenziende man. Hoeveel kans hebben zij op een kleurenblind kind?

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 0%

MULTIPELE ALLELEN:
De ouders van Bert hebben bloedgroep A en B; Bert heeft bloedgroep B. De ouders van Anneke hebben bloedgroep A en 0; Anneke heeft bloedgroep A. Bert en Anneke trouwen en krijgen samen een kind. Hoe groot is de kans dat hun kind bloedgroep B heeft?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Bert heeft bloedgroep B, dat betekent dat de ouder met bloedgroep A heterozygoot IAi moet zijn (anders had Bert wel een allel A gehad). Bert heeft het allel i geërfd van deze ouder, en heeft dus genotype IB i. Anneke heeft van de bloedgroep 0-ouder zeker i geërfd, van de andere ouder IA. Het gaat dus om deze kruising: IBi x IAi:

De kans op een bloedgroep B kind is dus 25%, IBi namelijk.

Uitleg

Ouders Bert:             IAi      en  IB..,       dus Bert heeft IBi

Ouders Anneke        IA..... en ii,             dus Anneke heeft IAi

P                IBi                           x                    IAi

Gc             IB of i                                           IA of i

F1                                       IB                      i

                                 IA      IAIB                  IAi

                                  i         IBi                    ii

Bij kuifkanaries is het hebben van een kuif (K) dominant over het ontbreken van een kuif. Het gen K bevat een letale factor. KK sterft in een vroeg embryonaal stadium. Twee kuifkanaries paren met elkaar en krijgen in een seizoen maar liefst 60 nakomelingen. Hoeveel van deze nakomelingen zal een kuif hebben? Noteer je antwoord, met een uitleg (foto van je uitleg mag ook)

Een homozygoot zwart-ruwharig konijn wordt gekruist met een wit-gladharig konijn. De genen voor zwart en ruw zijn dominant.
Bij onderlinge voortplanting van individuen uit de F1 ontstaat een F2 waarin ongeveer 75% van de nakomelingschap zwart-ruwharig is.
Dit wordt veroorzaakt door gekoppelde overerving.
Welke genen zijn gekoppeld?

1. zwart en ruw
2. zwart en glad
3. zwart en wit
4. ruw en glad

We hebben nu kort thema 3 herhaald. Geef aan welke stelling voor jou geldt

1. Ik denk dat ik alles wel snap :)
2. Ik heb nog moeite met monohybride kruisingen, stambomen en/of x-chromosomale overerving
3. Ik heb nog moeite met speciale overervingen (bloedgroepen, letale allelen en gekoppelde overerving)
4. Ik snap er helemaal niets van :(

Aan de slag

Ga zelfstandig oefenen!

 https://biologiepagina.nl/Havo4/genetica/uitlegerfelijkheid.htm 

Je kunt hier ook video’s vinden als je het lastig vindt!